Protezy zębowe: stałe czy ruchome?

Protezy zębowe stosuje się, gdy w szczęce czy żuchwie brakuje kilku zębów, ale też w przypadku całkowitego bezzębia. Zdarza się, że mimo starań, sztuczne zęby są koniecznością. Zanim zdecydujesz się na protezę zębową, poznaj możliwości, które daje protetyka. Opcji jest kilka, ale rodzaj wybranej protezy zależy od ilości zębów własnych oraz zasobności portfela. Sprawdź, jakie są różnice między protezami stałymi i ruchomymi.

Spis treści

1. Stałe uzupełnienia protetyczne: wkłady koronowe, implanty, licówki
2. Rodzaje protez zębowych ruchomych: protezy ruchome częściowe
3. Rodzaje protez ruchomych: protezy ruchome całkowite
4. Jak przyzwyczaić się do użytkowania protezy zębowej?
5. Zadbaj o higienę nowych zębów

Protezy zębowe stosuje się, gdy w szczęce czy żuchwie brakuje kilku zębów, ale też w przypadku całkowitego bezzębia. Nowoczesne technologie sprawiają, że sztuczne zęby czy szczęki trudno odróżnić od naturalnych zębów. Każdy brak w uzębieniu powinien zostać uzupełniony, bo powoduje różne zaburzenia. Zęby sąsiadujące z luką zaczynają się przemieszczać, a przeciwstawne – wysuwać. Może dojść do przeciążenia i rozchwiania poszczególnych zębów, zaburzeń zgryzu, zaburzenia w funkcjonowaniu stawów żuchwowo-skroniowych Obluzowane zęby są bardziej podatne na choroby przyzębia, łatwiej ulegają uszkodzeniom, mogą wypadać. Niepełny zgryz oprócz wad wymowy skutkuje niedokładnym rozdrabnianiem pokarmu, co może powodować zaburzenia trawienia.

Stałe uzupełnienia protetyczne: wkłady koronowe, implanty, licówki

Najprostsze uzupełnienie to wkłady koronowe (korony zębowe), które odtwarzają część koronową zęba i w pewnych sytuacjach mogą zastąpić tradycyjną plombę. Kolor i kształt zęba poprawiają natomiast licówki. Te cieniutkie nakładki przyklejane do jego zewnętrznej powierzchni to także rodzaj stałej protezy. Innym jej typem jest korona mocowana na oszlifowanym zębie lub wkładzie koronowo-korzeniowym.

Protezą stałą jest również most protetyczny, który może uzupełniać brak jednego lub kilku zębów. Funkcję filarów mostu pełnią własne zęby. Ostatnio coraz częściej wykonuje się mosty oparte na implantach. Umożliwiają one uzupełnienie braku nawet wielu zębów, ale są drogie. Dlatego przy znacznych brakach w uzębieniu wiele osób wybiera tańsze, tradycyjne rozwiązania protetyczne.

Rodzaje protez zębowych ruchomych: protezy ruchome częściowe

Protezy mogą być częściowe lub całkowite. Przy ubytkach obejmujących kilka zębów możliwe jest stworzenie protezy częściowej– szkieletowej albo nakładowej.

Protezy szkieletowe opierają się na własnych zębach, dzięki czemu nie osiadają, a przenoszenie sił żucia zbliżone jest do fizjologicznego. Ponadto są stabilniejsze, łatwiejsze w utrzymaniu higieny, stwarzają mniejsze ryzyko chorób przyzębia. Mają wytrzymałą, metalową konstrukcję, są delikatniejsze, cieńsze, łatwiej jest się do nich przyzwyczaić.

Najczęściej elementami, które pozwalają na ich umocowanie, są metalowe klamry, ale możliwe jest zastosowanie specjalnych niewidocznych zatrzasków, zamków. Rozwiązanie takie jest droższe, ponieważ konieczne jest założenie koron na niektóre własne zęby (jedna część zamka znajduje się w protezie, druga w koronie).

