Osobowość histrioniczna, czyli potrzeba bycia w centrum uwagi

Potrzeba bycia na ustach wszystkich i przesadność w pewnych zachowaniach to cecha nie tylko niektórych celebrytów, ale i zaburzenia spotykane u pacjentów z osobowością histrioniczną. Osoby z histrionicznymi zaburzeniami osobowościami skupiają na sobie uwagę poprzez swoje teatralne zachowania, ale i przez przesadną uwodzicielskość czy wyjątkowo mocne podkreślanie swojej atrakcyjności fizycznej. Dowiedz się, jak rozpoznać osobowość histrioniczną.

Spis treści

1. Osobowość histrioniczna: jak ją rozpoznać?
2. Osobowość histrioniczna: przyczyny
3. Osobowość histrioniczna: problemy współwystępujące
4. Osobowość histrioniczna: metody leczenia

Wśród różnych zaburzeń osobowości klasyfikacje medyczne (zarówno ICD-10, jak i DSM-5) wyróżniają osobowość histrioniczną (histrioniczne zaburzenie osobowości). Według dostępnych statystyk, kryteria osobowości histrionicznej spełnia nawet do 3% przedstawicieli populacji ludzkiej. Ten typ zaburzeń osobowości zdecydowanie częściej występuje u kobiet – zdaniem niektórych autorów nawet 2/3 wszystkich pacjentów z osobowością histrioniczną stanowią przedstawicielki tej płci.

Osobowość histrioniczna: jak ją rozpoznać?

Pacjenci z histrionicznym zaburzeniem osobowości zdecydowanie wyróżniają się w swoim otoczeniu. Ich zachowania mogą być wręcz teatralne i mają one jeden cel – przyciągnąć uwagę innych ludzi ku pacjentowi z osobowością histrioniczną. Pacjenci ci starają się stale być w centrum zainteresowania otoczenia, ponieważ kiedy do tego nie dochodzi, odczuwają oni po prostu różnego stopnia dyskomfort.

Wspominana teatralność zauważalna może być w zachowaniach – zwracać uwagę może sposób wypowiadania się, który jest zazwyczaj niezwykle emocjonalny i przepełniony emocjonalnymi wypowiedziami. Opowieści pacjentów mogą być pełne doniosłych treści, sugerujących przeżywanie niezwykłych wydarzeń - zauważalne to może być szczególnie wtedy, kiedy pacjent opowiada o sobie jako o osobie niezwykłej. Budzić zainteresowanie może także nadmierna gestykulacja. Pacjenci z osobowością histrioniczną mogą podejmować próby zwrócenia ku sobie uwagi nie tylko poprzez swoje zachowania, ale i nawet poprzez swój ubiór.

Człowiek z osobowością histrioniczną doświadczać może różnych problemów w kontaktach z innymi ludźmi. Ich źródłem może być to, że w przypadku tych zaburzeń osobowości pacjenci mogą bardzo szybko przekraczać dystans międzyludzki, do czego może dochodzić nawet w przypadku zawierania znajomości z dotychczas obcymi dla nich osobami. Pacjenci mogą niejednokrotnie przeceniać swoje związki z otoczeniem – bardzo szybko mogą oni określać kogoś dopiero co poznanego jako swojego bliskiego znajomego czy nawet przyjaciela. Oprócz tego zachowania ludzi z osobowością histrioniczną nierzadko określane są jako uwodzicielskie, a nawet prowokacyjne seksualnie. Takie zachowania pacjent prezentować może w zasadzie wszędzie, zarówno w stosunku do swojego partnera życiowego, ale i co do swoich domowników czy współpracowników.

W przebiegu histrionicznych zaburzeń osobowości zwracać uwagę może także emocjonalność pacjentów. Ich uczuciowość jest zwykle płytka i bardzo zmienna, dodatkowo przeżywane przez nich emocje mogą być bardzo skrajne i szybko może dochodzić do pojawiania się u pacjentów całkowicie naprzemiennych stanów uczuciowych.

W centrum różnych problemów związanych z osobowością histrioniczną znajduje się wspominana już stała potrzeba bycia w centrum uwagi. Prowadzić to może do różnych zachowań, przykładowo pacjent z osobowością histrioniczną bardzo łatwo może rezygnować ze swoich poglądów i pochwalać zupełnie odmienne opinie, które tak naprawdę należą do jego otoczenia. Takie zachowanie ma na celu niejako przypodobanie się innym ludziom.

Osobowość histrioniczna: przyczyny

Dotychczas nie udało się jednoznacznie ustalić czynników, które odpowiadają za pojawianie się u pacjentów histrionicznych zaburzeń osobowości. Pod uwagę brana jest możliwość, że zwiększenie podatności na wystąpienie problemu może wynikać z odziedziczenia pewnych genów – zauważalne jest bowiem, że osobowość histrioniczna występuje częściej u tych osób, w których rodzinach ktoś już borykał się z tym zaburzeniem osobowości.

Potencjalną przyczyną osobowości histrionicznej mogą być również problemy doświadczane przez pacjenta w trakcie jego dzieciństwa i dorastania. Jako zjawiska, które mogą być związane z rozwojem tych zaburzeń osobowości, traktuje się m.in. bezkrytyczność rodziców wobec dziecka, ale i nagradzanie tylko takich zachowań potomka, które w pełni spełniają oczekiwania rodziców. Jeszcze innym aspektem, który jest brany pod uwagę jako możliwa przyczyna histrionicznych zaburzeń osobowości, jest niewykształcenie się (w trakcie dorastania) prawidłowych mechanizmów reagowania na stres.

Osobowość histrioniczna: problemy współwystępujące

Razem z osobowością histrioniczną u pacjentów współistnieją nierzadko inne problemy związane ze zdrowiem psychicznym. Wśród najczęściej występujących u osób z histrionicznym zaburzeniem osobowości jednostek wymienić można:

• inne zaburzenia osobowości (np. osobowość narcystyczną, osobowość borderline czy osobowość zależną),
• zaburzenia nastroju (np. depresję),
• zaburzenia lękowe,
• anoreksję,
• nadużywanie substancji psychoaktywnych.

Osobowość histrioniczna: metody leczenia

Terapia histrionicznych zaburzeń osobowości obejmuje przede wszystkim psychoterapię. Wśród różnych oddziaływań psychoterapeutycznych, u osób z osobowością histrioniczną szczególne znaczenie mają techniki psychoterapii psychodynamicznej.

Farmakoterapia nie stanowi podstawowej metody leczenia osobowości histrionicznej. Leki włączane są pacjentom zazwyczaj dopiero wtedy, kiedy pojawiają się u nich inne – poza zaburzeniami osobowości – problemy dotyczące zdrowia psychicznego. Do zalecenia pacjentowi leczenia farmakologicznego mogą skłonić występowanie u niego objawów np. depresji czy jakiegoś rodzaju zaburzeń lękowych (np. zaburzenia panicznego). Podkreśla się jednak, że leki pacjentom z osobowością histrioniczną należy zalecać bardzo ostrożnie. Związane jest to z tym, że – jak już wielokrotnie podkreślano – osoby te chcą być ciągle w centrum uwagi, przez co istnieje u nich ryzyko np. nadużycia leków w celu skierowania ku sobie zainteresowania ich otoczenia.