Psychoza maniakalno-depresyjna: przyczyny, objawy i leczenie

Psychoza maniakalno-depresyjna, inaczej choroba afektywna dwubiegunowa lub cyklofrenia, to poważne zaburzenie psychiczne. Chorzy zmagający się z psychozą maniakalno-depresyjną mogą zagrażać nie tylko sobie, lecz także zdrowiu, a nawet życiu innych osób. Jakie są przyczyny i objawy psychozy maniakalno-depresyjnej? Jak przebiega jej leczenie?

Spis treści

1. Psychoza maniakalno-depresyjna: przyczyny
2. Psychoza maniakalno-depresyjna: objawy
3. Psychoza maniakalno-depresyjna: diagnostyka
4. Psychoza maniakalno-depresyjna: leczenie

Psychoza maniakalno-depresyjna to inaczej choroba afektywna dwubiegunowa, choroba bipolarna, dwubiegunowe zaburzenia afektywne, cyklofrenia. Istotą tego zaburzenia psychicznego są wahania nastrojów - cyklicznie pojawiające się na przemian fazy depresji i manii, po których następują stany pozornego zdrowia psychicznego (choroba afektywna dwubiegunowa - ChAD).

Psychoza maniakalno-depresyjna: przyczyny

Choroba afektywna dwubiegunowa jest zaburzeniem psychicznym endogennym. Oznacza to, że jej przyczyna jest niezależna od czynników zewnętrznych. Podłożem choroby są bowiem zaburzenia pracy wydzielniczej mózgu, tzw. zaburzenia neurotransmisji. Zaburzone jest wydzielanie kilku substancji odpowiedzialnych m.in. za jakość myślenia i nastrój, takich jak neoadrenalina, serotonina, acetylocholina i dopamina. Niestety, nie wiadomo czym te zaburzenia są spowodowane.

Pewną rolę odgrywają także czynniki genetyczne. Psychoza maniakalno-depresyjna może być dziedziczna, ale w tym sensie, że można odziedziczyć tylko skłonność do niej. Jednak nawet jeśli się ją odziedziczy, nie znaczy to, że choroba wystąpi, ani też, że będzie podobnie przebiegać. U przeważającej większości potomków osoby chorej nie stwierdza się tego typu zaburzeń psychicznych.

Psychoza maniakalno-depresyjna: objawy

Najczęściej choroba przebiega z naprzemiennie występującymi epizodami depresji i manii. Ich długość może być różna, jednak zwykle trwają one 2-3 miesiące. Pomiędzy nimi występują okresy pozornego zdrowia psychicznego, w których nastrój jest wyrównany. Okres psychozy maniakalno-depresyjnej, który charakteryzuje się brakiem objawów chorobowych, nazywa się remisją. Trudno przewidzieć jaki epizod - manii czy depresji - nastąpi po okresie remisji choroby.

W przebiegu epizodu depresyjnego chory ma obniżone samopoczucie, które nie ulega poprawie nawet po próbach pocieszania go. Jego obniżony nastrój jest także niezależny od różnych wydarzeń, także tych pozytywnych. Nawet ich wystąpienie nie prowadzi do poprawy stanu chorego. Ponadto chory jest:

• niezdolny do odczuwania radości czy przyjemności
• apatyczny
• zlękniony
• zmęczony
• otępiały
• senny lub odwrotnie – może cierpieć na bezsenność;

W dalszej fazie rozwoju choroby może dojść do wystąpienia urojeń, zwykle dotyczących kary lub potępienia. W skrajnych przypadkach chory może podejmować próby samobójcze.

Z kolei fazę manii charakteryzuje nieustannie podwyższany nastrój. Podobnie jak w przypadku fazy depresyjnej, nie mają na nią wpływu żadne wydarzenia, zarówno te pozytywne, jak i negatywne. W tej fazie chory:

• przesadnie odczuwa radość, jest przeszczęśliwy;
• jest pobudzony psychoruchowo (odczucie zmęczenia jest zmniejszone);
• dużo mówi, może wręcz przytłaczać gadulstwem. Jednak dla jego wypowiedzi charakterystyczna jest wielowątkowość wypowiedzi, słowotok;
• może zachowywać się irracjonalnie, podejmować niebezpieczne, zagrażające sobie i innym działania;

Mogą pojawić się także urojenia wielkościowe. Wówczas chory jest przekonany o swojej wyższości, jest wrażliwy na krytykę, źle ją znosi, często dopowiada na nią agresją.

Rzadką postać choroby afektywnej dwubiegunowej, w przebiegu której występują wyłącznie nawracające stany maniakalne lub hipomaniakalne bez epizodów depresyjnych, jest mania jednobiegunowa.

Psychoza maniakalno-depresyjna: diagnostyka

Lekarz powinien przeprowadzić dokładny wywiad z chorym i z jego otoczeniem, a także zlecić szczegółowe badania, by móc wykluczyć choroby, które objawiają się podobnie, m.in.: zaburzenia lękowe, ADHD, stwardnienie rozsiane, toczeń, guza mózgu, padaczkę.

Psychoza maniakalno-depresyjna: leczenie

Celem leczenia jest maksymalne wydłużenie remisji, czyli okresu bez objawów choroby. Im jest on dłuższy, tym lepiej, ponieważ oznacza to, że leczenie jest skuteczne. W terapii stosuje się leki przeciwdepresyjne i przeciwpsychotyczne oraz te, które stabilizują pracę wydzielniczą mózgu, a co za tym idzie – nastój (np. węglan litu, walproiniany, karbamazepinę i lamotryginę). Początkowo leczenie odbywa się w warunkach szpitalnych. Jest to konieczne ze względu na zagrażające zdrowiu, a nawet życiu otoczenia epizody manii, a także epizody depresyjne, w trakcie których chory może podejmować próby samobójcze.

Monika Majewska