Słuchaj serca. Lecz otyłość. Sercowo-naczyniowe powikłania w otyłości

Co piąty dorosły Polak choruje na otyłość (21%), a do 2035 roku ta choroba może dotyczyć już co trzeciej osoby (33%) [1]. Nadmierna masa ciała to nie kwestia wyglądu. Nieleczona otyłość może prowadzić do ponad 200 różnych powikłań zdrowotnych, takich jak cukrzyca typu 2, zwyrodnienia stawów i kręgosłupa, metaboliczna stłuszczeniowa choroba wątroby, problemy z płodnością czy bezdech senny [2]

Osoby z otyłością są szczególnie narażone na choroby układu sercowo-naczyniowego², których często nie widać na pierwszy rzut oka. Nadciśnienie tętnicze, miażdżyca czy niewydolność serca to tylko niektóre z nich. Sprawdź, jaki jest związek otyłości z układem krążenia i jak kompleksowo zadbać o swój stan zdrowia!

Spis treści

1. Dlaczego otyłość to nie kwestia estetyki?
2. 4 filary leczenia otyłości
3. Serca nie oszukasz… Jak otyłość wpływa na układ krążenia?
4. Zadbaj o swoje zdrowie z miłości do siebie 
5. Porozmawiajmy szczerze o otyłości – gdzie szukać wsparcia?
6. Zadbaj o zdrowie serca bez wstydu

Dlaczego otyłość to nie kwestia estetyki?

Społeczeństwo wciąż postrzega nadwagę i otyłość przez pryzmat estetyki, co prowadzi do przekonania, że „przecież wystarczy schudnąć”. Jak często słyszysz te mity i uproszczenia? Warto raz na zawsze się z nimi rozprawić!

Otyłość to złożona i przewlekła choroba, której przyczyny są różnorodne i obejmują czynniki społeczne, środowiskowe (np. styl życia), genetyczne, hormonalne i psychologiczne³. Jest również oficjalnie wpisana na listę Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i ma swój kod E66 w klasyfikacji ICD‑10⁴. Otyłość naraża chorego na wiele różnych powikłań, w tym zaburzenia metaboliczne, układu sercowo-naczyniowego czy oddechowego. Może wpływać również na stan psychiczny i ogólną jakość życia.

Na szczęście, otyłość można – a wręcz należy – leczyć. I wbrew pozorom wcale nie chodzi tutaj o odchudzanie. Chociaż redukcja masy ciała rzeczywiście jest efektem kompleksowej terapii, leczenie otyłości to proces dopasowany do indywidualnych potrzeb. Jego celem jest ochrona organizmu przed powikłaniami lub złagodzenie ich skutków (a czasem nawet całkowita remisja)⁵. Na czym polega taka kompleksowa terapia?

4 filary leczenia otyłości

Każdy przypadek osoby chorej na otyłość jest trochę inny. Różni się nie tylko masą ciała, lecz przede wszystkim stanem zdrowia oraz obecnością konkretnych powikłań. To właśnie dlatego tak ważna jest konsultacja z lekarzem, który pomoże ustalić dokładny plan terapeutyczny. 

Co mówi najnowsze stanowisko Polskiego Towarzystwa Leczenia Otyłości (PTLO)? Kompleksowe leczenie otyłości powinno być oparte o 4 filary⁶:

1. Zmiana nawyków żywieniowych (indywidualnie dopasowana dieta).
2. Wdrożenie regularnej aktywności fizycznej.
3. Terapia behawioralna (wsparcie psychologa).
4. Włączenie leczenia farmakologicznego i/lub chirurgii bariatrycznej, jeśli istnieją ku temu wskazania. Decyzję o rozważeniu tych metod podejmuje lekarz. 

To kompleksowe podejście do leczenia osób z nadmierną masą ciała pozwala skutecznie poprawić stan zdrowia oraz pozytywnie wpłynąć na jakość i długość życia.

Serca nie oszukasz… Jak otyłość wpływa na układ krążenia?

Czy wiesz, że według danych GUS aż 70% osób z otyłością umiera z powodu chorób układu krążenia⁷? Ryzyko rośnie wraz ze wzrostem wskaźnika masy ciała – BMI (ang. Body Mass Index)⁸. Choroby dotyczące serca i naczyń krwionośnych obejmują m.in. chorobę niedokrwienną serca, zawał serca czy udar mózgu. 

Jak duży jest związek otyłości z chorobami sercowo-naczyniowymi? Wiele istotnych danych wskazuje na związek między otyłością a chorobami sercowo-naczyniowymi:

• otyłość zwiększa ryzyko udaru (niedokrwiennego o 64%, krwotocznego o 24% )⁹,
• 60–70% przypadków nadciśnienia tętniczego wiąże się z nadmiarem tkanki tłuszczowej²,
• nadmierna masa ciała występuje u ponad 80% osób chorobą niedokrwienną serca¹⁰,
• u osób z otyłością ryzyko migotania przedsionków jest wyższe o 50%⁹,
• u osób z otyłością ryzyko żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej jest wyższe 2–3 razy⁹.

