Otyłość brzuszna może doprowadzić do poważnych kłopotów ze zdrowiem

Otyłość tzw. brzuszna może doprowadzić do poważnych kłopotów ze zdrowiem i znacznie pogorszyć jakość życia. Tkanka tłuszczowa zbierająca się na brzuchu jest znacznie bardziej niebezpieczna, niż ta skupiająca się w innych partiach ciała, np. na udach lub pośladkach.

Spis treści

1. Otyłość brzuszna - co to jest?
2. Otyłość brzuszna - sprawdź czy masz otyłość brzuszną. TEST
3. Otyłość brzuszna - dlaczego jest niebezpieczna?
4. Otyłość brzuszna - przyczyny
5. Otyłość brzuszna - jak zredukować tkankę tłuszczową na brzuchu?
6. Otyłość brzuszna - farmakoterapia
7. Otyłość brzuszna - skutki nieleczonej otyłości brzusznej

Otyłość brzuszna - co to jest?

Otyłość tzw. brzuszna nazywana też trzewną, centralną, wisceralną lub typu jabłko jest spośród wszystkich typów otyłości najgorsza, bo wcześniej czy później prowadzi do zaburzeń przemiany materii oraz  zaburzeń gospodarki lipidowej, cukrzycy, nadciśnienia tętniczego, które tworzą zespół metaboliczny. Tkanka tłuszczowa zlokalizowana na brzuchu w połączeniu z nadciśnieniem albo z cukrzycą znacznie zwiększa ryzyko powikłań chorób krążenia, prowadzi do zawału serca oraz udaru mózgu.

Osobom chorym na otyłość żyje się trudniej. Są często nieakceptowane przez środowisko, częściej zapadają na inne, równie ciężkie schorzenia, mają wady postawy, zaburzenia emocjonalne. Tymczasem statystyki pokazują, że z roku na rok zwiększa się liczba osób z otyłością, a 30 proc. z nich ma otyłość tzw. brzuszną. Epidemiolodzy biją na alarm: otyłość osiągnęła już rozmiary pandemii. Lekarze i dietetycy przestrzegają, że łatwiej trzymać wagę w ryzach, niż leczyć otyłość, bo organizm broni się przed usunięciem każdego kilograma. Jeśli zatem masz za duży brzuch, lepiej abyś go się jak najszybciej pozbył, aby nie narażać się na kolejne poważne choroby.

Otyłość brzuszna - sprawdź czy masz otyłość brzuszną. TEST

Zmierz centymetrem krawieckim obwód w talii. Jeżeli mieści się między 80-87 cm (zaś u mężczyzn 90-94) - masz nadwagę, gdy jest równy lub przekroczy 88 cm (u mężczyzn 94) - to już otyłość tzw. brzuszna.

Rozmieszczenie tkanki tłuszczowej można także określić, dzieląc obwód mierzony w okolicy pasa przez obwód bioder. Wartość wskaźnika WHR (z ang. wist-hip ratio) większa niż 1,0 u mężczyzn i 0,85 u kobiet świadczy o otyłości brzusznej. Musisz się jej w porę pozbyć, by nie zafundować sobie chorób, które składają się na zespół metaboliczny. Warto wiedzieć, że wskaźnik BMI jest mniej istotny w diagnozowaniu otyłości brzusznej - nie daje informacji o lokalizacji tkanki tłuszczowej. Można ważyć za dużo, ale obwód pasa mieć zgodny z normą. Zdarza się też, że BMI jest w normie, a mimo to występuje otyłość brzuszna.

Otyłość brzuszna - dlaczego jest niebezpieczna?

W otyłości brzusznej tłuszcz gromadzi się nie tylko pod skórą, ale również w narządach wewnętrznych - w mięśniach szkieletowych, sercu, trzustce, wątrobie. Otłuszczenie narządów wewnętrznych pogarsza ich pracę. Zwiększa ryzyko nowotworu jelita grubego, nowotworu trzustki i nowotworu prostaty.

