Depresja endogenna - typowe przyczyny, objawy i leczenie

Depresja endogenna to taka postać depresji, która spowodowana jest nieprawidłowościami funkcjonowania ludzkiego organizmu. Stanowi ona odwrotność depresji egzogennej. Obecnie podział depresji na wewnątrz- i zewnątrzpochodną nieco traci na znaczeniu – oba problemy przebiegać mogą podobnie, zauważalne bywają jednak różnice w tym, jaki rodzaj leczenia daje najlepsze efekty w przypadku odmiennych rodzajów depresji.

Spis treści

1. Cechy depresji endogennej
2. Objawy depresji endogennej
3. Leczenie depresji endogennej – czy różni się ono od terapii innych postaci depresji?

Nie u wszystkich pacjentów zaburzenia depresyjne przebiegają identycznie. Istnieje wiele różnych rodzajów depresji, podział tych zaburzeń może bazować np. na wieku, w którym u pacjenta pojawiły się zaburzenia nastroju (z tego względu można wyróżnić m.in. depresję dziecięcą czy depresję wieku podeszłego). Klasyfikacja depresji może również uwzględniać przyczyny, które doprowadziły do tego problemu – w takim przypadku jedną z wyróżnianych postaci zaburzeń depresyjnych jest depresja endogenna.

Cechy depresji endogennej

Słowo „endo” wywodzi się od greckiego endon, oznaczającego „wewnątrz”. W takim wypadku określanie depresji jako endogennej (wewnątrzpochodnej) wskazuje na to, że do zaburzeń depresyjnych u pacjenta doprowadziły czynniki wewnętrzne związane ściśle z funkcjonowaniem jego organizmu. Odwrotnym stanem jest z kolei depresja egzogenna (zewnątrzpochodna), czyli taka, która wystąpiła po przeżyciu przez pacjenta jakichś wyjątkowo stresujących dla niego zdarzeń.

Hasło „czynniki wewnętrzne” wydawać się może dość enigmatyczne, w rzeczywistości jednak łatwo jest wyjaśnić, jakie są potencjalne przyczyny depresji endogennej. Doprowadzać do niej mają problemy dotyczące funkcjonowania układu nerwowego pacjenta. Nieprawidłowości w tym przypadku polegać mogą np. na zaburzeniach ilości neuroprzekaźników (takich jak serotonina, dopamina czy noradrenalina) w obrębie struktur ośrodkowego układu nerwowego.

Depresja endogenna dla otoczenia osoby, która na nią zachorowała, może być całkowicie niezrozumiała. Otóż na tę postać depresji cierpieć może np. człowiek będący w sile wieku, mający szczęśliwą rodzinę i odnoszący sukcesy w swojej pracy. Pozornie wydawać by się mogło, że u zadowolonego z życia człowieka depresja rozwijać się nie powinna, tymczasem w rzeczywistości jest tak, że zaburzenia depresyjne mogą wystąpić u naprawdę dowolnej osoby.

Depresja, która wzięła się „znikąd”, może być właśnie depresją endogenną – czyli taką, gdzie epizodu problemów z nastrojem nie poprzedzało przeżycie przez pacjenta jakichś ciężkich, traumatycznych zdarzeń.

Objawy depresji endogennej

Występujące u pacjentów z depresją endogenną objawy mogą być podobne do tych, które pojawiają się u osób z innymi postaciami zaburzeń depresyjnych. Podkreślenia wymaga jednak to, że depresja endogenna uważana jest za jeden z cięższych rodzajów zaburzeń afektywnych.

Jako problemy, które mogą być objawami depresji endogennej, wymienić można:

• znaczący spadek aktywności,
• zobojętnienie na otaczający świat,
• utratę zainteresowań, zaprzestanie cieszenia się z rzeczy, które wcześniej wywoływały radość,
• zaburzenia snu (np. w postaci trudności z zasypianiem, ale i w postaci bardzo wczesnego budzenia się rano),
• zaburzenia apetytu,
• silne uczucie smutku i beznadziejności,
• problemy z koncentracją, uczeniem się i podejmowaniem decyzji,
• myśli samobójcze, w skrajnych sytuacjach nawet próby samobójcze,
• odizolowanie się od bliskich,
• wyjątkowo nasilone poczucie przewlekłego zmęczenia.

Leczenie depresji endogennej – czy różni się ono od terapii innych postaci depresji?

Depresję, czy to wewnątrz-, czy zewnątrzpochodną, leczyć można przy pomocy takich samych metod. W postępowaniu terapeutycznym u pacjenta z zaburzeniami depresyjnymi uwzględnia się farmakoterapię, psychoterapię, w razie istnienia wskazań również elektrowstrząsy. Czasami jednak okazuje się, że jedna opcja terapeutyczna pozwala w danym typie depresji osiągnąć efekty lepsze niż inna metoda leczenia – tak bywa właśnie u osób z depresją endogenną.

Wspominano już, że przyczyną depresji endogennej mogą być zaburzenia dotyczące ilości neuroprzekaźników w obrębie ośrodkowego układu nerwowego. To właśnie dlatego część specjalistów uważa, że ten typ depresji można skutecznie leczyć farmakologicznie. Preparaty antydepresyjne, takie jak inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) czy trójcykliczne leki przeciwdepresyjne (TLPD) wpływają przecież właśnie na poziomy neuroprzekaźników w strukturach układu nerwowego.

Poza farmakoterapią, w najcięższych przypadkach depresji endogennej pacjentom proponowana może być terapia elektrowstrząsowa. Jednym z działań elektrowstrząsów (które jest zasadniczo podobne do działania leków przeciwdepresyjnych) jest wpływ właśnie na układy neuroprzekaźników. Na skutek zastosowania terapii elektrowstrząsowej dochodzi do wzmożonego uwalniania tych substancji w układzie nerwowym, ale i do zwiększenia powinowactwa neuroprzekaźników do ich receptorów.

Nie wspominano do tej pory o jednej z metod leczenia zaburzeń depresyjnych, czyli o psychoterapii. Nie jest tak, że praca z terapeutą nie może przynosić korzyści u pacjentów z depresją endogenną i że jej wdrażanie u osób z tą formą zaburzeń depresyjnych jest bezcelowe. Część uczonych wyraża pogląd, że psychoterapia pozwala uzyskiwać oczekiwane efekty raczej u tych chorych, u których istnieją jakieś nierozwiązane konflikty psychologiczne. W przypadku depresji endogennej, jak już podkreślano wielokrotnie, to nie zaburzenia psychologiczne są bezpośrednią przyczyną pojawienia się zaburzeń depresyjnych.