Dlaczego nadmiar tkanki tłuszczowej zwiększa ryzyko zachorowania na choroby serca? Nadmiar tkanki tłuszczowej wiąże się z wieloma złożonymi mechanizmami, które łączą chorobę otyłościową z zaburzeniami układu krążenia. 

W przypadku osób z otyłością większa masa ciała mocno obciąża serce, które musi pracować intensywniej, by pompować więcej krwi. To zwiększone obciążenie może skutkować m.in. wyższym ryzykiem niewydolności serca.

Kolejny mechanizm wiąże się z powstawaniem miażdżycy. Wysoki poziom cholesterolu, stany zapalne i nadciśnienie tętnicze mogą przyczynić się do powstawania blaszek miażdżycowych w naczyniach krwionośnych, co z kolei ogranicza swobodny przepływ krwi. To może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak np. udar mózgu czy zawał serca.  

Dodatkowo otyłość zwiększa ryzyko m.in. cukrzycy typu 2, metabolicznej stłuszczeniowej choroby wątroby oraz innych zaburzeń, które także są czynnikami ryzyka chorób serca. Jak widać, to bardzo złożony problem, który wymaga wieloaspektowego podejścia.

Zadbaj o swoje zdrowie z miłości do siebie 

Otyłość to choroba, podobnie jak np. cukrzyca typu 1, nowotwór piersi czy astma. Podobnie jak inne schorzenia wymaga odpowiedniego leczenia – opartego na wcześniej omówionych czterech filarach. 

Celem takiej indywidualnie dopasowanej terapii powinno być stopniowe obniżenie masy ciała we właściwym tempie. Istnieje ogromny związek między redukcją masy ciała a poprawą zdrowia, samopoczucia i jakości życia. Według PTLO redukcja masy ciała już o 5–10% wykazuje wyraźne korzyści¹¹, w tym te związane z układem sercowo-naczyniowym.

Przykładowo redukcja masy ciała o ≥5–15% może prowadzić do obniżenia ciśnienia tętniczego⁵, a o 5–7% – poprawić kontrolę glikemii i profil lipidowy¹². Regularna aktywność fizyczna usprawnia ponadto wydolność krążeniowo-oddechową¹³. Badania wykazały również, że redukcja masy ciała o 10% w ciągu roku może obniżyć ryzyko zawału serca i udaru mózgu nawet o 21%¹⁴.

Leczenie otyłości może realnie wpłynąć na poprawę stanu zdrowia, ogólnej sprawności i jakości życia. Nie wstydź się więc prosić o pomoc – to nie jest porażka, a wręcz przeciwnie – odwaga.

Porozmawiajmy szczerze o otyłości – gdzie szukać wsparcia?

Wyśrubowane normy dotyczące wyglądu i negatywne komentarze płynące z najbliższego otoczenia mogą niekorzystnie wpłynąć na proces leczenia otyłości. Często to właśnie wstyd i poczucie stygmatyzacji są głównymi powodami, dla których osoby z otyłością nie zgłaszają się do lekarza. Czas to zmienić!

Zamiast obwiniać i obrażać osoby z otyłością, warto zapewnić im wsparcie. Właśnie po to powstała inicjatywa „Porozmawiajmy szczerze o otyłości”. To wieloletnia kampania edukacyjna Novo Nordisk Pharma Sp. z o.o., która ma na celu zwiększanie świadomości na temat choroby otyłościowej.

Tegoroczna edycja odbywająca się pod hasłem „Słuchaj serca. Lecz otyłość”, które ma podwójne znaczenie. Z jednej strony zachęca do wsłuchania się w siebie – swoje potrzeby i zdrowie. Z drugiej, uczy na temat powikłań otyłości, z których najczęstszymi są choroby sercowo-naczyniowe. Na stronie ootylosci.pl znajdziesz m.in. poradniki, listę ośrodków deklarujących leczenie otyłości czy kalkulatory. 

Już teraz wykonaj pierwszy krok – zgłoś się do swojego lekarza rodzinnego lub lekarza zajmującego się leczeniem otyłości (listę lekarzy znajdziesz TUTAJ). Lekarz pomoże Ci ocenić Twoją sytuację i w razie potrzeby ustalić kompleksowy plan leczenia, indywidualnie dopasowany do Twojej sytuacji zdrowotnej. 

Zadbaj o zdrowie serca bez wstydu

Otyłość to choroba, która w mniejszym lub większym stopniu może dotknąć właściwie każdego. To nie wybór, to nie powód do wstydu, obwiniania, stygmatyzacji czy wykluczenia. Jeśli chorujesz, nie bój się zgłosić po pomoc. Dzięki temu możesz zmniejszyć ryzyko powikłań, w tym sercowo-naczyniowych. A stąd już prosta droga do poprawy samopoczucia i jakości życia. Nie odkładaj leczenia otyłości na później!

^{Materiał powstał we współpracy z firmą Novo Nordisk Pharma sp. z o.o., organizatorem kampanii edukacyjnej „Porozmawiajmy szczerze o otyłości”.}