Czy choroby psychiczne mogą być dziedziczne?

Wśród możliwych przyczyn zaburzeń i chorób psychicznych wymienia się m.in. takie czynniki, jak narażenie na wyjątkowe, stresujące wydarzenia, doświadczanie różnego rodzaju przemocy czy stosowanie substancji psychoaktywnych. W medycynie od wielu lat wspomina się jednak o tym, iż w patogenezie wielu schorzeń rolę odgrywają geny – z tego powodu niejeden pacjent zastanawia się nad tym, czy choroby genetyczne mogą być dziedziczne. Odpowiedź na to pytanie z całą pewnością dla wielu osób może być wręcz zaskakująca.

Spis treści

1. Przyczyny zaburzeń i chorób psychicznych
2. Rola genów w patogenezie chorób psychicznych
3. Choroby psychiczne nie są dziedziczne, ale dziedziczona może być predyspozycja do nich

Współcześnie coraz więcej mówi się o rozmaitych zaburzeniach i chorobach psychicznych – wspomina się o zarówno ze względu na to, że częstość ich występowania się zwiększa, jak i przez to, że po prostu coraz częściej są one rozpoznawane. W przeszłości nietypowe zachowania były uznawane m.in. za przejaw opętania przez szatana czy efekt rzucenia na kogoś jakiejś klątwy, obecnie wiadomo już jednak, że mogą one wynikać z np. zachorowania na schizofrenię i że wymagają one zastosowania odpowiedniego leczenia.

Osoby z zaburzeniami psychicznymi spotkać można tak naprawdę wszędzie – problemy tego rodzaju miewają współpracownicy, jak i członkowie najbliższej rodziny. Zdarza się, że choroba psychiczna pojawia się u dziecka, czasami rozwijać się może z kolei u małżonka.

W obu, ale i w wielu innych sytuacjach u bliskich tych osób, jak i u samych chorych, pojawiać się mogą rozważania na temat problemów ze zdrowiem psychicznym – nierzadko obejmują one rozmyślania dotyczące tego, czy choroby psychiczne mogą być uwarunkowane genetyczne.

Przyczyny zaburzeń i chorób psychicznych

Wielu już naukowców analizowało to, jakie mogą być przyczyny chorób psychicznych i w przypadku większości z nich nie udało się jednoznacznie ustalić, co tak naprawdę odpowiada za ich występowanie. Zwraca się uwagę na to, że udział w patogenezie problemów z kręgu zainteresowania psychiatrii mają czynniki psychologiczne, społeczne, jak i biologiczne.

Sprzyjać zaburzeniom psychicznym mogą różne stresujące wydarzenia, takie jak np.:

• utrata pracy,
• rozstanie z wieloletnim partnerem,
• śmierć bliskiej osoby,
• zmiana miejsca zamieszkania.

Doprowadzać do występowania takich jednostek mogą też bardzo traumatyczne wydarzenia, takie jak:

• zostanie ofiarą gwałtu,
• udział w wypadku komunikacyjnym,
• doświadczenie jakiejś klęski żywiołowej.

Wpływ na ryzyko zaburzeń i chorób psychicznych mają także czynniki natury społecznej, takie jak doświadczane od bliskich wsparcie (co szczególnie widać u dzieci, u których część zaburzeń psychicznych wynika z niedostatecznego oparcia w rodzinie), ale i stabilność finansowa czy relacje z innymi ludźmi.

Istotną rolę w patogenezie chorób psychicznych odgrywają czynniki natury biologicznej – mowa tutaj chociażby o nieprawidłowych stężeniach pewnych neuroprzekaźników w ośrodkowym układzie nerwowym, które powiązane bywają m.in. z depresją czy schizofrenią. Do tej grupy możliwych przyczyn chorób psychicznych zaliczane są również uwarunkowania genetyczne.

Rola genów w patogenezie chorób psychicznych

W przypadku wielu chorób zwraca się uwagę na to, jak duży wpływ na ich występowanie mają dziedziczone geny – wyróżnia się w końcu choroby genetyczne, takie jak np. mukowiscydoza, ale i schorzenia, w których uwarunkowania genetyczne odgrywają ogólnie bardzo dużą rolę (takowymi są chociażby choroby autoimmunologiczne).

Nie dziwi więc zapewne w ogóle to, że również i w przypadku chorób psychicznych uczeni niejednokrotnie podejmowali się badań, dzięki którym można byłoby ocenić, czy geny mają związek z ich występowaniem.

Wyniki dotychczas przeprowadzonych badań raczej nie są zaskakujące – otóż uwarunkowania genetyczne mają pewne znaczenie w rozwoju zaburzeń i chorób psychicznych. Można tutaj wspomnieć np. o schizofrenii, w której przypadku wtedy, gdy choruje na nią ktoś z rodziny, ryzyko wystąpienia jednostki u innej osoby z tej samej rodziny może być od 5 do 15-krotnie większe niż dla populacji ogólnej.

Ryzyko zachorowania na wspomnianą wyżej chorobę wtedy, gdy choruje na nią jeden rodzic, w przypadku jego dziecka sięgać może poniżej 20%, wtedy jednak, gdy na schizofrenię cierpi oboje rodziców, ryzyko zachorowania u potomka może sięgać prawie 50%.

Ostatecznie wtedy, gdy w rodzinie ktoś choruje psychicznie, ryzyko pojawienia się problemu u innych osób rzeczywiście może być zwiększone. Cały czas jednak – co zdecydowanie trzeba tutaj podkreślić – mowa o ryzyku, a nie o pewności co do zachorowania przez kolejne osoby.

Choroby psychiczne nie są dziedziczne, ale dziedziczona może być predyspozycja do nich

Nad tym, czy choroby psychiczne mogą być dziedziczne, zastanawiać się może wiele osób, dość często rozmyślają o tym chociażby te osoby, które mają jakąś jednostkę z kręgu zainteresowania psychiatrii i myślą o założeniu rodziny. Odwołując się do wcześniej już opisanych aspektów, stwierdzić z całą mocą można jedno – choroby psychiczne nie są bezpośrednio dziedziczone, dziedziczona może być już jednak tendencja do zachorowania na nie.

Jak wspominano już wcześniej, choroby psychiczne uwarunkowane są wieloczynnikowo i tak naprawdę różnego rodzaju czynniki wpływają na ryzyko ich wystąpienia. Ostatecznie osoby, których krewni mają jakąś chorobę psychiczną, mogą być bardziej podatni na wystąpienie zaburzeń psychicznych np. w następstwie doświadczenia nasilonego stresu.

Finalnie nie jest więc jednoznaczne to, że dzieci osoby, która ma zaburzenia psychiczne, same również będą cierpiały z tego powodu. Mają one zwiększone ich ryzyko, dlatego też należy czujnie monitorować ich stan i w sytuacji, gdy zaczną pojawiać się u nich jakieś nietypowe dolegliwości, jak najszybciej udawać się z nimi do specjalistów od ochrony zdrowia psychicznego.