Doksycyklina - skład, działanie, dawkowanie

Doksycyklina zajmuje istotne miejsce wśród szybko wydalanych tetracyklin. Antybiotyk ten wchłania się znacznie lepiej niż pozostałe i jest wydalany po długim okresie półtrwania (16-20 h). Doksycyklina jest dostępna na rynku farmaceutycznym za okazaniem recepty w postaci ampułek, kapsułek oraz tabletek do przygotowywania zawiesiny doustnej. Jak działa doksycyklina?

Spis treści

1. Doksycyklina: co to? 
2. Doksycyklina i jej skład
3. Doksycyklina: działanie
4. Doksycyklina: zastosowanie
5. Doksycyklina: wskazania
6. Doksycyklina: przeciwwskazania
7. Doksycyklina: dawkowanie
8. Doksycyklina: środki ostrożności
9. Doksycyklina: działania niepożądane
10. Doksycyklina: interakcje z innymi lekami oraz chorobami
11. Doksycyklina: ciąża i karmienie piersią
12. Doksycyklina: przechowywanie leku

Doksycyklina: co to? 

Doksycyklina to organiczny związek chemiczny, który należy do antybiotyków z grupy tetracyklin. Pierwsze tetracykliny zostały wyizolowane z promieniowców (Streptomycces) na przełomie lat 40. i 50. XX wieku. Doksycyklina jest zaliczana do tetracyklin półsyntetycznych. Wykazuje właściwości przeciwbakteryjne na Gram-dodatnie oraz Gram-ujemne bakterie. Doksycyklina zajmuje istotne miejsce wśród szybko wydalanych tetracyklin. Antybiotyk ten wchłania się znacznie lepiej niż pozostałe i jest wydalany po długim okresie półtrwania (16-20 h). Lek jest dostępny na rynku farmaceutycznym za okazaniem recepty w postaci ampułek, kapsułek oraz tabletek do przygotowywania zawiesiny doustnej.

Doksycyklina i jej skład

Ampułka doksycykliny (Doxycyclinum TZF – roztwór) jedna fiołka zawiera substancję czynną: 1 ml roztworu zawiera 20 mg doksycykliny hyklanu. Składniki pomocnicze:

• powidon K17,
• etanoloamina,
• magnezu chlorek sześciowodny,
• pirosiarczyn sodu,
• woda do wstrzykiwań.  

Kapsułka doksycykliny (Doxycyclinum Farma – Projekt) jedna kapsułka zawiera substancję czynną: 104,1 mg doksycykliny jednowodzianu (Doxycyclini monohydrate) co odpowiada 100 mg doksycykliny. Składniki pomocnicze:

• celuloza mikrokrystaliczna,
• żelatyna,
• skrobia kukurydziana,
• talk,
• stearynian magnezu,
• barwniki tytanu dwutlenek (E 171), indygo karmin (E 132),
• żółcień chinolinowa (E 104).

Tabletka doksycykliny (Doxyratio M) jedna tabletka zawiera substancję czynną: 104,1 mg dokycykliny jednowodnej (Doxycyclini monohydrate)  co odpowiada 100 mg doksycykliny. Składniki pomocnicze:

• celuloza mikrokrystaliczna,
• sól sodowa karboksymetyloskrobi,
• talk,
• stearynian magnezu,
• krzemionka koloidalna,
• woda oczyszczona.

Doksycyklina: działanie

Doksycyklina wykazuje działanie bakteriostatyczne oraz bakteriobójcze. Główny mechanizm tej grupy antybiotyków polega na blokowaniu syntezy białek w komórce drobnoustroju wewnątrz, jak i na zewnątrz poprzez osłabienie przyłączania cząsteczki aminoacylu-tRNA do rybosomów. W konsekwencji przyczynia się to do zahamowania rozwoju bakterii. 

Z uwagi na lokalizację miejsca przyłączania się cząsteczki leku do rybosomu wyróżnia się dwa podstawowe miejsca. Pierwsze to miejsce o wysokim powinowactwie, a drugie to miejsce o niskim powinowactwie do omawianych struktur. Do silnego wiązania doksycykliny dochodzi w miejscu akceptorowym A podjednostki 30S rybosomu, w którym lek przyłącza się do proteiny S7  oraz cząsteczki 16S rRNA. Natomiast miejsce słabego wiązania zlokalizowane jest zarówno w podjednostce 30S, jak i 50S rybosomu bakterii.

Przeczytaj także: Antybiotyki - rodzaje, działanie, zasady bezpieczeństwa

Doksycyklina: zastosowanie

Doksycyklina znalazła zastosowanie w leczeniu wielu różnych infekcji bakteryjnych, takich jak m.in.:

• zakażenia górnych i dolnych dróg oddechowych (zapalenie zatok, zapalenie oskrzeli, zapalenie płuc),
• infekcje dróg moczowych (zapalenie prostaty, rzeżączka, kiła, chlamydioza),
• infekcje jelitowe,
• infekcje oczu (zapalenie spojówek),
• zapalenie przyzębia (choroba dziąseł),
• zakażenia tkanek miękkich.

Doksycyklina jest również stosowana w leczeniu wyprysków, guzków i innych zmian trądzikopodobnych spowodowanych trądzikiem różowatym. Niektóre formy doksycykliny stosuje się w celu zapobiegania malarii, wąglika lub infekcji wywołanych przez roztocza, kleszcze lub wszy.