Jak wynika z raportu „9 milionów powodów – użytkownicy protez zębowych w Polsce”, aż 9 milionów Polaków nosi protezę zębową. Ma już ją co drugi Polak po 40. roku życia. Badania pokazują, że użytkownikami protez są w przeważającej części kobiety (79%) oraz osoby o średnim i wyższym wykształceniu (73%).

Trzeci, rzadziej spotykany typ protez ruchomych to protezy nakładowe typu overdenture, czyli oparte na korzeniach własnych zębów zaopatrzonych w różnego rodzaju zaczepy. Znajdują zastosowanie przy resztkowym uzębieniu, gdy korzenie zębów są zbyt słabe lub jest ich zbyt mało, aby stanowić filary mostu. Instaluje się na nich specjalne zatrzaski, które mocują ruchomą protezę odtwarzającą cały łuk zębowy.

Zaletą protez szkieletowych i nakładowych jest ich stabilność oraz to, że pozwalają wykorzystywać zęby i korzenie własne pacjenta (lub implanty), a to sprawia, że siły powstające podczas żucia są przenoszone na kośœci szczęk w sposób fizjologiczny, podobnie jak przy naturalnym uzębieniu.

Rodzaje protez ruchomych: protezy ruchome całkowite

Przy bezzębiu (gdy pacjent nie ma już ani jednego zęba w szczęce ani w żuchwie) wykonuje się akrylowe protezy całkowite (tzw. sztuczna szczęka). Na początku przeszkadza uczucie obcego ciała w ustach, mogą pojawić się problemy z odgryzaniem, żuciem i wyraźnym mówieniem. Proteza nie zawsze jest stabilna (o ile górne na ogół dobrze się trzymają, to dolne zaś są mało stabilne), może się przemieszczać, ocierać dziąsła i podniebienie. W takim przypadku warto zakupić krem mocujący do protez zębowych w aptece, który pewnie umocuje protezę nie pozwalając na jej przemieszczanie się. Kremy, podściółki i proszki mocujące również nie pozwalają na przedostanie się drobinek jedzenia pod protezę.

Protezy zębowe mogą być częściowe lub całkowite, ruchome lub stabilizowane na implantach, szkieletowe lub nakładowe.

Potrzebne jest trochę cierpliwości, aby przyzwyczaić się do protezy. Należy ją użytkować codziennie, aby się ułożyła i przestała przeszkadzać. Podczas jedzenia siły zgryzowe są przenoszone na dziąsło, a nie bezpośrednio na kość, co ogranicza siłę żucia i przyœspiesza zanik wyrostków zębodołowych szczęki i żuchwy. Na skutek tego proteza osiada i konieczne są korekty w celu jej dopasowania, dlatego należy regularnie umawiać się na wizyty do protetyka aby zweryfikować odpowiedni moment do wymiany protezy.

Nowoczesną wersją protezy całkowitej jest proteza stabilizowana na implantach –ruchoma lub stała. Aby zainstalować protezę ruchomą w żuchwie, trzeba wszczepić co najmniej dwa implanty, a do protezy ruchomej w szczęce –cztery. Do implantów mocuje się protezę za pomocą specjalnych łączników. Protezy całkowite można także zamocować na implantach na stałe, lecz do tego konieczne jest wszczepienie czterech implantów w szczęce i sześciu w żuchwie. Zaletą protez całkowitych stabilizowanych na implantach jest to, że użytkownik może bezpiecznie jeść nawet twarde pokarmy. Nie bez znaczenia jest także to, że implanty zapobiegają zanikaniu koœści, dostarczając im bodŸźców podczas żucia.

Jak przyzwyczaić się do użytkowania protezy zębowej?

Pierwszą protezę ruchomą niełatwo jest zaakceptować. Przeszkadzają w tym uczucie obcego ciała w ustach, problemy z mówieniem, żuciem. Z kłopotami tymi łatwiej sobie poradzić, jeśli mamy pozytywne nastawienie do użytkowania sztucznej szczęki. Trudności z mówieniem pomogą nam szybko pokonać proste ćwiczenia polegające na powolnym i wyraźnym artykułowaniu słów podczas rozmowy, czytania na głos. Nieco dłużej możemy mieć kłopoty z odgryzaniem i żuciem pożywienia.