Tkanka tłuszczowa umiejscowiona na brzuchu jest aktywnym narządem wydzielania wewnętrznego. Nadmiar wolnych kwasów tłuszczowych prowadzi do wzrostu produkcji insuliny oraz substancji zapalnych i enzymów przyczyniających się do nadciśnienia tętniczego. Tłuszcz zlokalizowany na brzuchu sprzyja podwyższeniu poziomu cukru i trójglicerydów oraz obniżeniu frakcji dobrego cholesterolu (HDL) we krwi.

Z powodu zaburzenia przemiany tłuszczów w organizmie, otyłości brzusznej często towarzyszy cukrzyca typu 2. Komórki, które czerpią energię do życia z glukozy, nie mogą jej dostać, ponieważ nie otwierają się „insulinowym kluczem”. Aby przełamać tę oporność, organizm wydziela coraz więcej insuliny. W końcu otłuszczona trzustka nie jest w stanie produkować jej więcej i cukier, zamiast wnikać do komórek, pozostaje we krwi.

Zaburzona gospodarka lipidowa zwiększa ryzyko rozwoju miażdżycy oraz chorób układu krążenia. Na skutek odkładania się cholesterolu w naczyniach krwionośnych rozwija się choroba niedokrwienna serca i/lub zmniejsza wydolność mózgu. Gdy blaszka miażdżycowa zamknie jedno lub kilka naczyń w sercu, dochodzi do zawału. Niedrożność jednej z tętnic zaopatrujących mózg prowadzi do udaru. Zmiany miażdżycowe mogą toczyć się w całym organizmie, prowadząc np. do uszkodzenia siatkówki oka.

Nadmiar tkanki tłuszczowej w narządach wewnętrznych, zmiany miażdżycowe w tętnicach - wszystko to utrudnia krążenie krwi. Przez naczynia musi jej płynąć więcej i pod większym ciśnieniem (ryzyko nadciśnienia u kobiet z otyłością jest czterokrotnie większe). Tłuszcz odłożony na brzuchu wpływa na zwiększenie krzepliwości krwi i tworzenie się zakrzepów. Wraz ze wzrostem wagi rośnie zapotrzebowanie organizmu na tlen, zwiększa się więc objętość tłoczonej przez serce krwi, co prowadzi do przerostu lewej komory serca. Otłuszczenie serca dodatkowo upośledza jego pracę.

Otyłość brzuszna - przyczyny

1. Płeć i hormonyNa otyłość brzuszną z naturalnych przyczyn bardziej podatni są mężczyźni - decydują o tym hormony oraz struktura i rozłożenie tkanki tłuszczowej. U mężczyzn tkanka tłuszczowa zwykle obejmuje pas brzucha i klatki piersiowej. Tu jest ona inna niż w pozostałych partiach ciała: zawiera więcej naczyń krwionośnych, więcej komórek i więcej receptorów. Dlatego szybciej przyrasta.

Natomiast estrogeny, czyli hormony kobiece, sprzyjają otyłości typu "gruszka" - u kobiet tłuszcz zwykle odkłada się na biodrach, pośladkach oraz udach (jest magazynem energetycznym i warstwą ochronną dla płodu).

2. Zaburzenia hormonalne u kobietW otyłości brzusznej u kobiet mają swój udział hormony płciowe, a dokładnie zaburzone proporcje estrogenowo-progesteronowe. Hormony płciowe sterują właściwą dystrybucją tkanki tłuszczowej, a gdy zostanie ona zachwiana, tłuszcz odkłada się na brzuchu. Równowagę hormonalną mogą zaburzyć tabletki antykoncepcyjne. Warto kontrolować poziom hormonów we krwi, aby w razie potrzeby zmienić lek lub metodę.

3. MenopauzaU kobiet do otyłości brzusznej dochodzi najczęściej dopiero po menopauzie. Wtedy wygasają bowiem żeńskie hormony, a jednocześnie pobudza się wydzielanie hormonów męskich. Właśnie to powoduje zmiany w rozkładzie tkanki tłuszczowej.

W mniejszym lub większym stopniu przybierają na wadze wtedy prawie wszystkie panie, niezależnie, czy były szczupłe, czy pełniejszych kształtów. Powodem jest obniżenie poziomu zarówno estrogenów, jak i progesteronu. Niski poziom estrogenów zaburza metabolizm cukrów. Na skutek tego odkładają się one w postaci tłuszczu w tych partiach, gdzie występują duże zapasy tkanki tłuszczowej. U kobiet m.in. na brzuchu.

