Martwy ząb. Jak go rozpoznać i czy może boleć?

Martwy ząb jest określeniem opisującym ząb pozbawiony żywej miazgi. Sytuacja taka ma miejsce, jeżeli w wyniku bodźców patologicznych dojdzie do obumarcia żywej tkanki zęba. Mianem martwych zębów określane są także zęby, które przeszły leczenie kanałowe. Jak rozpoznać, czy ząb jest martwy i czy taki ząb może boleć?

Spis treści

1. Co może spowodować, że ząb "umiera"?
2. Ból zęba - co robić?
3. Jak można rozpoznać martwy ząb
4. Leczenie "martwych" zębów
5. Przebarwienie martwego zęba i jego wybielanie

Martwy ząb to taki, w którym w wyniku działania czynników patologicznych, takich jak np. głębokie ubytki próchnicowe czy uraz mechaniczny, dochodzi do obumarcia żywych tkanek znajdujących się w jego wnętrzu.

Ząb zbudowany jest z tkanek twardych szkliwa i zębiny, które ochraniają znajdującą się w ich wnętrzu miazgę. Miazga jest tkanką żywą, bogatą w naczynia, nerwy i różnego rodzaju komórki, wypełnia ona komorę oraz system kanałowy zęba. Przez otwory wierzchołkowe znajdujące się na szczycie wierzchołków łączy się z pozostałymi tkankami organizmu.

Gdy dojdzie do obumarcia żywych tkanek w jego wnętrzu, mamy do czynienia z zębem martwym. Obumarcie miazgi wiąże się z występowaniem różnych często nieprzyjemnych dla pacjenta objawów.

Co może spowodować, że ząb "umiera"?

Przyczyn obumarcia miazgi jest wiele. Niewątpliwe pierwsze miejsce na podium zajmuje próchnica zębów. Zbiera ona swoje żniwo zarówno w uzębieniu mlecznym jak i stałym. Bakterie odpowiadające za powstawania ubytków próchnicowych produkują wiele toksycznych substancji.

W pierwszej fazie tworzenia ubytku, kiedy jest on płytki a miazgę oddziela od środowiska jamy ustnej stosunkowo gruba warstwa zębiny dochodzi do powstania zapalenia miazgi. Początkowo zjawisko to ma charakter odwracalny. Wraz z pogłębianiem ubytku warstwa zębiny osłaniającej miazgę kurczy się, a bakterie jamy ustnej wywierają coraz bardziej negatywny wpływ na miazgę. Zapalenie, które do tej pory miało charakter odwracalny przechodzi w fazę nieodwracalną, a następnie dochodzi do obumarcia miazgi.

Innym czynnikiem mogącym spowodować, że miazga zęba obumrze jest uraz mechaniczny. Upadek, uderzenie mogą spowodować zaburzenia przepływu krwi w miazdze zęba. Pozbawione tlenu i substancji odżywczych komórki obumierają, skutkuje to martwicą miazgi. Podobna sytuacja zachodzi podczas "wybicia" zęba.

Martwe tkanki miazgi w warunkach jamy ustnej zostają skolonizowane przez szkodliwe bakterie, które powodują ich gnilny rozpad. Stan taki nazywany jest zgorzelą zęba i może rozprzestrzeniać się dalej na sąsiednie struktury anatomiczne. W ten sposób dochodzi do tworzenia ropni pochodzenia zębowego, które stanowią realne zagrożenie dla zdrowia.

Ból zęba - co robić?

Jak można rozpoznać martwy ząb

Często martwy ząb przez wiele miesięcy a nawet lat może pozostać niezauważony, ale prędzej czy później da o sobie znać. Obumarła miazga zalegająca wewnątrz zęba powoduje jego przebarwienie. Ząb staje się ciemniejszy, wyróżnia się na tle pozostałych zdrowych zębów. Ząb z martwą miazgą nie reaguje na żadne czynniki zewnętrzne. Wysoka oraz niska temperatura, bodźce elektryczne nie powodują, żadnych odczuć pacjenta. Lekarz stomatolog wykorzystuje to zjawisko, podczas badania w gabinecie stomatologicznym. Najczęściej sprawdzana jest reakcja na bodźce zimne. Do "podejrzanego", osuszonego zęba lekarz przykłada kulkę z waty schłodzoną chlorkiem etylu. Brak reakcji zęba może sugerować, że ząb jest martwy (nie jest to jednak regułą). Wielu pacjentów zastanawia się czy martwy ząb boli? Otóż początkowo ból może nie być odczuwalny, jednak z biegiem czasu martwy ząb zaczyna boleć. Na zdjęciu rentgenowskim widoczny jest zazwyczaj głęboki ubytek próchnicowy sięgający aż do miazgi.

Leczenie "martwych" zębów

W przypadku, gdy lekarz stomatolog po zbadaniu pacjenta zdiagnozuję martwicę miazgi czyli stwierdzi, że ząb jest już martwy powinno rozpocząć się odpowiednie leczenie. Jeżeli to możliwe wskazane jest przeprowadzenie leczenia kanałowego, nazywanego inaczej leczeniem endodontycznym. Polega ono na usunięciu martwych tkanek z wnętrza zęba, dokładnym oczyszczeniu chemicznym i mechanicznym systemu kanałowego a następnie wypełnieniu pustej przestrzeni specjalnymi materiałami stomatologicznym. Po zakończonym leczeniu kanałowym korona zęba powinna zostać odbudowana, tak aby ząb mógł pełnić swoją funkcję. Leczenie kanałowe osób dorosłych jest refundowane w ramach środków Narodowego Funduszu Zdrowia tylko w odcinku przednim tj. od kła do kła. Za leczenie pozostałych zębów przyjdzie zapłacić samemu. Jeżeli leczenie endodontyczne nie może zostać przeprowadzone ząb kwalifikuje się do usunięcia, gdyż może stać się on przyczyną groźnych dla zdrowia powikłań.

Przebarwienie martwego zęba i jego wybielanie

W wielu przypadkach martwicy miazgi dochodzi do przebarwienia korony martwego zęba. Sytuacja taka może mieć miejsce nawet kilka miesięcy, a nawet lat po przeprowadzonym leczeniu kanałowym. Nawet niewielka zmiana zabarwienia zęba, szczególnie ta występująca w zębach przednich wygląda niezbyt atrakcyjnie. W takiej sytuacji można spróbować wybielić martwego zęba. Zabieg przeprowadzany jest w gabinecie przez lekarza dentystę. Zabieg wybielania polega na powtórnym otwarciu zęba i wprowadzeniu do wnętrza zęba specjalnego środka wybielającego. Powstały ubytek zamyka się na kilka dni specjalnym materiałem opatrunkowy. Po kilku dniach ( w zależności od zaleceń lekarza) należy zgłosić się na kolejną wizytę. Zostanie na niej oceniony kolor zęba, jeżeli nieco się rozjaśnił można uznać, że wybielanie było skuteczne. W razie potrzeby należy wymienić preparat wybielający na nowy i odczekać kilka kolejnych dni. Trzeba zaznaczyć, że wybielanie nie jest zabiegiem trwałym i z biegiem czasu martwy ząb znowu może zmieniać kolor.

Inna metodą wybielania martwych zębów jest wybielanie odbywające się tylko w gabinecie stomatologicznym. Podobnie jak w poprzednim przypadku ząb jest otwierany a do jego wnętrza wkładany środek wybielający. Różnica jest taka, że łąkarz aktywuje preparat wybielający specjalną lampą, przez około pięć minut. Po uzyskaniu odpowiedniego rezultatu wykonywane jest wypełnienie stałe.