Obniżenie nastroju: przyczyny. Sposoby na obniżony nastrój

Obniżenie nastroju to stan, z którym w trakcie życia styka się tak naprawdę każdy człowiek. Różne bywają jego przyczyny – za spadek nastroju odpowiadać mogą trudne sytuacje życiowe, czasem ten stan pojawia się... teoretycznie znikąd. Czy obniżony nastrój zawsze powiązany jest z depresją? Co zrobić w razie jego wystąpienia: jakie są sposoby na poprawę obniżonego nastroju?

Spis treści

1. Obniżenie nastroju: przyczyny
2. Obniżenie nastroju a depresja
3. Obniżenie nastroju: objawy
4. Obniżenie nastroju: diagnostyka
5. Obniżenie nastroju: sposoby

Obniżenie nastroju to najczęściej spotykane odchylenie nastroju. Nastrój definiowany bywa bardzo różnie. Czasami określa się go prosto, opisując go jako stan psychiczny, który utrzymuje się u człowieka przez dłuższy czas. Zdecydowanie jednak popularniejszą jest ta definicja nastroju, gdzie określa się go jako występujące przez dłuższy czas zabarwienie emocjonalne różnych przeżyć, które odczuwa dany człowiek, ale które może być obserwowane również i przez otaczające go osoby.

Nastrój może być prawidłowy - określa się go wtedy jako eutymiczny lub wyrównany. Wyróżnia się jednak i szereg różnych zaburzeń nastroju - może on bowiem być m.in. podwyższony, ale i właśnie obniżony. 

Obniżenie nastroju: przyczyny

Jak zostało to wspomniane już na samym wstępie, obniżenie nastroju nie jest jakimś rzadkim zjawiskiem - w rzeczywistości najprawdopodobniej każdy człowiek w swoim życiu doświadcza tego stanu przynajmniej jeden raz. Dzieje się tak z tego powodu, że przyczyny obniżonego nastroju to zazwyczaj różne zdarzenia, którego spotkać mogą każdego z nas - jako ich przykłady można podać:

• trudności w związku z partnerem (np. częste kłótnie z nim czy przyłapanie go na zdradzie lub rozstanie)
• problemy z dziećmi (np. wagarowanie lub opuszczenie się w nauce)
• kłopoty natury zawodowej (np. osiąganie złych wyników w pracy, utrata pracy)
• śmierć bliskiej osoby
• przejście na emeryturę
• zmiana miejsca zamieszkania
• zmiana pracy lub szkoły (drugie z wymienionych bywa częstą przyczyną obniżenia nastroju u dzieci i młodzieży)

Powyżej wymienionych zostało zaledwie kilka przykładowych sytuacji, które mogą być powiązane z obniżeniem nastroju.

Prawda jest jednak taka, że zdecydowanie większa ilość zdarzeń może odpowiadać za spadek nastroju - nie sposób wspomnieć o wszystkich z nich, ponieważ tak jak jedna osoba w ogóle nie przejmie się tym, że projekt, nad którym pracowała ona od kilku miesięcy, w ogóle się nie udał, tak już inny człowiek może się tym zmartwić aż tak bardzo, że dojdzie u niego właśnie do obniżenia nastroju.

Obniżenie nastroju a depresja

Spadek nastroju bywa spowodowany doświadczanymi w zwyczajnym życiu wydarzeniami, ale nie tylko - za jego wystąpienie mogą odpowiadać również i rozmaite zaburzenia oraz choroby psychiczne.

Najczęściej obniżenie nastroju powiązuje się z depresją, tutaj jednak wyraźnie trzeba zaznaczyć jedną rzecz: otóż tak jak w przebiegu depresji występują zaburzenia nastroju, tak już spadek nastroju zdecydowanie nie zawsze oznacza tego, że u pacjenta rozwinęły się zaburzenia depresyjne.

Aby móc rozpoznać depresję, u pacjenta - poza nieprawidłowościami w zakresie nastroju - stwierdzone muszą zostać również inne objawy tego zaburzenia psychicznego, takie jak m.in.:

• anhedonia
• poczucie utraty sensu życia i bezradności
• zaburzenia apetytu
• zaburzenia snu

W diagnozowaniu depresji istotny jest również czas utrzymywania się obniżonego nastroju - w kryteriach rozpoznawania tej jednostki widnieje bowiem to, że spadek nastroju i inne powiązane z depresją objawy powinny się utrzymywać przez minimum dwa tygodnie.

Depresja nie jednak jedyną psychiatryczną jednostką, w której przebiegu dochodzić może do obniżenia nastroju. Wśród innych problemów, które mogą być przyczyną takiej nieprawidłowości, wymienia się m.in.:

• chorobę afektywną dwubiegunową
• dystymię
• cyklotymię
• zaburzenia schizoafektywne
• schizofrenię

Spadek nastroju pojawiać się może również w przypadku stanów po odstawieniu długotrwale zażywanych substancji psychoaktywnych (takich jak np. alkohol czy narkotyki) czy leków (np. benzodiazepin).

