Zapalenie ślinianek - przyczyny, objawy, leczenie

Zapalenie ślinianek to bolesna przypadłość, która może dotknąć każdego, bez względu na wiek czy płeć. Stany zapalne ślinianek mogą podłoże bakteryjne lub wirusowe. Jakie są objawy zapalenia ślinianek i jak przebiega leczenie? Jakie powikłania mogą się pojawić?

Spis treści

1. Zapalenie ślinianek - przyczyny
2. Zapalenia ślinianek - rodzaje
3. Zapalenie ślinianek - objawy
4. Zapalenie ślinianek - leczenie

Zapalenie ślinianek to cała grupa schorzeń zapalnych gruczołów ślinowych o zróżnicowanej etiologii. Czynniki wywołujące zapalenie ślinianek mogą być różne np. infekcje bakteryjne czy wirusowe. Czynnikami predysponującymi do rozwoju zapalenia ślinianek jest zły stan ogólny pacjenta, zła higiena jamy ustnej, ubytki próchnicowe, niedostateczna produkcja śliny, niedobory odpornościowe, choroby nerek, cukrzyca itp.

Zapalenie ślinianek - przyczyny

Do zakażenia bakteryjnego dochodzi najczęściej mieszaną florą bakteryjną z jamy ustnej. W rzadkich przypadkach spotyka się swoiste stany zapalne, wywołane przez konkretne mikroby np. promienica, gruźlica czy choroba kociego pazura. Spośród infekcji wirusowych najczęściej występuje świnka (nazywana inaczej nagminnym zapaleniem przyusznic), ale przyczynę zapalenie może też być np. wirus cytomegalii czy nawet wirus grypy.

Często do bakteryjnego zakażenia ślinianek dochodzi w przebiegu kamicy ślinianek. Zastój śliny stwarza idealne warunki do rozwoju bakterii, które pobudzają układ odpornościowy do działania. Do zakażenia bakteryjnego dochodzi mikroorganizmami z jamy ustnej, które przez przewód wyprowadzający ślinianki osiągają tkanki gruczołu i tam zaczynają się nadmiernie rozwijać.

Czytaj też: Gruczolak wielopostaciowy – łagodny guz mieszany ślinianki przyusznej

Zapalenia ślinianek - rodzaje

Istnieje kilka podziałów stanów zapalnych gruczołów ślinowych. Zapalenia ślinianek można podzielić między innymi na:

• pierwotne zapalenia ślinianek - to jest takie, które rozwijają się od początku w śliniankach.
• wtórne zapalenia ślinianek - czyli takie, które powstają w przebiegu innych chorób.

Inny podział uwzględnia dynamikę procesu zapalnego, wyróżnione w nim zostały:

• ostre stany zapalne charakteryzują się nagłym początkiem i dużym nasileniem dolegliwości;
• przewlekłe stany zapalne są najczęściej następstwem nieleczonych zapaleń ostrych, w ich przebiegu dolegliwości są mniej nasilone niż w stanach ostrych, a czasami dochodzi do zaostrzenia, czyli sytuacji w której stan zdrowia chorego ulega pogorszeniu.

Zapalenie ślinianek - objawy

Do głównych objawów zapalenia ślinianek zaliczamy ból, pieczenie w okolicy chorego gruczołu. Chora ślinianki jest najczęściej powiększona i tkliwa na dotyk. Może pojawić się obrzęk twarzy oraz szczękościsk. Przyjmowanie pokarmów jest utrudnione. Skóra nad chorym gruczołem jest zaczerwieniona i ocieplona.

W przypadku zakażeń ropnych w okolicy ujść przewodów wyprowadzających widoczna może być treść ropna, a pacjent uskarżać będzie się na nieprzyjemny posmak w ustach. Z czasem mogą dołączyć się objawy ogólne takie jak gorączka, złe samopoczucie, dreszcze i inne objawy grypopodobne.

W badaniu krwi obserwujemy leukocytozę, markery stanu zapalnego są podwyższone. W przypadku ropnia w tkankach ślinianki objaw chełbotania może być niewyczuwalny. Dzieje się tak przez grubą łącznotkankową torebkę otaczającą śliniankę, która uniemożliwia wyczucie charakterystycznego przemieszczania płynu przy uciskaniu.

W przebiegu zapaleń ślinianki przyusznej nie występuje porażenie nerwu twarzowego. Objaw ten może wskazywać na zajęcie miąższu ślinianki przez nowotwór.

Świnka jest chorobą okresu dziecięcego, dotyczącą głównie ślinianek przyusznych. W rzadkich przypadkach obejmować może inne gruczoły ślinowe lub gruczoł łzowy. Okres wylęgania wirusa trwa około 2-3 tygodni. Początkowo pojawiają się objawy ogólne złe samopoczucie, podniesiona temperatura ciała, bóle mięśniowe. Stopniowo dochodzi do bolesnego powiększenia jednego, a następnie obu gruczołów ślinowych. Objawom tym towarzyszy zaburzone wydzielanie śliny, objawiające się suchością jamy ustnej (kserostomia).

Czytaj też: Rak ślinianki - ryzyko wystąpienia rośnie wraz z wiekiem

Zapalenie ślinianek - leczenie

W zależności od przyczyny wdrożone zostaje odpowiednie leczenie. Zakażenia bakteryjne wymagają zastosowania antybiotyku oraz wyrównania stanu ogólnego chorego. Pomocne może okazać się zastosowanie leków ślinopędnych. Pacjent zobowiązany jest do utrzymywania prawidłowej higieny jamy ustnej oraz spożywania dużej ilości płynów.

Jeżeli wnikliwe badanie kliniczne wskazuje na rozwój ropnia konieczne jest wprowadzenia leczenia chirurgicznego. Ropień powinien zostać nacięty lub spunktowany, a następnie zaopatrzony w sączek, tak aby umożliwić swobodny odpływ treści ropnej. W przypadku kamicy powikłanej zakażeniem bakteryjnym konieczne jest usunięcie przyczyny, czyli kamienia ślinowego i antybiotykoterapia. Podobna zasada obowiązuje w przypadku zapaleń wtórnych. Należy zwalczać przyczynę, a więc chorobę główną, w wyniku której doszło do patologii gruczołów ślinowych.

Leczenie świnki jest zachowawcze. Polega na podawaniu leków przeciwbólowych i leków przeciwgorączkowych. Zaleca się także ciepłe, suche okłady oraz leki ślinopędne. Duże znaczenie ma odpowiednie nawodnienie pacjenta i należyty wypoczynek. Wskazana jest izolacja chorego. W przebiegu świnki może dojść do groźnych powikłań w postaci zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych czy zapalenia jąder albo zapalenia trzustki.