Spadek estrogenów sprawia również, że ośrodkowy układ nerwowy wytwarza mniej serotoniny. Na skutek pogorszenia nastroju organizm próbuje ratować się większym apetytem na słodycze. Za sprawą niskiego poziomu estrogenów rośnie też chęć na tłuste i kaloryczne potrawy, np. alkohol. Przybieraniu na wadze po menopauzie sprzyja także wyższe stężenie androgenów (hormonów męskich), które odpowiadają za otyłość brzuszną.

4. StresW czasie przewlekłego stresu uwalnia się więcej działającego tylko w mózgu neuropeptydu Y (hormon odpowiedzialny za gromadzenie tłuszczu w komórkach). Razem z kortyzolem wyzwala otyłość brzuszną nie tylko z powodu większego apetytu. Tkanka tłuszczowa w okolicy brzucha ma najwięcej receptorów wrażliwych na kortyzol, który „otwiera” komórki tłuszczowe, umożliwiając gromadzenie się w nich zapasów. W sytuacjach stresowych zmniejsza się produkcja leptyny - hormonu wytwarzanego w tkance tłuszczowej, która ma działanie przeciwne do neuropeptydu Y (daje poczucie sytości), dlatego wciąż jesteśmy głodni i podjadamy.

Sytuacjom stresowym towarzyszy wzmożona produkcja noradrenaliny - hormonu, któremu „zawdzięczamy” niekontrolowany apetyt na węglowodany, zwłaszcza słodycze. A ponieważ węglowodany uczestniczą w produkcji hormonu szczęścia - serotoniny - który poprawia nastrój, wiele osób zajada stres batonami i ciastkami, dostarczając sobie kalorii. Osoby zestresowane mają często kłopoty ze snem. A ponieważ stwierdza się u nich zaburzoną produkcję leptyny, która normalnie w nocy jest wydzielana w większych ilościach, osoby te często w nocy są głodne i  podjadają.

5. Niektóre lekiOdkładaniu się tłuszczu na brzuchu sprzyjają sterydy stosowane w leczeniu astmy oskrzelowej czy chorób reumatycznych. Ważne, by przyjmując leki hormonalne, koniecznie pilnować właściwej diety i więcej się ruszać.

Otyłość brzuszna - jak zredukować tkankę tłuszczową na brzuchu?

• Jedz mądrze. Wybieraj białe mięso, drobiowe wędliny, smalec zastąp olejem, białe pieczywo - razowym. Zrezygnuj z potraw smażonych, panierowanych, bo nasiąkają tłuszczem. Nie kupuj słonych paluszków, orzeszków, chipsów, batonów ani hamburgerów. Włącz do diety ryby morskie - zawierają kwasy omega-3, które obniżają poziom cholesterolu całkowitego i podwyższają dobrego. Jedz 5 razy dziennie, ale niewiele. Nie odczujesz głodu, a organizm przyzwyczai się do cyklicznego produkowania soków trawiennych.

• Ćwicz. Osoby z otyłością powinny jednak ostrożnie dawkować aktywność fizyczną, żeby zbytnio nie obciążać stawów oraz nie zniechęcić się do ćwiczeń. Gdy masz jakąś chorobą przewlekłą, np. nadciśnienie, cukrzycę, ustal rodzaj aktywności z lekarzem. Aby ćwiczenia przyniosły efekt, trzeba wykonywać je: systematycznie - min. 3 razy w tygodniu, w tych samych dniach; przez przynajmniej 40 minut, bo dopiero po 30 organizm zaczyna efektywnie spalać tkankę tłuszczową (najlepiej ćwiczyć o tej samej porze); intensywnie - przy braku przeciwwskazań tętno powinno wynosić 110-115/min, gdy masz 20-40 lat, a 100-105/min w wieku 41-60 lat; w równym tempie, które w miarę postępów można zwiększać. Najlepsze aktywności ruchowe dla osób otyłością brzuszną to: spacer, lekki jogging, jazda na rowerze, pływanie, nordic walking, marsz na stepperze, ale warto ruszać się w przy każdej okazji.

