NERWICA WEGETATYWNA: przyczyny, objawy i leczenie

Nerwica wegetatywna to wspólne określenie dla dolegliwości, wynikających z problemów psychicznych. Nerwica wegetatywną określa się dziś nerwicę serca, nerwicę żołądka czy biegunkę nerwicową. Jakie są objawy nerwicy wegetatywnej i jak przebiega jej leczenie?

Spis treści

1. Co to jest nerwica wegetatywna?
2. Przyczyny nerwicy wegetatywnej
3. Leczenie nerwicy wegetatywnej
4. Psychoterapia w nerwicy wegetatywnej

Nerwica wegetatywna to wspólne miano dla nerwicy serca czy nerwicy żołądka. Obecnie uważa się, że o nerwicy wegetatywnej mówimy, gdy objawy nerwicy nie ustępują samoistnie w ciągu kilku miesięcy (maksymalnie do pół roku).

Im wcześniej uda się zdiagnozować nerwicę wegetatywną i zneutralizować jej źródło tkwiące w psychice pacjenta, tym powrót do równowagi psychicznej jest łatwiejszy i trwalszy.

Co to jest nerwica wegetatywna?

Osoby cierpiące na nerwice wegetatywne są przekonane, że ich organizm nie funkcjonuje prawidłowo. Z obawy o zdrowie, wynikającej zarówno z doznawanych cierpień fizycznych, jak i z niejasności całej sytuacji, doświadczają uczucia lęku, przygnębienia, rozdrażnienia, kłopotów ze snem w nocy i z koncentracją w dzień.

Fizyczne objawy nerwicy wegetatywnej bywają różne: wrażenie ściskania w gardle, suchość w ustach, częste oddawanie moczu, zlewne poty (gorące lub zimne), uczucie wędrującego bólu.

Charakterystyczne są też typowe dla nerwicy serca kołatanie i ucisk w klatce piersiowej oraz typowe dla nerwicy żołądka bóle brzucha, biegunki czy wymioty. 

Przyczyny nerwicy wegetatywnej

Wyjaśnienie tego zjawiska przybliży kilka słów o działaniu układu nerwowego, a zwłaszcza jego centralnej części - mózgu. Pełni on trzy funkcje:

• odpowiada za poznawanie i analizowanie rzeczywistości, czyli za myślenie
• odpowiada za poruszanie się w świecie i podejmowanie różnych czynności, czyli działanie
• umożliwia odczuwanie, przeżywanie emocji oraz łączenie ich z funkcjonowaniem narządów wewnętrznych, gruczołów wydzielania wewnętrznego i przemiany materii.

Część układu nerwowego odpowiedzialna za tę ostatnią funkcję zachowuje pewną niezależność od naszej woli. Nosi ona nazwę układu autonomicznego lub wegetatywnego. To za jego sprawą organizm reaguje na różne emocje, przyspieszając lub zwalniając bicie serca, częstość oddechu, pracę żołądka, jelit, pęcherza moczowego.

Dzięki pracy układu wegetatywnego rozszerzają się lub kurczą naczynia krwionośne, z oczu płyną łzy, wydziela się pot czy ślina. W stresie, gdy organizm jest w stanie gotowości, układ autonomiczny mobilizuje go do obrony.

Kiedy jednak sygnały docierające do niego są niejednoznaczne albo działają zbyt długo i nie ma możliwości rozładowania napięcia lub odpoczynku, układ wegetatywny nie może wrócić do stanu równowagi i zaczyna wymykać się spod świadomej kontroli naszego mózgu.

Leczenie nerwicy wegetatywnej

Osoby cierpiące z powodu nerwicy wegetatywnej są w trudnej sytuacji. Nie uświadamiając sobie emocji, które wprawiły ich układ autonomiczny w stan zwiększonej (acz nieukierunkowanej) mobilizacji, odczuwają skutki tego procesu w postaci niezrozumiałych zarówno dla nich, jak i dla otoczenia dolegliwości cielesnych.

Gdy zgłaszają się do lekarza, odnoszą wrażenie, że ich cierpienia są przez niego bagatelizowane. W dodatku najczęściej odrzucają propozycję, by udali się do psychologa.

