Zakażenie połogowe: przyczyny, objawy, leczenie

Zakażenie połogowe (gorączka połogowa), przebiegające z wysoką gorączką to jedna z patologii obserwowana w okresie poporodowym, których etiologia jest ściśle skorelowana z obecnością drobnoustrojów chorobotwórczych kolonizujących rany poporodowe. Jakie są przyczyny i objawy gorączki połogowej? Jak przebiega leczenie zakażenia połogowego?

Spis treści

1. Przyczyny zakażenia połogowego
2. Objawy gorączki połogowej
3. Leczenie zakażenia połogowego

Zakażenie połogowe (gorączka połogowa) może ograniczać się jedynie do ogniska pierwotnego, ale zdarza się, że drogą naczyń krwionośnych czy limfatycznych bakterie rozprzestrzeniają się po całym organizmie, przyczyniając się do ogólnoustrojowej infekcji. Należy podkreślić, że wrota infekcji to niemalże cały kanał rodny, przez który przechodzi dziecko podczas porodu. Pierwotne uszkodzenia mogą dotyczyć trzonu macicy, szyjki macicy, pochwy czy sromu, a także sama rana po nacięciu krocza może stwarzać doskonałe warunki do rozwoju patogenów chorobotwórczych.

Zakażenie połogowe początkowo jest infekcją miejscową, zwykle ograniczoną do rany po porodzie. Stan zapalny może rozprzestrzeniać się na sąsiednie struktury układu rozrodczego. Częstym powikłaniem jest stan zapalny przydatków, który wynika z transmisji bakterii do jajowodów poprzez błony śluzowe. W stanach ciężkich poza zwykłym stanem zapalnym obejmującym jajowód może pojawić się ropniak jajowodu, a nawet zapalenie otrzewnej ograniczone do miednicy mniejszej. Obraz kliniczny pacjentki jest najbardziej niepokojący, gdy dochodzi do rozlanego zapalenia otrzewnej, co stanowi stan zagrożenia dla życia i zdrowia pacjentki.

Połogowe zapalenie przymacicz, to kolejne powikłanie zakażenia połogowego. W tym przypadku infekcja rozprzestrzenia się drogą naczyń chłonnych. Najbardziej patognomoniczne dolegliwości, które zgłaszają pacjentki to: bardzo silny ból promieniujący do kończyny dolnej, oczywiście tak jak w przypadku prostego zakażenia połogowego z współtowarzyszącą gorączką. Ponadto w badaniu fizykalnym obserwuje się bolesny naciek zapalny, którego powiększenie wiąże się z odczuwaniem dyskomfortu podczas mikcji czy defekacji. Dochodzi do nadmiernego ucisku pęcherza moczowego czy odbytnicy.

Przyczyny zakażenia połogowego

Zakażenie połogowe bardzo często określane jest mianem gorączki połogowej, co wynika z faktu iż zakażeniu towarzyszy wysoka gorączka, przekraczająca nawet 39 st. C. Najczęściej spotykanymi drobnoustrojami chorobotwórczymi są bakterie tlenowe, np. Eschericha coli, Proteus spp., Klebsiella spp., Pseudomonas spp., Streptococcus czy popularny Staphylococcus aureus. Rzadko są to bakterie beztlenowe: Bacteroides czy Clostridium. Nie mniej jednak w przypadku większości zakażeń nie można wyizolować pojedynczego szczepu odpowiedzialnego za zakażenie. Z reguły jest to kilka gatunków bakterii. Poza bakteriami przedostającymi się z rany po porodzie, niektóre szczepy mogą pochodzić z rąk personelu.

Objawy gorączki połogowej

Przebieg kliniczny jest ściśle skorelowany z czynnikiem infekcyjnym. Zależy od jego zjadliwości. Niewątpliwie duże znaczenie ma stan ogólny pacjentki, a dokładnie stan układu odpornościowego. Prawidłowo funkcjonujące mechanizmy immunologiczne są w stanie zwalczyć większość bakterii. Czynniki zwiększające ryzyko powstania zakażenia połogowego to przede wszystkim: osłabienie układu odpornościowego chorej, znaczna utrata krwi po porodzie, przebyte zabiegi położnicze.

Do najbardziej patognomonicznych objawów zalicza się:

• stany podgorączkowe, a następnie wysoka gorączka nawet powyżej 39 st. C, które są najbardziej charakterystyczne dla zakażenia połogowego, nie bez przyczyny zamiennie stosuje się pojęcie gorączka połogowa
• upławy z jamy macicy – zmieniające konsystencję podczas trwania zakażenia - mogą stać się cuchnące i zmieniać swoją konsystencje
• zaburzenie obkurczania macicy po porodzie, co zdecydowanie zwiększa ryzyko krwotoku, a to może prowadzić do wstrząsu hipowolemicznego, czyli wynikającego z nieprawidłowego wypełnienia łożyska naczyniowego
• silne dolegliwości bólowe podczas palpacji. Powłoki brzuszne są bardzo tkliwe, ból ma charakter kłujący, początkowo jednostronny, w miarę rozwoju zakażenia pojawiają się nowe dolegliwości, tj. nudności, wymioty, ogólne złe samopoczucie, cierpiący wyraz twarzy, przyspieszone i słabe tętno, suchy i spękany język, przyspieszony i płytki oddech, co jest wyrazem rozpoczynającego się wstrząsu; w niektórych przypadkach dochodzi do miejscowego podrażnienia jelit
• zatrzymanie odchodów połogowych, aczkolwiek jest to objaw towarzyszący lekkiej postaci zakażenia połogowego

Leczenie zakażenia połogowego

Zawsze zakażenie połogowe wymaga hospitalizacji pacjentki, a leczenie ambulatoryjne jest błędem. W związku z rozprzestrzenianiem się zakażenia niezwykle istotne jest podjęcie działań diagnostyczno-terapeutycznych relatywnie szybko, aby uniknąć groźnych dla zdrowia i życia powikłań. Podstawową formą leczenia jest antybiotykoterapia, najlepiej, aby była ona zgodna z antybiogramem. Najczęściej wybierane są leki o szerokim spektrum działania, co pozwala na eliminację większości szczepów bakterii. Poza antybiotykoterapią można stosować leczenie objawowe, dopuszcza się różnego rodzaju okłady, leki o działaniu rozkurczowym. W niektórych sytuacjach konieczna jest interwencja chirurgiczna. Ważne, aby leczenie podjąć jak najszybciej, wybierając antybiotyk szerokowidmowy. Po otrzymaniu wyniku antybiogramu leczenie należy zintensyfikować.