Objawy schizofrenii u dzieci

Objawy schizofrenii u dzieci obejmować mogą zarówno urojenia i omamy, jak i dezorganizację psychiczną czy zaburzenia nastroju. Jakie dokładnie dolegliwości powinny wzbudzić niepokój rodziców i gdzie powinni udać się oni wtedy, gdy podejrzewają schizofrenię u swojego dziecka?

Spis treści

1. Objawy schizofrenii u dzieci: objawy psychotyczne
2. Objawy schizofrenii u dzieci: objawy negatywne
3. Objawy schizofrenii u dzieci: dezorganizacja psychiczna
4. Objawy schizofrenii u dzieci: zaburzenia nastroju
5. Objawy schizofrenii u dzieci: inne dolegliwości
6. Objawy schizofrenii u dzieci: gdzie można uzyskać pomoc?

Schizofrenia zaliczana jest do grupy chorób psychicznych, której pierwsze objawy najczęściej pojawiają się we wczesnej dorosłości. Najczęściej, ale nie zawsze – początek choroby może mieć bowiem również miejsce w okresie dzieciństwa lub dojrzewania. Schizofrenia u dzieci – szczęśliwie – ogólnie jest rzadka, szacuje się, że wystąpienie pierwszych jej objawów przed 15. rokiem życia dotyczy ok. 5% spośród wszystkich chorych.

Teoretycznie objawy schizofrenii, do których należą m.in. urojenia czy omamy, trudno przeoczyć. W praktyce jednak zdarza się, że choroba przez długi czas nie zostaje zauważona nawet przez najbliższych pacjenta. Dziać się tak może z kilku powodów. Jednym z nich jest to, że pacjent może nie informować krewnych o tym, że coś zwiduje. Innym z kolei powodem bywa to, że często dość ciężkie może być odróżnienie omamów u dziecka od przejawów tego, że posiada ono wyjątkowo bujną wyobraźnię i w zabawach rozmawia ono ze swoimi zmyślonymi przyjaciółmi. Ostatecznie schizofrenia jest jednak chorobą, która ma wiele objawów, i której podejrzenie może nasuwać wiele innych jeszcze niż objawy psychotyczne dolegliwości.

Objawy schizofrenii u dzieci: objawy psychotyczne

Do prawdopodobnie najbardziej znanych, możliwych objawów schizofrenii zaliczane są urojenia oraz omamy. Mianem urojeń określa się występowanie u dziecka nieprawidłowych, niezgodnych z rzeczywistością przekonań, o których nieprawdziwości nie sposób w żaden sposób pociechy przekonać.

U najmłodszych spotykane bywają urojenia o różnorakiej treści. Dość często występującym ich rodzajem są urojenia ksobne oraz o treści prześladowczej. Pacjent może mieć wrażenie, że inni ludzie nieustannie go obserwują czy rozmawiają o nim. Może on także sądzić, że inne osoby – zarówno obce, jak i bliskie – mogą chcieć mu zrobić jakąś krzywdę.

Wzbudzić czujność zdecydowanie powinna zmiana zachowania dziecka, np. odmowa przyjmowania posiłków przygotowanych przez opiekuna czy spożywania napojów innych niż te, które dziecko może pić z własnoręcznie otworzonej butelki – tego rodzaju zachowania mogą wynikać z niezgodnych z rzeczywistością obaw, dotyczących możliwości otrucia dziecka przez bliskich.

Innym rodzajem urojeń, który również bywa spotykany u dzieci, są urojenia hipochondryczne. W ich przypadku pacjent bywa przekonany o tym, że jest na coś bardzo ciężko chory i nawet wielokrotne wykonywanie różnych badań, których wyniki pozostają w granicach normy, nie jest w stanie go przekonać, że jego zdrowiu nie zagraża niebezpieczeństwo.

Objawami psychotycznymi są nie tylko urojenia, ale i omamy (halucynacje). Pacjenci mogą np. słyszeć różne głosy, które mogą nakłaniać ich do wykonywania różnych czynności, np. do samookaleczeń czy do popełnienia samobójstwa. Spotykane bywają również i omamy wzrokowe, w których przypadku dziecko może zwidywać różne postacie, cienie czy zwierzęta.

Omamy bywają różnie odbierane przez dzieci – czasami miewają one przyjemny charakter, czasami zaś ich występowanie bywa przyczyną odczuwania przez pacjenta nasilonego lęku.

Niektóre dzieci same mówią swoim opiekunom, że słyszą jakieś głosy. Inne z kolei – z powodu różnych obaw, a czasami przez to, że głosy im zabraniają – nie wspominają nikomu o tym, czego doświadczają.

O tym, że dziecko może mieć omamy, sugerować może chociażby prowadzenie przez nie różnych dialogów wtedy, gdy jest ono same w pokoju, ale i zaobserwowanie, że dziecko często wydaje się nieobecne i wpatruje się w różne miejsca w mieszkaniu, w których tak naprawdę niczego interesującego nie ma.

Objawy schizofrenii u dzieci: objawy negatywne

Objawy psychotyczne bywają określane mianem objawów pozytywnych (wytwórczych), w przebiegu choroby występować mogą jednak również i objawy określane jako negatywne. Do nich zalicza się chociażby spłycenie emocjonalne, o którym może sugerować to, że dziecko przestają cieszyć nawet te rzeczy, które kiedyś sprawiały mu niebywałą radość.