Obawiają się, że ich „prawdziwa choroba" nie została dobrze rozpoznana albo też, że na skutek powtarzających się zaburzeń w funkcjonowaniu organizmu prawdopodobnie się rozwinie.

Może wtedy zadziałać mechanizm błędnego koła - dolegliwości wywołują obawy, a te z kolei nasilają przykre doznania. Ten stan przerwie tylko zmniejszenie lęku.

Możliwości lekarzy, do których w pierwszej kolejności zgłaszają się po pomoc cierpiący na nerwicę wegetatywną, są dość ograniczone. Najczęściej pacjenci słyszą, że dotknęła ich nerwica i otrzymują tabletki uspokajające. Po takiej wizycie czują rozczarowanie, a ich dolegliwości zwykle się nasilają, jakby dla potwierdzenia nie uznanej przez lekarza choroby.

Zdarza się też, że zalecone tabletki uspokajające, przyjmowane zbyt długo, doprowadzają do uzależnienia i dodatkowych kłopotów. Nie oznacza to, że z farmaceutyków należy zupełnie zrezygnować. Pomagają normalnie żyć, gdy cierpienie staje się bardzo dotkliwe i utrudnia codzienne funkcjonowanie.

W ostatnich latach, aby złagodzić objawy nerwicowe, coraz częściej zaleca się łagodne leki przeciwdepresyjne nowej generacji. Mogą być zażywane dłużej i nie uzależniają w przeciwieństwie do leków uspokajających stosowanych dawniej.

Trzeba jednak mieć świadomość, że nawet najnowocześniejsze środki nie usuną przyczyn nerwicy.  A te tkwią w indywidualnym dla każdego człowieka podejściu do siebie i otoczenia oraz w sposobach radzenia sobie z trudnościami.

Metodą dającą największe szanse na wyleczenie z nerwicy jest psychoterapia. Jednak żaden odpowiedzialny terapeuta nie może gwarantować pacjentowi pełnego ani tym bardziej szybkiego powrotu do zdrowia.

Psychoterapia w nerwicy wegetatywnej

Psychoterapia czerpie z doświadczeń medycznych, ale opiera się przede wszystkim na wiedzy psychologicznej, filozoficznej i socjologicznej.

Terapeuta musi uważnie wysłuchać pacjenta, a jeżeli stwierdzi u niego nerwicę, powinien udzielić mu elementarnych informacji na temat choroby, odpowiedzieć na  pytania i wyjaśnić wątpliwości.

Na pytanie o następstwa powtarzających się dolegliwości nerwicowych pacjent może usłyszeć odpowiedź, że prawdopodobieństwo zachorowania na chorobę somatyczną jest u niego takie samo jak u ludzi zdrowych, znajdujących się jednak w stanie przewlekłego stresu.

„Dlaczego boli mnie właśnie żołądek? Dlaczego zaczął mnie boleć, gdy w ogóle nie byłem zdenerwowany? "- takie pytania padają dość często. Wątpliwości pacjentów budzi niezrozumiały dla nich związek między ich problemami psychicznymi a fizycznym cierpieniem.

Jednak odpowiedzi można udzielić dopiero w bezpośredniej rozmowie. Żeby przerwać błędne koło cierpienia i lęku, trzeba nawiązać z cierpiącą osobą dobry kontakt i zdobyć jej zaufanie. Potem konieczna jest już współpraca obu stron.

Psychoterapia wymaga znacznie większej systematyczności, aktywności i zaangażowania ze strony pacjenta niż jakakolwiek inna forma leczenia. Dlatego nie wszyscy się na nią decydują.

W uzasadnionych przypadkach można łączyć psychoterapię z farmakoterapią. Wymaga to jednak porozumienia między wszystkimi osobami biorącymi udział w leczeniu. W praktyce często nie jest to łatwe, aczkolwiek jeśli się udaje, zaoszczędza pacjentowi wielu niepotrzebnych cierpień.

Czytaj również: Nerwica natręctw - przyczyny, objawy, leczenie

Nerwica u dzieci - objawy, przyczyny, leczenie zaburzeń lękowych

miesięcznik "Zdrowie"

Zobacz galerię 10 zdjęć