Doksycyklina: wskazania

Zaleca się stosowanie doksycykliny w zakażeniach wywołanych przez bakterie Gram-dodatnie oraz Gram-ujemne, w tym formy beztlenowe i przetrwalnikowe. Do bakterii gram-ujemnych wrażliwych na działanie doksycykliny należą m.in.: 

• Neisseria gonorrhoeae,
• Haemophillus influenzae,
• Brucella spp.,
• Escherichia coli,
• Enterobacter spp.,
• Klebsiella spp.,
• Salmonella spp.,
• Shigella spp.,
• Bacteroides spp.,
• Pseudomonas spp.,
• Proteus spp.,
• Serratia spp.,
• Providencia spp.

Natomiast do bakterii gram-dodatnich wrażliwych na działanie doksycykliny zalicza się:

• Streptococcus haemolyticus (α, β),
• Streptococcus pneumoniae,
• Staphylococcus aureus,
• Bacillus anthracis,
• Listeria monocytogenes,
• Enterococcus spp, 
• Staphylococcus epidermidis,
• Propionibacterium acnes,
• Rickettsia spp.,
• Chlamydia spp.,
• Mycoplasma spp., 
• Ureaplasma spp.

Doksycyklina: przeciwwskazania

Nie należy stosować leku w przypadku uczulenia na doksycyklinę oraz na jakikolwiek moduł wymieniany w składzie leku. Nie zaleca się stosowania leku u dzieci poniżej 12 roku życia.

Doksycyklina: dawkowanie

Lek należy stosować zgodnie z opisem w ulotce dla pacjenta lub według konkretnych wytycznych oraz zaleceń lekarza, lub farmaceuty. W razie wątpliwości należy zwrócić się o pomoc do lekarza lub farmaceuty.

Przeczytaj także: Jak czytać ulotki leków? [WYJAŚNIAMY]

Doksycyklina: środki ostrożności

W czasie stosowania doksycykliny należy unikać bezpośredniej ekspozycji na światło słoneczne (opalanie, solarium), ponieważ ma to działanie fotouczulające. Długotrwałe zażywanie doksycykliny, przyczynia się do niekontrolowanego rozwoju innych drobnoustrojów m.in. infekcji grzybiczych.

Leku nie powinno się  przyjmować w pozycji leżącej oraz popijając dużą ilością wody, ponieważ może doprowadzić do podrażnienia przełyku lub zachłyśnięcia. Wystąpienie biegunki w czasie stosowania leku może być objawem rzekomobłoniastego zapalenia jelit, dlatego tę dolegliwość należy skonsultować z lekarzem.

Antybiotyk może powodować uszkodzenia lub przebarwienia zębów, wystąpienie porfirii (zaburzenia metabolizmu hemoglobiny), nasilać objawy miastenii (szybkiego męczenia i osłabienia mięśni szkieletowych) oraz toczenia (choroba autoimmunologiczna).

Doksycyklina: działania niepożądane

Doksycyklina może powodować pojawienie się reakcji alergicznej. Do zgłaszanych dolegliwości polekowych należą przede wszystkim:

• skórny odczyn alergiczny,
• pokrzywka,
• swędzenie,
• wysypka,
• gorączka,
• obrzęk ust, języka i twarzy,
• ból głowy,
• nudności,
• biegunka,
• niestrawność,
• ból brzucha,
• przebarwienia zębów,
• nadwrażliwość na światło,
• ból stawów,
• grzybica,
• zapalenie języka,
• gronkowcowe zapalenie jelit,
• rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego,
• zapalenie okolic odbytu.

Antybiotyk może przyczynić się również do nieprawidłowości w wynikach morfologii krwi (niedobór różnych rodzajów krwinek, niedokrwistość, trombocytopenia, neutropenia) lub do utraty apetytu.

Przeczytaj także: KREW - skład i funkcje

Doksycyklina: interakcje z innymi lekami oraz chorobami

Inne leki mogą wchodzić w interakcje z doksycykliną, w tym leki na receptę i bez recepty, witaminy i produkty ziołowe.  Doksycyklina wykazuje zdolność łączenia się z jonami metali dwu- i trój wartościowymi takimi jak sole wapnia, żelaza, glinu oraz magnezu.

W celu uniknięcia niepożądanych dolegliwości należy poinformować lekarza lub farmaceutę o wszystkich lekach stosowanych aktualnie, lub w ostatnim czasie, a także o lekach, które pacjent zamierza stosować. Należy również poinformować lekarza o obecnym stanie zdrowia, o chorobach lub dodatkowych dolegliwościach chorobowych, z jakimi się zmagamy.

Doksycyklina: ciąża i karmienie piersią

Przed zastosowaniem leku, należy poinformować lekarza o ciąży lub o karmieniu piersią. Przeważnie nie zaleca się stosowania doksycykliny u kobiet w ciąży oraz podczas karmienia piersią.

Doksycyklina: przechowywanie leku

Lek należy przechowywać w odpowiednim miejscu, które jest niewidoczne oraz niedostępne dla dzieci. Przechowywać w suchym miejscu w temperaturze poniżej 25°C w oryginalnym opakowaniu. Nie powinno się stosować leku po upływie terminu ważności znajdującego się na opakowaniu. Termin ważności oznacza ostatni dzień danego miesiąca.

Karolina Porowska