O schizofrenii u dziecka świadczyć mogą również i inne objawy negatywne, takie jak wycofanie z kontaktów społecznych, zaniedbywanie podstawowych obowiązków i potrzeb (np. niechęć do jedzenia czy dbania o higienę osobistą) oraz brak spontaniczności.

W przebiegu choroby dochodzić może również do spowolnienia psychoruchowego czy do zmian dotyczących zabaw: dziecko może wielokrotnie powtarzać dokładnie tę samą czynność, dodatkowo jego zabawy mogą stawać się bardzo schematyczne.

Niepokoić powinno przede wszystkim to, gdy dziecko, które wcześniej było bardzo kreatywne, nagle zaczyna się bawić bardzo małą liczbą zabawek i nie jest ono chętne do spontanicznej zabawy z innymi ludźmi.

Objawy schizofrenii u dzieci: dezorganizacja psychiczna

Kolejnym problemem, który może świadczyć o schizofrenii dziecięcej, są przejawy dezorganizacji psychicznej. Małego pacjenta cierpiącego na tę chorobę może być ciężko zrozumieć – jego mowa może stawać się zubożała, dodatkowo jego wypowiedzi mogą stawać się niespójne i nielogiczne.

W przebiegu schorzenia pacjenci mogą używać neologizmów, czyli wymyślonych przez samych siebie słów. Zdarzać się może również i tak, że będą oni używać nieprawidłowych zaimków osobowych czy powtarzać bezmyślnie zasłyszane od innych zdania.

Dezorganizacja psychiczna obejmować może procesy myślowe, przez co pacjent może mieć trudności ze zrozumieniem tego, co dzieje się w otaczającym go świecie.

Dochodzić może także do wykonywania przez dziecko jakichś nietypowych ruchów czy do niedostosowania jego zachowania do okoliczności, np. na pogrzebie może ono być wesołkowate, a podczas imprezy urodzinowej jakiegoś ucznia z jego klasy może być ono z kolei wyjątkowo smutne.

Objawy schizofrenii u dzieci: zaburzenia nastroju

W przebiegu schizofrenii u dzieci pojawiać się mogą również i zaburzenia nastroju. Zdarza się, że nastrój chorego bywa bardzo labilny, co oznacza, że może się on bardzo szybko zmieniać. Pacjent, który kilka chwil wcześniej sprawiał wrażenie euforycznego, nagle, bez powodu, może stawać się przygnębiony.

Warto tutaj zauważyć, że na nastrój dziecka ze schizofrenią mogą mieć wpływ występujące u niego objawy psychotyczne. Wtedy, gdy omamy mają przyjemny dla niego charakter, dziecko może wydawać się rozluźnione i zadowolone. Odwrotnie może dziać się natomiast wtedy, gdy omamy są dla pacjenta po prostu straszne.

Objawy schizofrenii u dzieci: inne dolegliwości

Powyżej opisano różne możliwe objawy schizofrenii u dzieci. W praktyce jednak u małych pacjentów występować mogą również i innego jeszcze rodzaju dolegliwości. Nierzadkie są różnorakiego rodzaju objawy lękowe, które mogą przybierać postać odczuwanego przez pacjenta niepokoju, jak i dolegliwości somatycznych, takich jak np. przyspieszone bicie serca, wzmożenie potliwości czy drżenie rąk.

U niektórych pacjentów ze schizofrenią spotykane bywają zachowania agresywne, u innych jeszcze zaś możliwe jest pojawianie się fantazji o bardzo niepokojących rodziców treściach (np. dotyczących zabijania).

Warto wspomnieć tutaj również o tym, że w przebiegu schizofrenii u dzieci mogą występować natręctwa, takie jak np. przymus mycia rąk czy wielokrotnego sprawdzania, czy w domu zostało zgaszone światło. Czasami stanowią one z resztą pierwszy objaw schizofrenii u dzieci.

Objawy schizofrenii u dzieci: gdzie można uzyskać pomoc?

Schizofrenia u dzieci przebiega różnie: czasami pierwszymi jej przejawami są objawy wytwórcze, czasami zaś choroba ma mniej gwałtowny przebieg i w pierwszej kolejności występują stopniowo nasilające się objawy negatywne tej jednostki.

Dla rodziców trudne może być odróżnienie tego, czy dziecko fantazjuje, od tego, czy może choruje – różnicowanie należy więc pozostawić odpowiednim specjalistom.

Dziecko, u którego rodzice podejrzewają schizofrenię, powinno zostać zbadane przez psychiatrę dziecięcego. Specjalista będzie w stanie ocenić, czy malec rzeczywiście cierpi na tę jednostkę, czy też może występuje u niego jakiś inny problem (np. choroba afektywna dwubiegunowa, zaburzenia schizoafektywne czy zaburzenia psychiczne wynikające ze stosowania substancji psychoaktywnych).

Schizofrenię i jej objawy można opanować, do tego jednak celu konieczne jest zastosowanie odpowiedniego leczenia. W Polsce na wizytę u psychiatry dziecięcego – nawet prywatnie – czeka się niestety dość długo.

Z tego względu zauważając u dziecka jakieś niepokojące dolegliwości, należy jak najszybciej zacząć szukać pomocy. Warto tutaj przypomnieć, że do umówienia wizyty u psychiatry nie jest wymagane posiadanie skierowania.

Czytaj też:

• Psychiatria dziecięca w Polsce - jaki jest jej stan i potrzeby?
• Depresja u dzieci i nastolatków