Arachnofobia: przyczyny i objawy. Jak leczyć lęk przed pająkami?

Arachnofobia, czyli lęk przed pająkami objawia się panicznym, a zarazem paraliżującym strachem, poczuciem zagrożenia, a także rosnącym niepokojem, któremu towarzyszy uczucie wstrętu i obrzydzenia. Arachnofobia jest jedną z najczęściej występujących fobii na świecie. Na szczęście istnieją metody terapeutyczne, by lęk przed pająkami skutecznie leczyć.

Spis treści

1. Jakie są przyczyny arachnofobii?
2. Objawy arachnofobii (lęku przed pająkami)
3. Leczenie leku przed pająkami

Arachnofobia (z gr. "arachne" - "pająk" i "phobia" - "strach") może być mniej lub bardziej nasilona, ale osoba cierpiąca na ten  rodzaj lęku nie tylko odczuwa strach na widok pająka, ale też ma zniekształcone wyobrażenie na jego temat.

Nieprzyjemne odczucia wywołuje wygląd pajęczaka, ale również przekonanie, że jest niebezpieczny, podstępny, zagraża zdrowiu, a nawet życiu. Osoby z silnym lękiem przed pająkami nie muszą nawet widzieć ich na własne oczy, wystarczy, że sobie wyobrażą, np. pająka chodzącego im po ręku lub zaplątującego się we włosy, by zaczęły odczuwać obezwładniający strach. Do tego, jak wykazali naukowcy z Ohio State University, arachnofobia powoduje, że zmienia się percepcja obiektu wywołującego lęk. Na podstawie badań okazało się, że osoby cierpiące na ten rodzaj fobii postrzegają pająki jako zdecydowanie większe niż są one w rzeczywistości, co dodatkowo potęguje ich przerażenie.

Jakie są przyczyny arachnofobii?

Naukowcy są zgodni co do tego, że zdecydowana większość przypadków arachnofobii bierze swój początek w dzieciństwie. Dziecko może być straszone pająkami np. przez starsze rodzeństwo czy rówieśników.

Lęk może wynikać też z obserwacji zachowania dorosłych i powielania strachu. Jeśli rodzice ze strachem, wstrętem lub obrzydzeniem reagują na widok pająków, to uczą podobnej reakcji swoje dzieci.

Zarazem jednak część naukowców jest zdania, że pierwotny lęk przed pająkami zapisany mamy w genach. W wyniku ewolucji wytworzył się naturalny mechanizm, który podpowiada ucieczkę przed niebezpieczeństwem, jakie w tym wypadku stanowią pająki.

Objawy arachnofobii (lęku przed pająkami)

Irracjonalnemu, zazwyczaj zupełnie nieuzasadnionemu strachowi towarzyszą dodatkowe, fizyczne objawy, podobne do tych przeżywanych w trakcie bardzo silnego stresu. Są to:

• przyspieszone bicie serca,
• zawroty głowy, które mogą doprowadzić do omdlenia,
• dreszcze,
• gęsia skórka,
• drżenie lub uczucie wewnętrznego roztrzęsienia,
• czasem też nudności, a nawet wymioty.

Osoby z arachnofobią odczuwają tak silny lęk przed pająkami, że unikają miejsc ich występowania, czyli m.in. lasów, brzegów jezior i rzek, łąk, ale też zaciemnionych piwnic czy strychów.

Niektóre osoby z arachnofobią reagują piskiem, krzykiem, płaczem na widok pająka i najczęściej błyskawiczną ucieczką, inni są tak sparaliżowani strachem, że nie potrafią się poruszyć. Co więcej, nie przemawiają do nich żadne racjonalne argumenty, dotyczące tego, że np. tylko niewielki odsetek pająków na świecie (ok. 3-4 proc.) jest jadowity, a wszystkie pozostałe są zupełnie niegroźne.

Leczenie leku przed pająkami

Cierpiący na arachnofobię odczuwają nieuzasadniony, ale na tyle paraliżujący lęk, że nie wyobrażają sobie, by mogli go przezwyciężyć. Tymczasem istnieją metody terapeutyczne, które pozwalają nie tylko oswoić strach, ale też zupełnie się go wyzbyć.

Jedną z najskuteczniejszych metod jest desensytyzacja (odwrażliwianie), czyli stopniowe zmniejszanie nadmiernej reakcji na obiekt wywołujący strach. To taktyka małych kroków, bo najpierw pacjent ogląda zdjęcia pająków, słucha też racjonalnych wyjaśnień i argumentów terapeuty (np. o tym, że są pożyteczne), który buduje w ten sposób bardziej pozytywny ich obraz.

Zarazem lekarz neguje nieprawdziwe przeświadczenia pacjentów o tym, że pająki w jakikolwiek sposób im zagrażają. Kolejny krok to próby oswajania się z żywymi pająkami – podchodzenie do terrarium, przyglądanie się im, a ostatnim etapem jest dotknięcie pająka, a najlepiej trzymanie go na dłoni.

Desensytyzacja przynosi trwale rezultaty, bo jak wykazały badania osób, które się jej poddały, nie odczuwały one lęku przed pająkami nawet kilka miesięcy po zakończeniu terapii.

Inną metodą jest terapia implozywna, polegająca na tym, że osobę odczuwającą strach gwałtownie wystawia się na kontakt z bodźcem wywołującym lęk. W rzeczywistości to rzucanie się głęboką wodę, bo pacjentowi np. kładzie się bez wstępnych przygotowań, pająka na ramieniu. Po kilkukrotnym powtórzeniu takiego zachowania reakcja na bodziec lękowy powinna być coraz słabsza.

Bez względu na wybór metody terapeutycznej warto spróbować terapii, by stawić czoła arachnofobii, bo uwolnienie się od lęku wzmacnia nie tylko naszą psychikę, ale też pewność siebie.