Psychoza reaktywna – przyczyny, objawy, leczenie

Psychoza reaktywna to krótkotrwałe zaburzenie psychotyczne, które może pojawić się w reakcji na silny stres wywołany np. chorobą, wypadkiem, śmiercią bliskiej osoby. Objawy psychozy reaktywnej przypominają stany schizofreniczne – chory ma halucynacje i urojenia, ale w przeciwieństwie do przewlekłej schizofrenii zaburzenia te mijają samoistnie po ustąpieniu czynnika stresogennego. Zobacz, jakie są objawy i przyczyny psychozy reaktywnej.

Spis treści

1. Psychoza reaktywna – przyczyny
2. Psychoza reaktywna a schizofrenia
3. Psychoza reaktywna – objawy
4. Psychoza reaktywna – leczenie

Psychoza reaktywna należy do szerokiego spektrum zaburzeń psychotycznych, czyli takich, w których przebiegu występują myśli, odczucia oraz emocje niemające związku z rzeczywistością. Jednocześnie ten rodzaj psychozy ma charakter reaktywny, co oznacza, że podłożem dla jego rozwoju jest nagła, silna reakcja stresowa (wstrząs psychiczny) spowodowana jakimś traumatycznym wydarzeniem.

W klasyfikacji chorób ICD-10 psychoza reaktywna opatrzona jest symbolem F23.9 - „Ostre i przemijające zaburzenia psychotyczne, nieokreślone”.

Psychoza reaktywna – przyczyny

Psychozę reaktywną powodują czynniki reaktywne, tzn. sytuacje, w których występuje zagrożenie utraty lub utrata jakichś wartości cennych dla chorego. Dotyczą one zdrowia i życia własnego i osób najbliższych, wolności osobistej, zgromadzonych dóbr materialnych, pozycji społecznej itd. Jeśli człowiek zostaje ich pozbawiony albo występuje duże ryzyko ich utraty, taka sytuacja silnie godzi w jego sferę emocjonalną i pozostawia trwały ślad na psychice.

W praktyce czynnikiem wyzwalającym psychozę reaktywną może być śmierć albo choroba bliskiej osoby, wypadek komunikacyjny, bycie ofiarą przestępstwa, zwolnienie z pracy, utrata majątku lub dotychczasowej pozycji społecznej. Wszystkie wymienione zdarzenia mogą wywołać wstrząs psychiczny, który w następstwie prowadzi do wykształcenia się objawów psychotycznych.

Psychoza reaktywna – objawy

W przebiegu psychozy reaktywnej występują zaburzenia postrzegania rzeczywistości w postaci halucynacji i urojeń, które są charakterystyczne dla całej grupy zaburzeń psychotycznych. Pojawiają się nagle, w przeciągu kilku dni (maksymalnie 2 tygodni) i mają charakter ostry.

Halucynacje to doświadczenia zmysłowe (dotyczą wzroku, słuchu, węchu, dotyku), które nie mają związku z rzeczywistością, ale są odczuwane przez chorego jako prawdziwe. Osoba dotknięta psychozą może na przykład widzieć ludzi lub przedmioty, których nie ma, słyszeć wyimaginowane dźwięki, czuć nieistniejące zapachy itd.

Urojenia dotyczą sfery myślenia i polegają na posiadaniu przekonań i sądów, które nie znajdują potwierdzenia w rzeczywistości. Mimo że często brzmią one niedorzecznie, chory jest przekonany o ich prawdziwości. Często spotykane urojenia to na przykład przekonanie, że jest się przez kogoś śledzonym albo że inni mają wobec nas złe zamiary.

Psychoza reaktywna to pojedynczy epizod psychotyczny, który po ustąpieniu objawów nie powraca. Jeśli występuje drugi raz, zachodzi podejrzenie schizofrenii.

Oprócz wyżej wymienionych objawów, symptomami psychozy reaktywnej mogą być:

• skłonność do panicznych ucieczek
• zaburzenia pamięci
• stany znieruchomienia
• obojętność, chłód emocjonalny
• mutyzm (chory nie wydaje żadnych dźwięków i nie komunikuje się z otoczeniem mimo sprawnego aparatu mowy)
• zaburzenia myślenia
• omdlenia.

Psychoza reaktywna – leczenie

Psychoza reaktywna jest postrzegana jako jedna z łagodniejszych form zaburzeń psychicznych, zarówno pod względem przebiegu, jak i stopnia wyleczalności. Zazwyczaj trwa od kilku dni do jednego miesiąca i ustępuje wraz ze zniknięciem czynnika stresogennego. W tym czasie warto udzielić osobie chorej wsparcia psychologicznego, które może przyspieszyć powrót do stanu równowagi psychicznej. Osoby bliskie powinny zachować spokój i nie wdawać się z chorym w kłótnie na temat jego stanu zdrowia – oskarżanie i wytykanie mu objawów psychozy może tylko pogorszyć jego stan i utrudnić wyzdrowienie.

Leczenie farmakologiczne jest wskazane, gdy objawy psychozy reaktywnej utrzymują się bardzo długo, powyżej miesiąca. Wówczas zachodzi podejrzenie, że obserwowane dotąd symptomy nie dotyczyły psychozy reaktywnej, lecz jakiejś bardziej zaawansowanej formy zaburzeń psychicznych. W takiej sytuacji stosuje się terapię lekami przeciwpsychotycznymi.