Depresja starcza: objawy, przyczyny, leczenie

Objawy depresji starczej różnią się od symptomów depresji u osób młodszych. Łatwo je przeoczyć, ponieważ często mylone są z typowymi objawami starzenia takimi jak kłopoty z pamięcią, koncentracją, osłabienie, zaburzenia snu, bóle mięśni. Nieleczona depresja starcza jest bardzo niebezpieczna – częściej niż u młodszych prowadzi do prób samobójczych, które w tej grupie wiekowej aż w połowie przypadków kończą się śmiercią.

Spis treści

1. Depresja starcza – objawy
2. Depresja starcza – przyczyny
3. Depresja starcza – leczenie
4. Na depresję cierpi aż 15–30 proc. osób w wieku powyżej 65 roku życia

Depresja starcza dotyczy co trzeciego polskiego seniora. Jest to poważny problem społeczny, choć mało się o nim mówi. Osoby powyżej 65. roku życia, które cierpią na depresję, z reguły pozostają niezauważalne – nawet ich bliscy, zajęci własnymi sprawami, rzadko reagują na symptomy tej choroby u swoich rodziców, babć czy dziadków. Tymczasem brak zainteresowania ze strony otoczenia, poczucie odrzucenia i samotność pogłębiają nastrój depresyjny i mogą zaostrzać przebieg innych schorzeń, z którymi boryka się osoba starsza. Oprócz tego zwiększają znacznie ryzyko zachowań autodestrukcyjnych, w tym prób samobójczych.

Depresja starcza – objawy

Objawy depresji w wieku podeszłym są często mylone z naturalnym spadkiem zdolności poznawczych i zanikiem sił fizycznych u osób starszych. Stąd wynikają trudności z jednoznacznym zakwalifikowaniem ich jako symptomów depresji. Mogą dotyczyć zarówno sfery psychicznej, jak i fizycznej człowieka, przez co łatwo wziąć je za przejaw choroby somatycznej.

Do typowych objawów depresji starczej należą:

• zaburzenia nastroju: smutek, przygnębienie, niepokój, lęk;
• bezsenność lub zaburzenia rytmu snu (np. bardzo wczesne budzenie się rano, sypianie w ciągu dnia);
• apatia, otępienie, brak zainteresowań, trudności z podejmowaniem decyzji.

Powyższym symptomom często towarzyszą objawy mniej charakterystyczne, łączone z naturalnymi mechanizmami starzenia:

• spowolnienie psychoruchowe – wolne poruszanie się, osowiałość, chroniczne zmęczenie, cicha mowa, które zwykle odczytuje się jako oznaki słabnięcia organizmu;
• problemy z pamięcią i koncentracją – łatwo pomylić je z demencją starczą, tymczasem chory może mieć całkowicie sprawny umysł, a wymienione objawy mogą być jedynie skutkiem złej kondycji psychicznej;
• bóle różnego pochodzenia – często odczytuje się je jako symptomy rozwijających się chorób somatycznych, np. reumatyzmu, problemów z układem pokarmowym, nerwowym czy układem krążenia; mogą to być jednak oznaki depresji przejawiające się w postaci fizycznego bólu;
• drażliwość, skłonność do narzekania, hipochondrii – za podobnymi skargami może kryć się pragnienie kontaktu, domaganie się uwagi, troski ze strony najbliższych.

W zaawansowanej depresji chory jest już całkowicie zobojętniały i przestaje widzieć sens w dbaniu o siebie i swoje otoczenie. Może leżeć całymi dniami w łóżku, nie sprzątać, mało jeść i pić, nie przestrzegać zasad higieny. W takiej sytuacji narażony jest na gwałtowne pogorszenie stanu zdrowia, a w skrajnych przypadkach nawet na śmierć.

Depresja starcza – przyczyny

Wśród przyczyn depresji starczej na pierwszym miejscu wymienia się samotność, alienację, przekonanie, że jest się nieważnym i niepotrzebnym. Chory ma niską samoocenę, obwinia siebie za bycie ciężarem dla rodziny, która zmuszona jest opiekować się nim ze względu na niedołężność i zły stan zdrowia. W takiej sytuacji kluczowa jest postawa bliskich – to właśnie brak zainteresowania z ich strony w większości przypadków odpowiada za rozwój depresji u seniorów.

Do pojawienia się depresji starczej mogą przyczyniać się też czynniki niezależne od chorego i jego otoczenia. – Do uwarunkowanych biologicznie czynników ryzyka należy zaliczyć czynniki genetyczne, wcześniejsze występowanie zaburzeń psychicznych, również nierozpoznanych i nieleczonych, zmiany biologiczne związane z procesem „niefizjologicznego” starzenia się, a także choroby somatyczne, w tym zwłaszcza cukrzyca, oraz leki stosowane w ich terapii, które nierzadko działają depresjogennie – tłumaczy dr Patryk Piotrowski z Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu. Jednocześnie na występowanie objawów depresyjnych bardziej narażone są osoby starsze znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej czy życiowej. Brak pieniędzy, zmiana dotychczasowego miejsca zamieszkania (np. oddanie do domu opieki) czy utrata bliskiej osoby to istotne czynniki pogłębiające depresję. Wymienione problemy szczególnie mocno dotykają kobiety, które według szacunków dużo częściej zmagają się z tym schorzeniem. – Pamiętajmy, że kobiety zwykle wcześniej tracą partnerów, a samotność, silny czynnik stresowy, stanowi jedną z głównych przyczyn depresji. Kobiety silniej niż mężczyźni przeżywają też, że dzieci zaczynają prowadzić własne życie – zauważa dr Piotrowski.

Depresja starcza – leczenie

W leczeniu depresji starczej szczególnie duże znacznie ma kontakt chorego z otoczeniem. U osób starszych przygnębienie i apatia wynika najczęściej z poczucia samotności i opuszczenia, dlatego tak ważne jest stałe okazywanie im zainteresowania.

Jeśli u bliskiej nam osoby podejrzewamy symptomy depresji, postarajmy się w porę zareagować, np. poprzez częstsze odwiedziny, regularne telefonowanie, oferowanie swojej pomocy przy zrobieniu zakupów czy sprzątaniu. Podczas rozmowy cierpliwie słuchajmy, co rodzice lub dziadkowie mają nam do przekazania. Jednocześnie zachęcajmy ich do zwiększonej aktywności – spotykania się ze znajomymi, spacerowania, uprawiania sportu. O ile to możliwe, zainteresujmy ich np. uprawą ogródka lub czytaniem książek. W przebiegu łagodnej depresji starczej te z pozoru proste czynności mogą przywrócić starszej osobie chęć do życia i poczucie bycia potrzebnym.

W przypadku cięższej depresji skuteczne leczenie wymaga zastosowania środków farmakologicznych. Z osobę starszą należy pójść do specjalisty (najlepiej psychiatry), który po przeprowadzeniu wywiadu przepisze odpowiednie leki z grupy antydepresantów. Zawarte w nich substancje wyrównują poziom neuroprzekaźników w mózgu, wpływając tym samym na polepszenie samopoczucia. Trzeba jednak pamiętać, że terapia farmakologiczna nie zastąpi prawdziwej, międzyludzkiej relacji. Aby efekty leczenia były trwałe, należy poświęcać choremu więcej uwagi i pozostawać z nim w regularnym kontakcie.

Materiały prasowe

Na depresję cierpi aż 15–30 proc. osób w wieku powyżej 65 roku życia

Lifestyle.newseria.pl