Fobia, czyli czasem strach ma zbyt wielkie oczy

Fobia to zaburzenie nerwicowe. Strach jest naturalną i pożądaną reakcją, w sytuacji zagrożenia. I może ocalić nam życie. Bywa jednak i tak, że zupełnie je paraliżuje. Jak odróżnić dobry strach od fobii?

Czym jest fobia? Nauka klasyfikuje ją jako zaburzenie nerwowe. To lęk odnoszony do konkretnego przedmiotu, sytuacji lub nawet wyobrażenia, pozostający w skrajnej dysproporcji do skali zagrożenia. Fobia byłaby więc zwyczajnym strachem, gdyby istniał czynnik zewnętrzny, uzasadniający tak silną reakcję emocjonalną. Tymczasem chory jest świadomy nieadekwatności swojego zachowania do sytuacji, nie potrafi jednak zapanować nad lękiem. Dlatego zaczyna unikać sytuacji, które go wywołują. I w skrajnych przypadkach fobia może zupełnie sparaliżować jego życie.

Fobia to choroba

Zaburzenia lękowe są najbardziej rozpowszechnionymi problemami zdrowia psychicznego. Przypuszcza się, że dotyczą co 10 osoby, a według pesymistycznych szacunków dotykają co 5 osoby w Polsce, znacznie częściej kobiety niż mężczyzn.

Czytaj też: Przyczyny chorób psychicznych

Fobia - różne oblicza lęku

Pod nazwą fobie kryją się rozmaite zachowania, takie są też przyczyny lęku, często zupełnie niezrozumiałe dla postronnych obserwatorów. Zasadniczo fobie dzieli się na dwie grupy: fobię społeczną i fobie specyficzne. Ta pierwsza, potocznie zwana chorobliwą nieśmiałością, jest związana z sytuacjami społecznymi. Dotknięte nią osoby obawiają się, że w obecności innych zrobią coś, co je ośmieszy, poniży, wprawi w zakłopotanie. Przebywanie w centrum uwagi jest dla nich sytuacją wysoce niekomfortową. Dlatego zaczynają stronić od ludzi i wyłączają się z życia towarzyskiego bądź zawodowego.

Szacuje się, że ten problem dotyczy 2-5 procent społeczeństwa. Spośród fobii specyficznych najbardziej rozpowszechniona jest agorafobia. Oznacza lęk przed otwartą przestrzenią, ale także przed zbiorowiskami ludzkimi, środkami komunikacji publicznej, centrami handlowymi. Cierpiące na nią osoby obawiają się, że w jakiejkolwiek krytycznej sytuacji nie zdołają w porę uciec, uniknąć zagrożenia. Z tego powodu często popadają w izolację.

Wielu z nas, zwłaszcza ci, których problem nie dotyczy, próbuje go bagatelizować: „Ot, taki tam strach...” - myślą lekceważąco. Tymczasem należy sobie uświadomić, że fobia to choroba, którą, tak jak każdą inną, najpierw należy zdiagnozować, a następnie leczyć. Tym bardziej, że medycyna i psychoterapia są w stanie skutecznie pomóc osobom zmagającym się z paraliżującym ich życie lękiem.

Czytaj też: Strach - co sprawia, że się boimy? Rodzaje strachu i metody leczenia

Fobia - u źródeł choroby

Przyczyn powstawania fobiii psychiatrzy upatrują w traumie, czasem sięgającym czasów dzieciństwa przeżyciach, których dorosły może nawet nie pamiętać. Znany psycholog Abraham P. Sperling wylansował pogląd, iż u źródeł fobii leży tzw. mechanizm wyparcia, za pomocą którego cierpiący próbują radzić sobie ze strachem. Ten strach przeniesiony na przedmiot lub określoną sytuację powoduje fobię, doprowadzając z czasem do stanów uniemożliwiających normalną egzystencję.

Fobia - staw jej czoła

Przed cierpieniem człowiek jest skłonny bronić się w każdy najłatwiej dostępny sposób. Dlatego w przypadku fobii ucieka od sytuacji wywołujących lęk i przerażenie. To nie jednak nie rozwiązuje problemu. Każda ucieczka udaje się do czasu. Gdy okazuje się niemożliwa, fobia uderza ze zdwojoną siłą, wywołując panikę nie do zniesienia, czasami zagrażającą zdrowiu, a nawet życiu. Z pewnością więc nie tędy droga.

Jak w wielu innych dolegliwościach istotne jest, aby w jak najwcześniejszym stadium „powierzyć” swój lęk specjalistom. Najczęściej pacjent szukający pomocy u psychiatry wymaga najpierw farmakoterapii. Zmniejszając lęk i cierpienie, umożliwia ona współpracę z terapeutą.

Czytaj też: Psychoterapia - rodzaje i metody. Na czym polega psychoterapia?

Zobacz galerię 10 zdjęć