Zwiększoną częstość obniżonego nastroju odnotowuje się również i u tych pacjentów, którzy cierpią na któreś z wyróżnianych zaburzeń osobowości.

Obniżenie nastroju: objawy

Człowiek w obniżonym nastroju czuje się po prostu gorzej – ma on zdecydowanie mniejszą ochotę do podejmowania jakichkolwiek aktywności, wszystko widzi w czarnych barwach. Powiązane z tym problemem są jednak zazwyczaj specyficzne dolegliwości, w związku z czym za objawy obniżenia nastroju uznawać można:

• uczucie niepokoju
• smutek
• zamartwianie się
• poczucie chronicznego zmęczenia
• obniżenie samooceny i poczucia własnej wartości
• poczucie frustracji
• drażliwość

Czas utrzymywania się obniżonego nastroju bywa z kolei naprawdę różny - u jednych osób gorsze chwile bardzo szybko przemijają i ich nastrój w krótkim czasie staje się wyrównany, u innych zaś obniżony nastrój utrzymuje się zdecydowanie dłużej, bo przez kilkanaście dni, a czasami nawet kilka tygodni, i wtedy zdecydowanie korzystne staje się już udanie na konsultację do specjalisty.

Obniżenie nastroju: diagnostyka

Pacjent, który przez dłuższy czas zmaga się z obniżonym nastrojem, powinien udać się na wizytę do psychiatry. Nierzadko ma on przed tym opory, rodzinie takiego człowieka ciężko może być nakłonić go do skonsultowania się z tym specjalistą, ogólnie jednak warto podejmować takie starania: obniżony nastrój można poprawić, najpierw jednak konieczne jest stwierdzenie, co dokładnie odpowiada za jego wystąpienie.

W celu poznania przyczyny problemu, przeprowadzane jest badanie psychiatryczne - podczas niego zadawane bywają pytania o ewentualne objawy depresyjne, ale i o objawy różnych innych schorzeń, które mogą być powiązane ze spadkiem nastroju (mowa tutaj o wspominanych wcześniej schizofrenii czy chorobie afektywnej dwubiegunowej).

Zwrócić trzeba jednak uwagę nie tylko na stan psychiczny, ale i na ogólny stan zdrowia pacjenta. Czasami bowiem okazuje się, że przyczyną spadku nastroju nie jest żadne zaburzenie psychiczne, a tak naprawdę problem ten wystąpił w związku z jakimś schorzeniem somatycznym.

Jako przykład można tutaj podać choroby przewlekłe - takie jak np. cukrzyca czy niedoczynność tarczycy - w których przypadku, szczególnie przy niedostatecznym ich leczeniu lub przy całkowitym zaniechaniu niezbędnej terapii, jak najbardziej dochodzić może do obniżenia nastroju.

Czasami okazuje się nawet, że odpowiednie leczenie rozmaitych schorzeń somatycznych sprawia, że zaburzenia nastroju u pacjenta całkowicie ustępują.

Czytaj też: 

Samotność ma różne oblicza. Jak sobie radzić z samotnością?

Tęsknota: jak sobie z nią radzić?

Apatia: czym jest? Przyczyny i leczenie apatii

Obniżenie nastroju: sposoby

Z obniżonym nastrojem można walczyć, o tym jednak, z wykorzystaniem jakich metod podejmować tę walkę, decyduje przede wszystkim to, skąd wziął się ten problem. Wtedy bowiem, gdy spadek nastroju związany jest z trudnymi, lecz spotykanymi w codziennym życiu wydarzeniami - np. kłopotami w związku czy trudnościami w pracy - pomagać mogą naprawdę prozaiczne czynności. Aktywność fizyczna, spacery czy rozmowa z bliską osobą zdecydowanie mogą pomóc w uporaniu się z natłokiem myśli.

Innego już podejścia wymaga jednak obniżenie nastroju, które pojawiło się w związku z jakimś zaburzeniem psychicznym. Wtedy bowiem, gdy stan ten wynika np. z zaburzeń depresyjnych, potrzebna pacjentowi może być psychoterapia, ale i nierzadko farmakoterapia opierająca się na stosowaniu preparatów przeciwdepresyjnych.

Podobnie bywa w przypadku schizofrenii czy choroby afektywnej dwubiegunowej, w których z obniżonym nastrojem można walczyć czy to z pomocą psychoterapeutów, czy też z wykorzystaniem odpowiednich leków psychotropowych (chociażby w leczeniu choroby afektywnej dwubiegunowej stosowane są preparaty, które określane są mianem leków stabilizujących nastrój, inaczej normotymicznych).