Anoreksja u mężczyzn i chłopców (manoreksja) - objawy, przyczyny i leczenie

Stereotypy nie służą mężczyznom. Archetypiczny wizerunek silnego samca może powodować, że wielu chłopców i mężczyzn ma problemy z akceptacją siebie i jednoczesne trudności, by mówić o emocjach. To skutkuje m.in. znaczącym wzrostem samobójstw wśród mężczyzn, a także zaburzeniami odżywiania, które u mężczyzn trudniej diagnozować i leczyć. Czym jest manoreksja? Jak pomóc osobie z manoreksją? Wyjaśniamy.

Manoreksja- co to jest?

Manoreksja to anoreksja rozpoznawana u mężczyzn. Jest to problem zdrowotny, behawioralny i społeczny, ponieważ zaburzenia odżywiania kojarzone są głównie z trudnościami, z jakimi zmagają się kobiety. Oznacza to, że w przypadku mężczyzn z anoreksją, znalezienie pomocy, wsparcia, leczenia, może okazać się jeszcze trudniejsze.

Dane dotyczące anoreksji u mężczyzn mogą w związku z tym być niepełne i nieprawdziwe. W zależności od źródeł wskazuje się, że od 5 do nawet 33 proc. osób z zaburzeniami odżywiania to mężczyźni. Obserwuje się sukcesywny wzrost przypadków męskiej anoreksji. Anoreksja u mężczyzn i anoreksja u chłopców, mogą niekiedy dawać inne objawy niż te, które zwykło się kojarzyć z anoreksją u kobiet.

Anoreksja u chłopców i mężczyzn - objawy

Ze względu na to, że zdaniem osób z zaburzeniami odżywiania „idealna” męska sylwetka jest bardziej umięśniona niż wychudzona, często anorektycy, przynajmniej w początkowym okresie, nie są jeszcze nadmiernie wychudzeni, są natomiast skupieni na wyglądzie, diecie i ćwiczeniach.

Do objawów anoreksji mężczyzn można zaliczyć m.in. chudnięcie, restrykcyjne diety, liczenie kalorii, kontrolowanie pór posiłków, intensywne treningi kilka razy w tygodniu do nawet kilku dziennie. Chłopcy i mężczyzni unikają jedzenia w towarzystwie innych, oddają innym szkolne drugie śniadanie, nie jedzą lunchu w pracy, mogą pozbywać się jedzenia wyrzucając, dając psu, chowając itp. 

Mężczyźni i chłopcy z anoreksją unikają jedzenia w towarzystwie innych osób, reagują emocjonalnie na uwagi dotyczące wagi czy żywienia, koncentrują swoje myśli, zachowania, sposób funkcjonowania wokół jedzenia i spalania kalorii.

Wskutek niedożywienia mogą pojawiać się zaburzenia hormonalne, zaburzenia koncentracji, rozdrażnienie, nerwowość, zaburzenia snu i rytmu dobowego, osłabienie, zniechęcenie, szara matowa cera, słabe włosy, paznokcie, zęby, trudniejsze gojenie ran, spadek libido.

Manoreksja może trwać wiele miesięcy lub lat, zanim zostanie zauważona. W tym czasie pojawiają się takie symptomy anoreksji u mężczyzn jak zaburzenia pracy serca, awitaminoza, zaburzenia erekcji i płodności, anemia, zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej, odwapnienie kości i zębów, dolegliwości trawienne. Anoreksja u chłopców może hamować wzrost i powodować zaburzenia hormonalne w okresie dojrzewania. Anoreksja u młodych chłopców może spowodować więc skutki na całe życie.

Anoreksja u mężczyzn i chłopców – przyczyny

Przyczyny manoreksji są złożone. Jak w przypadku innych zaburzeń psychicznych, źródeł można szukać w doświadczeniach z dzieciństwa, jak zły stosunek do jedzenia w rodzinie, wmuszanie jedzenia w dziecko, nagradzanie słodyczami itp.

Predyspozycje do uzależnień behawioralnych i zaburzeń odżywiania u mężczyzn mogą być genetyczne, ale czynniki wyzwalające to często czynniki środowiskowe jak np. trudności w relacjach, kompleksy, krytykujące otoczenie, niewłaściwe relacje rodzinne, uzależnienia rodziców od substancji odurzających, brak należytej uwagi i opieki ze strony rodzica, poczucie odrzucenia i osamotnienia przez rodziców i grupę rówieśniczą.

W niektórych przypadkach manoreksja może być powodowana błędnie rozumianym dążeniem do perfekcji, np. w zawodzie modela albo aktora. Anoreksja mężczyzn i chłopców może być też skutkiem presji społecznej na atrakcyjny wygląd, gdyż obsesyjne odchudzanie, zarówno u kobiet, jak i mężczyzn, obserwuje się przede wszystkim w krajach rozwiniętych, gdzie social media kreują pozorne ideały. Anoreksja u chłopców może być też powodowana trudnościami w akceptowaniu własnego ciała w okresie dojrzewania, własnej seksualności, czy orientacji seksualnej.

Anoreksja u mężczyzn i chłopców – leczenie

Anoreksja mężczyzn jest trudna w diagnostyce i leczeniu. Męska anoreksja może być maskowana przez "wysportowaną sylwetkę", "zdrowe odżywianie", podczas gdy w rzeczywistości jest obsesją liczenia kalorii i niejedzenia.

Zaburzenia odżywiania u mężczyzn bywają rozpoznawane, dopiero gdy pacjent jest skrajnie wyniszczony przez manoreksję. Anoreksję u chłopców rzadziej się podejrzewa, a oni sami też rzadziej szukają profesjonalnej pomocy, obawiając się dodatkowego stygmatyzowania z powodu tego "niemęskiego" problemu.

Męska anoreksja jest trudna do leczenia, ponieważ wymaga psychoterapii i terapii otoczenia pacjenta, aby bliscy zdawali sobie sprawę, z czym się zmaga i umieli rozpoznać alarmujące sygnały w razie nawrotu choroby.

Zaburzenia odżywiania u mężczyzn wymagają wielopłaszczyznowego leczenia, czyli zdrowej zbilansowanej diety, a przede wszystkim uzdrowienia stosunku do jedzenia. Anoreksja u chłopców może wymagać farmakoterapii, która pozwoli uzupełnić niedobory i w miarę możliwości zniwelować skutki niedożywienia. W skrajnych przypadkach konieczna może być hospitalizacja i żywienie pozajelitowe.

Męska anoreksja stanowi temat tabu i bywa trudnością znalezienie specjalisty, który podjąłby się terapii. Z pomocą mogą przyjść internetowe grupy wsparcia, w których pacjent może poczuć, że nie jest sam ze swoim problemem, zachowując jednocześnie dyskrecję. Należy pamiętać, że podobnie jak w przypadku uzależnień behawioralnych, leczenie manoreksji to proces długotrwały, a na drodze do wyzdrowienia mogą pojawiać się różne czynniki wyzwalające, które mogą powodować nawrót problemu.

Katarzyna Głuszak