Załamanie nerwowe – objawy, przyczyny, leczenie
Załamanie nerwowe to nagłe, ostre zaburzenie równowagi psychicznej powstałe na skutek silnej reakcji stresowej. Kryzys może pojawić się zarówno w odpowiedzi na niespodziewane, traumatyczne wydarzenia, takie jak np. śmierć bliskiej osoby, ale może być też wynikiem narastającego konfliktu wewnętrznego. Jakie są objawy załamania nerwowego i jak poradzić sobie z jego skutkami?
Spis treści
Załamanie nerwowe, zwane też kryzysem psychicznym, to zaburzenie często mylone z depresją. Oba schorzenia wywołują zjawisko tzw. immobilności psychologicznej – stanu zobojętnienia i dezorientacji połączonego z silnym poczuciem lęku, bezradności, przygnębienia. Mimo podobnego repertuaru objawów, załamanie nerwowe przebiega jednak dużo gwałtowniej niż depresja i może pojawić się nawet z dnia na dzień, na przykład wskutek nagłej, niespodziewanej straty.
Jak rozpoznać załamanie nerwowe i jak pomóc osobie, która je przechodzi?
Załamanie nerwowe – przyczyny
Psychologowie wyróżniają kilka przyczyn załamania nerwowego:
- sytuacja kryzysowa – niespodziewane zdarzenie, z którego następstwami nie umiemy sobie poradzić, czujemy się bezradni. Najczęściej jest to śmierć kogoś bliskiego, wiadomość o chorobie, utrata pracy, majątku, rozstanie z ukochaną osobą. Bezsilność w obliczu tragedii życiowej powoduje silną reakcję stresową.
- życie w permanentnym stresie – załamanie nerwowe może pojawić się także w sytuacji, gdy nasza psychika nie jest w stanie dłużej radzić sobie z narastającym napięciem. Zwłaszcza, jeśli od dłuższego czasu bagatelizowaliśmy problem spychając go do podświadomości. Dotyczy to na przykład nawarstwiających się problemów finansowych, kryzysu w małżeństwie, długotrwałego stresu spowodowanego pracą.
- niespełnienie, brak realizacji istotnej potrzeby – kryzys pojawia się, gdy rzeczywistość nie dorasta do naszych ambicji i potrzeb. Może być wywołany na przykład pasmem niepowodzeń w pracy, w życiu rodzinnym, uczuciowym.
- kryzys rozwojowy – związany jest z naturalnymi przemianami w toku rozwoju człowieka. Pojawia się zazwyczaj w chwili przekraczania symbolicznych progów życiowych, czyli w momencie osiągania dorosłości, wchodzenia w wiek średni (40 lat) i dojrzały (60-70 lat). Bezpośrednią przyczyną kryzysu jest niezadowalający bilans życiowy, zwątpienie w celowość własnych działań, brak perspektyw.
Jak odzyskać wewnętrzny spokój i radzić sobie we współczesnym świecie
(Nie)oczywiste zasady zdrowego i szczęśliwego życia - Ewelina Pałecka
Załamanie nerwowe – objawy
Załamanie nerwowe trwa zazwyczaj do kilku tygodni. W tym czasie widoczne są jego charakterystyczne objawy, głównie ze strony ciała:
- przyspieszony puls,
- kołatanie serca,
- zawroty głowy,
- drżenie rąk,
- napięcie mięśni,
- pocenie się,
- duszności,
- brak apetytu i/lub problemy z trawieniem,
- nudności i/lub wymioty,
- bezsenność,
- spadek wagi ciała.
Poza tym zauważyć można szereg objawów o charakterze emocjonalnym, takich jak:
- lęk, niepokój,
- poczucie bezsensu, beznadziei,
- skłonność do płaczu,
- wycofanie społeczne,
- spadek motywacji,
- apatia.
W bardzo skrajnych przypadkach osoby dotknięte kryzysem nerwowym mogą mieć myśli samobójcze lub przejawiać zachowania autodestrukcyjne. Wówczas potrzebna jest niezwłoczna pomoc psychologiczna lub psychiatryczna.
Co czwarty z nas przynajmniej raz w życiu doświadcza poważnego kryzysu psychicznego.
Załamanie nerwowe – leczenie
Kryzys psychiczny zazwyczaj ustępuje samoczynnie i nie wymaga specjalnego leczenia terapeutycznego czy farmakologicznego. Dotyczy to zwłaszcza załamania spowodowanego nagłym, stresującym wydarzeniem, na przykład śmiercią bliskiej osoby lub wypadkiem komunikacyjnym. Psychologowie podkreślają, że w takich sytuacjach silna reakcja emocjonalna jest wręcz niezbędna, aby osoba dotknięta kryzysem umiała przepracować swoją traumę i pogodzić się z doznaną stratą. Tylko w ten sposób możliwe jest ostateczne zamknięcie przykrego rozdziału w życiu i wyjście z kryzysu silniejszym. Oczywiście w pierwszych dniach po traumatycznym wydarzeniu warto okazać drugiej osobie wsparcie i zainteresowanie – dzięki temu łatwiej będzie jej uporać się z negatywnymi myślami i szybciej odzyskać równowagę.
Leczenie psychologiczne jest niezbędne, gdy stan rozchwiania nerwowego niepokojąco się przedłuża i utrudnia codzienne funkcjonowanie. Nieleczony kryzys psychiczny może przerodzić się w formę przewlekłą, czyli depresję. Często zwiastunem tej choroby jest ustąpienie początkowych gwałtownych objawów ze strony układu nerwowego i przejście w stan apatii. Chory nie ma apetytu, jest stale smutny, przygnębiony, nic go nie cieszy, nie ma motywacji do działania. Pozostawianie osoby w tak złej kondycji psychicznej samej sobie może doprowadzić do pogłębienia się depresji, a nawet – w wyjątkowych przypadkach – do samobójstwa. Dlatego trzeba zachować czujność i w razie zaobserwowania niepokojących symptomów zapewnić bliskiej osobie odpowiednie wsparcie psychologiczne.
Porady eksperta