Zawał łożyska może spowodować obumarcie płodu. Co to jest zawał łożyska i jakie są jego objawy?

Zawał łożyska występuje u około 1/3 kobiet cierpiących w ciąży na nadciśnienie tętnicze. Zawał łożyska we wczesnej ciąży może być przyczyną poronienia, a w późniejszym jej okresie może spowodować ograniczenie rozwoju płodu, a nawet jego obumarcie. Co to jest zawał łożyska? Jakie są jego przyczyny i objawy?

Zawał łożyska to obumarcie części łożyska, a konkretnie części kosmków łożyska, odpowiadających za wymianę matczyno-płodową. Do zawału łożyska dochodzi wskutek znacznego ograniczenia lub przerwania przepływu krwi matki do łożyska.

Jak wynika z badań, zawał łożyska ma ścisły związek z wewnątrzmacicznym zahamowaniem wzrostu płodu, a co za tym idzie - z niską masą urodzeniową dziecka i mniejszym niż u zdrowych dzieci obwodem głowy noworodka. Ponadto zawał łożyska we wczesnej ciąży może być przyczyną poronienia, a w późniejszym okresie jej rozwoju może spowodować przedwczesny poród, a nawet wewnątrzmaciczne obumarcie płodu.

Zawał łożyska - przyczyny

Małe zawały łożyska zdarzają się dość często, nawet u zdrowych kobiet, i nie są niebezpieczne dla rozwoju płodu i ciężarnych. Zagrażający zdrowiu i życiu nienarodzonego dziecka i matki jest rozległy zawał łożyska (obejmujący więcej niż 10 proc. łożyska). Przyczyną ograniczenia przepływu krwi matki do łożyska zwykle jest zakrzepica naczynia maciczno-łożyskowego. Tego typu patologię układu naczyniowego najczęściej spotyka się u ciężarnych z nadciśnieniem tętniczym, pierwotnym lub indukowanym ciążą (ok. 1/3 przypadków), jak również u tych w stanie przedrzucawkowym i rzucawkowym, w którym stwierdza się ostrą miażdżycę “naczyń maciczno-łożyskowych i skłonność do zakrzepicy. Niekiedy za zmniejszenie się liczby czynnych kosmków łożyska odpowiada nasilone okołokosmkowe odkładanie się włóknika (martwica włóknikowata).

Zawał łożyska - objawy

Nadciśnienie tętnicze (powyżej 140 mmHg w przypadku ciśnienia skurczowego i/lub powyżej 90 mmHg w przypadku ciśnienia rozkurczowego), brak przyrostu masy ciała i obwodu brzucha, który jest wynikiem ograniczenia wzrostu płodu, oraz małowodzie, czyli stan, w którym ilość płynu owodniowego jest nieprawidłowa, to objawy, które mogą wskazywać na zawał łożyska.

Ciężarna może mieć także objawy przedwczesnego odklejenia się łożyska, tj. ostre i gwałtowne bóle podbrzusza, intensywne krwawienie z pochwy oraz wstrząs wywołany krwotokiem wewnętrznym. Warto wiedzieć, że odklejenie się łożyska zwiększa ryzyko wystąpienia zawału tego narządu nawet kilkukrotnie.

Przy zawale łożyska może wystąpić stan przedrzucawkowy, który wywołuje u ciężarnej bóle głowy, wymioty, problemy z widzeniem, nadwrażliwość na światło, zmęczenie, zatrzymanie moczu, ból w prawej górnej części jamy brzusznej i duszność.

Jeśli w wyniku zawału łożyska doszło do obumarcia płodu, a tak niestety zwykle się dzieje, gdy zawał pojawia się w III trymestrze, ciężarna może poczuć nagłą zmianę charakteru ruchów dziecka, a następnie ich ustanie, co najczęściej oznacza, że doszło do niewydolności oddechowo-krążeniowej, a w konsekwencji do śmierci dziecka w łonie matki.

Zawał łożyska - diagnoza

Zawał łożyska jest trudny do rozpoznania podczas badania ultrasonograficznego, ponieważ zwykle jest widoczny jako ognisko hypoechogenne (jest to miejsce ciemniejsze niż inne tkanki ze względu na to, że pochłania więcej ultradźwięków), które może wskazywać także np. na guz nowotworowy. USG może natomiast wykryć nieprawidłowości, takie jak ograniczenie wzrostu dziecka i małowodzie.

Przy podejrzeniu zawału łożyska najlepiej wykonać badanie produktów degradacji fibrynogenu/fibryny. Fibryny to fragmenty włóknika powstające w wyniku nasilenia procesu fibrynolizy – rozkładania zakrzepów wewnątrznaczyniowych.

Czy po zawale łożyska można urodzić zdrowe dziecko?

Jak wynika z badań, większość kobiet po zawale łożyska może urodzić żywe dziecko. Niestety, niewydolność łożyska w ponad 50 proc. przypadków wpływa na niską wagę urodzeniową dziecka, mniejszy niż u zdrowych dzieci obwód głowy i inne parametry wzrostu wewnątrzmacicznego, co przekłada się na niską ocenę w skali Apgar.

Zawał łożyska - leczenie

Należy stale monitorować czynność serca płodu i funkcję skurczową macicy. Podstawowym postępowaniem w takich przypadkach jest rozwiązanie ciąży drogą cięcia cesarskiego, o ile płód jest zdolny do życia pozamacicznego.

Monika Majewska