Depresja męska - przyczyny, objawy i leczenie metodą Gestalt

Diagnoza męskiej depresji to zadanie trudne - mężczyźni nie lubią przyznawać się do słabości, a objawów takich jak przewlekłe zmęczenie, trudności ze skupieniem i zapamiętywaniem czy utrata zainteresowania seksem, w ogóle nie łączą z chorobą duszy. Jakie czynniki powodują, że depresję dzieli się na męską i damską? Jakie są jej objawy?

Spis treści

1. Kulturowo-społeczne przyczyny męskiej depresji
2. Objawy męskiej depresji
3. Leczenie męskiej depresji (terapia Gestalt)

W pracy terapeutycznej z mężczyznami doświadczającymi depresji wielokrotnie miałem wrażenie, że traktują siebie jak „samochód, a mnie jak mechanika”, oczekując szybkiej naprawy lub recepty na to, jak sami mogą siebie naprawić. Jest to przykład m.in. pokazujący, jak bardzo ludzie nie chcą mieć styczności z tym problemem. Dotyczy to w dużej mierze mężczyzn, którym bardzo trudno przyznać się do własnych trudności i sięgnąć po pomoc. Wynika to wyraźnie z kontekstu kulturowo-społecznego.

Aktualne badania wskazują, iż 12% mężczyzn całej populacji w ciągu całego swojego życia doświadczyło depresji.

Kulturowo-społeczne przyczyny męskiej depresji

Od dziecka chłopcom narzucone zostają zasady i normy (w podejściu Gestalt zwane introjektami), mające na celu przygotowanie do życia w dorosłości. Główny nacisk jest w nich położony na rozwój sfery racjonalnej. Chłopiec ma być przecież w przyszłości głową rodziny. Sfera emocjonalna i cielesna jest przez rodziców skutecznie blokowana, pomijana lub zawstydzana. Chłopcom nie wypada płakać, złościć się czy smucić. Tym bardziej przeżywać różne popędy cielesne (np. seksualność, agresję), ponieważ uważa się, że wykraczają wtedy poza granice ustalonych norm i są niegrzeczni.

Czytaj też: Aleksytymia to analfabetyzm emocjonalny, czyli brak słów dla emocji

Dziecko, żeby przyswoić i wyrobić się w realizacji tego rodzaju przekazu kulturowo-społecznego, jest zmuszone usztywnić swoją naturalną ekspresję oraz odciąć się od sfer, które nie są mile widziane. W konsekwencji rozwija to mechaniczny sposób obchodzenia się ze sobą, który później kontrolowany jest przez racjonalność. Kojarzę to z zainstalowanym oprogramowaniem komputerowym, które dba, by komputer sprawnie i bez zarzutu spełniał swoje funkcje. Analogicznie jest z głową mężczyzny skoncentrowanego w tym kontekście na realizacji szeregu ról, norm, obowiązków, zadań i celów - jak maszyna.

W dorosłości prawdziwy mężczyzna definiowany jest przez pryzmat głowy rodziny lub lidera, który na każdym polu życia musi dać sobie radę ze wszystkim, co go spotyka. Przy tym ważne jest, żeby osiągał znaczące sukcesy i wyznaczał sobie coraz ambitniejsze cele na przyszłość. W rezultacie jakakolwiek słabość, niewydolność, popełniane błędy czy wyjście poza określone standardy świadczą o nieporadności życiowej mężczyzny. Jest to bardzo częste doświadczenie mężczyzn zgłaszających się na terapię. Siła przekazu kulturowo-społecznego jest wówczas tak duża, że pogłębia proces utraty równowagi. Zwykle mężczyźni nie są tego procesu świadomi.

Objawy męskiej depresji

Funkcjonowanie w tak skonstruowanym świecie, może powodować niewyjaśnione wahania nastroju, a nawet depresję. Część mężczyzn doświadcza wtedy trudnych do wyjaśnienia objawów.

1. Na poziomie racjonalnym: problemy z pamięcią i koncentracją.

2. Na poziomie cielesnym: zmęczenie, bóle głowy, ciągły stan napięcia i stresu.

3. Na poziomie emocjonalnym: obniżony nastrój, drażliwość, stany złości i zdenerwowania, brak odczuwania przyjemności i zainteresowania.

