Nadziąślaki: przyczyny, objawy, usuwanie

Nadziąślak to łagodna zmiana błony śluzowej jamy ustnej, zlokalizowana w obrębie dziąsła. Nadziąślaki nie należą do zmian nowotworowych, ale mimo to wymagają szybkiej diagnostyki i prawie zawsze leczenia chirurgicznego. jakie są przyczyny powstawania nadziąślaków i jak przebiega ich usuwanie?

Spis treści

1. Jakie są rodzaje nadziąślaków?
2. Leczenie nadziąślaków

Nadziąślaki to łagodne, niebolesne guzy, które nie powstają w procesie nowotworzenia - są zaliczane do grupy zmian zapalno-rozrostowych. Etiologia nadziąślaków nie została w pełni poznana. Uznaje się, że punktem wyjścia dla rozwoju nadziąślaków jest błona śluzowa wyrostków zębodołowych - dziąsło lub okostna. W wyniku działania czynników uszkadzających (uraz, bakterie obecne w płytce nazębnej itp.) dochodzi do patologicznego rozrostu błony śluzowej w miejscu działania czynnika drażniącego.

W powstawaniu nadziąślaków swoją rolę odgrywają także wahania hormonalne, szczególnie istotne w przypadku nadziąślaków występujących u kobiet ciężarnych. Innymi czynnikami promującymi powstawanie tych zmian jest nieodpowiednia dieta, niektóre leki czy zła higiena jamy ustnej. Nadziąślaki występują zarówno w grupie kobiet jak i mężczyzn. Najczęściej rozwijają się w przestrzeniach międzyzębowych przedniego odcinka szczęki. Mogą także pojawiać się w obrębie bezzębnych wyrostków zębodołowych, sytuacja taka ma miejsce np. w przypadku nadziąślaka wrodzonego, spotykanego wśród noworodków.

Jakie są rodzaje nadziąślaków?

W literaturze naukowej opisano kilka rodzajów nadziąślaków. Często spotykanym podziałem jest podział histologiczny. Segreguje on nadziąślaki ze względu na rodzaj tkanek z których zbudowany jest nadziąślak, i tak wyróżnić możemy:

• Nadziąślaki ziarninowe i włókniste - są kulistymi uszypułowanymi guzami, o różnej konsystencji, występują jako miękkie, elastyczne, mniej lub bardziej twarde guzy. Ich kolor nieznacznie odbiega od koloru dziąsła (różowe lub czerwone). Nie dają one dolegliwości bólowych. Swoim zasięgiem obejmują tylko i wyłącznie błonę śluzową dziąsła, nie zajmują głębiej położonych tkanek tj. kości. Dużych rozmiarów nadziąślaki uciskając kość mogą powodować jej zaniki, a także przyczyniać się do przemieszczania sąsiadujących zębów.

• Nadziąślaki olbrzymiokomórkowe - są nieregularnymi guzami o miękkiej konsystencji. Ich nazwa pochodzi od komórek olbrzymich widocznych w obrazie mikroskopowym. Dobre unaczynienie powoduje, że już przy niewielkich urazach krwawią. Zmiany te mogą ulegać owrzodzeniu. Często nawracają i częściej niż inne rodzaje nadziąślaków mogą ulegać przemianie w nowotwór złośliwy. Niektórzy autorzy nadziąślakiem olbrzymiokomórkowym nazywają obwodowy wariant wewnątrzkostnej zmiany olbrzymiokomórkowej, który zaliczany jest do grupy nowotworów łagodnych. Dzieje się tak dlatego, że obie zmiany charakteryzują się niemal identyczną budową histologiczną.

• Guz ciążowy - nazywany inaczej nadziąślakiem naczyniowatym, nadziaślakiem z naczyń włosowatych lub ziarniniakiem ropotwórczym. Podczas ciąży w organizmie kobiety dochodzi do wielu zmian przystosowujących ją do prawidłowego przebiegu ciąży. Zmiany hormonalne w tym okresie wraz z nieprawidłową higieną jamy ustnej lub urazem mogą przyczyniać się do powstawania tej zmiany. Nadziąślak naczyniowaty dotyka ok. 5 % kobiet w ciąży. Powstaje najczęściej w pierwszym trymestrze ciąży, zazwyczaj ustępuje samoistnie w trzecim trymestrze lub już po rozwiązaniu. Ma on charakter niebolesnej, żywoczerwonej, narośli. Lokalizuje się najczęściej na brodawkach międzyzębowych, rzadziej na brzegu dziąsła. Niewielki uraz może prowokować krwawienie.

• Nadziąślak wrodzony tak jak pozostałe nadziąślaki jest łagodnym rozrostem błony śluzowej wyrostków zębodołowych. Występuje u dzieci w okresie noworodkowym, jego rozwój rozpoczyna się już w trakcie ciąży. Przyczyna powstawania jest nieznana. Zaobserwowano około dziesięciokrotnie częstsze występowanie tej zamiany u dziewczynek niż u chłopców. Nadziąślak wrodzony z podłożem połączony może być zarówno wąskim jak i szerokim pasmem tkanek tzw. szypułą. Zmiana najczęściej pojawia się w przednim odcinku bezzębnych jeszcze wyrostków zębodołowych, lub w przedniej części podniebienia twardego i w skrajnych przypadkach może osiągać rozmiar nawet kilku centymetrów średnicy. W ok. 10% przypadków spotykane są mnogie nadziąślaki wrodzone.

• Nadziąślak szczelinowaty powstaje w wyniku drażnienia mechanicznego błony śluzowej jamy ustnej, najczęściej związanego z użytkowaniem nieprawidłowo dopasowanych protez ruchomych. Początkowo dochodzi do przerwania ciągłości błony śluzowej, gojąca się tkanka narażona jest na ciągły uraz, w wyniku czego dochodzi do przerostu tkanki włóknistej. Początkowo ma on postać pojedynczego fałdu, wraz z dalszym użytkowaniem nieprawidłowej protezy dochodzi do rozszerzania zasięgu zmiany, nabiera ona konsystencji twardej i otacza brzeg protezy. Zmiany nie są przyczyną bólu.

Leczenie nadziąślaków

Leczenie nadziąślaków polega na ich chirurgicznym usunięciu z marginesem tkanek zdrowych. W przypadku nadziąślaka olbrzymiokomórkowego konieczne jest usunięcie kości w sąsiedztwie zmiany kości. Zabieg przeprowadza się w znieczpeniu miejscowym, a usunięte tkanki przesyła się do badania histopatologicznego w celu dokładnej diagnostyki.

Nadziąślaki u kobiet ciężarnych zazwyczaj ustępują samoistnie w ostatnim trymestrze ciąży lub po jej zakończeniu, dlatego zabieg chirurgiczny nie jest konieczny. Wyjątek stanowią duże nadziąślaki powodujące zaburzenia zgryzu, utrudniające żucie lub te, które są notorycznie podrażniane. Zabieg chirurgiczny, w tych przypadkach, powinien zostać wykonać nawet w trakcie ciąży. Najlepszym okresem na przeprowadzenie zabiegu jest drugi trymestr ciąży.