• Pokonaj stres. Zachowaj równowagę między życiem zawodowym i prywatnym. Organizując dzień, trzymaj się listy priorytetów i nie bierz sobie na głowę za dużo. Codziennie znajdź przynajmniej pół godziny tylko dla siebie. Rób wtedy to, co cię odpręża. Wskazana jest joga, muzyka relaksacyjna, medytacje. Warto na koniec ciężkiego dnia wykonać proste ćwiczenie. Usiądź na podłodze na piętach, złóż przed sobą ręce, by dłonie i palce do siebie przylegały. Zamknij oczy i rozluźnij się. Nabierz powietrza i powoli wypuść. Gdy się rozluźnisz, pomyśl o czymś przyjemnym.

Polecamy

Autor: Time S.A

Indywidualnie dobrana dieta pozwoli Ci z łatwością schudnąć, a przy tym jeść zdrowo, smacznie i bez wyrzeczeń. Skorzystaj z Jeszcolubisz, innowacyjnego systemu dietetycznego online Poradnika Zdrowie i zadbaj o swoje zdrowie i dobre samopoczucie. Ciesz się świetnie dobranym menu i stałym wsparciem dietetyka już dziś!

Dowiedz się więcej

Otyłość brzuszna - farmakoterapia

Gdy u chorego na otyłość brzuszną rozwinął się zespół metaboliczny, dieta i ruch mogą nie wystarczyć. Wówczas w zależności od tego, co pacjentowi dolega będzie musiał także przyjmować odpowiednie leki, np. na obniżenie ciśnienia tętniczego czy regulujące stężenie cukru we krwi i zwiększające wrażliwość na insulinę. W niektórych przypadkach lekarz może zalecić lekarstwo obniżające poziom lipidów we krwi. Aby wesprzeć redukcję masy ciała, lekarz może także zalecić leki recepturowe wspomagające leczenie otyłości. Trzeba jednak zdawać sobie sprawę, że nie ma takiego leku, którego producent nie zalecałby jednoczesnego stosowania diety i zwiększonej aktywności fizycznej.

Otyłość brzuszna - skutki nieleczonej otyłości brzusznej

• Zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, deformacje i związanych z tym dolegliwości: bóle, obrzęki, ograniczenia ruchomości w stawach. Kręgosłup krzywi się, powstaje dyskopatia.
• Mniejszy apetyt na seks - to efekt zaburzenia gospodarki cukrowej, przepływu krwi w naczyniach, nierównowagi hormonalnej i blokad natury psychicznej.
• Zmęczone nogi, opuchnięte kostki, pojawienie się pajączków czy żylaków - na skutek zaburzenia swobodnego przepływu krew. Rozwój choroby żylnej sprzyja tworzeniu się zakrzepów i groźnemu zakrzepowemu zapaleniu żył, które może się skończyć zatorem tętnicy płucnej.
• Szybkie męczenie się ze względu na mniejszą pojemność płuc. Otłuszczenie ścian klatki piersiowej zmusza organizm do cięższej pracy podczas wykonywania wdechu. Gruba warstwa tłuszczu na brzuchu uciska na wątrobę, wypychając ją ku górze i zmniejszając przestrzeń w klatce piersiowej. Zaburza to wymianę gazów w płucach, upośledzając dotlenienie organizmu. Osoby chore na otyłość częściej chrapią, gorzej śpią, często mają zespół bezdechu nocnego.
• Schorzenia pęcherzyka żółciowego - wysokie stężenie cholesterolu w żółci, a niskie kwasów żółciowych zwiększa skłonność do tworzenia się kamieni. W wyniku nadmiaru tkanki tłuszczowej na brzuchu może dojść do stłuszczenia i zakłócenia pracy wątroby oraz przewodu pokarmowego. Dieta zbyt obfita w tłuszcz i brak ruchu prowadzą również do zaparć.
• Dolegliwości kobiece: zaburzenia cyklu miesiączkowego, przedłużone krwawienia.