4. Na poziomie codziennych zachowań: trudności z zasypianiem, aktywnością seksualną, codzienną aktywnością i pełnieniem ról społecznych.

5. Na poziomie społecznym: chęć wycofania się z kontaktów i ukrycia.

Czasem wymienionym objawom towarzyszą choroby somatyczne wynikające z wieloletniego tłumienia emocji. Są to m.in. choroby układu sercowo-naczyniowego, układu odpornościowego, pokarmowego, dolegliwości bólowe w różnych obszarach ciała i inne.

Bardzo często mężczyźni łączą te objawy z trudnościami lub niepowodzeniami w pracy, zbyt długo trwającym przeciążeniem zawodowym, brakiem możliwości wzięcia urlopu, nierozwiązanym konfliktem w relacji partnerskiej czy prowadzeniem niezdrowego trybu życia. Poszukują wówczas różnych sposobów poradzenia sobie z sytuacją lub jej odreagowania. W tym celu sięgają po alkohol, leki przeciwbólowe i nasenne, narkotyki, hazard, internet, gry komputerowe, sporty ekstremalne czy siłownię. W rezultacie pogłębiają swój stan i dochodzą po pewnym czasie do tzw. ściany. Nie wiedzą, co i w jaki sposób mogłoby im pomóc. Niektórzy mężczyźni pomimo wstydu i oporu przyznają się sami przed sobą, że potrzebują pomocy. Zazwyczaj wtedy decydują się również sięgnąć po pomoc innych ludzi, w tym pomoc terapeutyczną.

Czytaj też: Czy uzależnienie zależy od płci?

Leczenie męskiej depresji (terapia Gestalt)

W terapii Gestalt depresja nie jest traktowana jako objaw, którego trzeba się za wszelką cenę pozbyć, np. za pomocą leków czy technik terapeutycznych. Depresja jest postrzegana jak czubek góry lodowej widoczny nad powierzchnią wody. Pod powierzchnią znajduje się jej większa część (sedno problemu), powodująca stan depresji. Część, o której myślę, składa się z różnych czynników. Pomijając je na zasadzie redukcji objawów choroby, w konsekwencji doprowadzamy do jej nawrotu w przyszłości.

Koncepcja Gestalt proponuje inną drogę polegającą na spotkaniu z tym, co jest pod powierzchnią i uświadomieniu sobie czynników powodujących depresję. Jest to proces wymagający czasu i zaufania, że przyniesie oczekiwane rezultaty. Wsparcie farmakologiczne jest wówczas zwykle działaniem wspierającym ten proces - ze względu na jego intensywność i głębokość. W trakcie terapii szokujący dla klientów jest paradoks, że doświadczenie depresji ich ratuje. Nigdy wcześniej nie pozwoliliby sobie na zatrzymanie się i zweryfikowanie, czy ich dotychczasowy sposób funkcjonowania jest zdrowy. Depresja jest tym wydarzeniem, które odsłania fakt odcięcia się od siebie i twórczego przystosowania, żeby sprostać wymaganiom kulturowo-społecznym. Ukazuje szereg sztywnych schematów postępowania, reagowania i myślenia oraz różnego rodzaju rozwinięte mechanizmy obronne.

Podczas terapii mężczyzna odkrywa, że depresja jest jego nieświadomą odpowiedzią manifestującą, że dłużej w dotychczasowy sposób nie może i nie chce funkcjonować, ponieważ jest to dla niego destrukcyjne. Zaczyna również odkrywać swoje prawdziwe Ja, rozwijać świadomość własnej emocjonalności i procesów cielesnych, stopniowo odzyskiwać równowagę oraz bardziej świadomie decydować, w jaki sposób chce funkcjonować. Przy tym uczy się w codziennych sprawach sięgać po wsparcie innych ludzi, nie postrzegając tych sytuacji jako wyraz słabości czy osobistej porażki.

Terapia Gestalt jest więc zupełnie innym spojrzeniem na problem depresji. Nie tylko tej doświadczanej przez mężczyzn, ale także kobiety. Stwarza możliwość świadomego przejścia procesu depresji oraz trwałego rozwiązania tego problemu.

Zobacz galerię 10 zdjęć