Dlatego po otrzymaniu pierwszej protezy ruchomej dzielmy jedzenie na małe kęsy, unikajmy twardych pokarmów. Żucie pokarmów powinno się odbywać obustronnie. Gryzienie jedną stroną spowoduje odchylanie się protezy. Po pewnym czasie żucie jedzenia nie będzie sprawiać trudności, bo proteza ułoży się w jamie ustnej i przestanie przeszkadzać. Ale żeby tak się stało, musimy ją nosić. Nigdy nie zaakceptujemy protezy, jeśli będziemy ją zakładać okazjonalnie. Leczenie protetyczne nie kończy się po otrzymaniu protezy. Potrzebne są wizyty kontrolne: pierwsza po 24-48 godzinach, aby lekarz dentysta mógł wykonać korektę, i druga po tygodniu lub dwóch.

Zadbaj o higienę nowych zębów

Wielką zaletą protezy zębowej jest to, że nie zaatakuje jej próchnica. Nie znaczy to jednak, że jej posiadacz jest zwolniony z dbałoœści o higienę. Szczególnej troski wymagają protezy, ponieważ resztki pokarmu zalegające między protezą a podniebieniem i dziąsłami mogą uwierać, są także doskonałą pożywką dla bakterii i grzybów. Ponadto na protezie, tak samo jak na zębach, odkłada się płytka stwarzająca warunki do rozwoju tych chorobotwórczychdrobnoustrojów.

Gdy masz ruchomą protezę, celem zabiegów higienicznych jest niedopuszczenie do pojawienia się stanów zapalnych i infekcji grzybiczych. Po każdym posiłku dokładnie czyść protezę - najlepiej dwustronną szczoteczką do protez zębowych, która dociera nawet do trudno dostępnych miejsc. Stosuj specjalną antybakteryjną pastę do protez zębowych, a potem wypłucz protezę pod strumieniem ciepłej, ale nie gorącej wody. Szczotkuj wszystkie powierzchnie protezy, szczególnie te, które stykają się z błoną œśluzową. Nie używaj tradycyjnej pasty, gdyż zawiera substancje ścierne, które mogą zarysować powierzchnię protezy, wskutek czego szybciej tworzy się na niej osad, np. z kawy, herbaty.

Na noc zdejmuj protezę, ponieważ całodobowe użytkowanie sprzyja szybszemu tworzeniu się na jej powierzchni nalotów bakteryjnych. Wyczyszczoną i dokładnie osuszoną protezę przechowuj w szczelnym, suchym pudełeczku. Trzymanie w szklance z wodą jest niewskazane, ponieważ sprzyja to rozwojowi bakterii i grzybów, które łatwo przenikają, zwłaszcza do akrylowych protez o porowatej strukturze.

Dezynfekuj protezę w roztworze o działaniu bakteriobójczym i antyseptycznym – np. stosując aktywne tabletki czyszczące. Usuwają one trudne osady, redukują 99,99% bakterii i likwidują przykry zapach. Jest to też konieczne po każdej infekcji w obrębie jamy ustnej (afta, opryszczka wargowa, zapalenie zatok, angina); wtedy należy wymienić szczoteczki do mycia protez, aby uniknąć wtórnej infekcji.

Dbaj o higienę jamy ustnej. Raz dziennie czyść język specjalną szczoteczką, używaj płynów do płukania ust albo naparów ziołowych działających antyseptycznie i łagodząco (rumianek, kora dębu, szałwia). Masuj dziąsła miękką szczoteczką, aby pobudzić krążenie krwi. Podrażnione dziąsła smaruj żelem kojąco-regenerującym o właściwościach łagodzących, przeciwzapalnych.

miesięcznik "Zdrowie"