Otyłość u dzieci - jak przekonać dziecko, aby zdrowo jadło?

Aby nie dopuścić do rozwoju nadwagi i otyłości u dzieci i młodzieży trzeba od najmłodszych lat kształtować ich prawidłowe nawyki żywieniowe. Jak "zaszczepić" w dzieciach zdrowy styl życia wyjaśnia rodzicom dr Anna Januszewicz, psycholog zdrowia z wrocławskiej Filii Uniwersytetu SWPS.

Spis treści

1. Rodzicu - nie gadaj, ale działaj
2. Rodzicu - nie działaj na pokaz
3. Karanie nic nie daje

Nadwaga i otyłość wśród dzieci i młodzieży wynika przede wszystkim z tzw. czynników środowiskowych. Głównym winowajcą jest nieprawidłowe odżywianie.  A przecież właściwie dobrana dieta nie tylko wpływa na masę ciała dziecka, ale również jest bazą jego właściwego rozwoju psychofizycznego i intelektualnego. Polskie rodziny coraz częściej interesują się zdrowym odżywianiem oraz zrównoważonym trybem życia. Ale też coraz trudniej odnaleźć im się w chaosie informacyjnym, który panuje w tej tematyce. Jak to w końcu jest - zastanawiają się. Czy zakazywać niezdrowych produktów, czy pozwalać na ich jedzenie od czasu do czasu? Czy czekoladę powinno się jeść raz w tygodniu czy częściej? A może powinna być nagrodą za dobre stopnie w szkole? W polskich domach dostrzega się potrzebę wychowania dzieci, tak aby odżywiały się zdrowo, ale polskim rodzicom brakuje umiejętności odróżnienia praktyk dobrych od tych, które mogą doprowadzić do nadwagi i otyłości.

Rodzicu - nie gadaj, ale działaj

Co wpływa na to, że młodzi ludzie zaczynają dbać o swoją dietę? Okazuje się, że takie czynniki są bardzo konkretne. Opisano je w wynikach międzynarodowego projektu badawczego TEMPEST (Temptations to Eat Moderated by Personal and Environmental Self-regulatory Tools) realizowanego w Polsce przez specjalistów SWPS. Małe dzieci są w większym stopniu zależne od rodziców. Podpatrują ich, albo obserwują jawnie, a potem naśladują ich, przejmują ich codzienne zachowania. Im pociecha jest starsza, tym bardziej inspiruje się grupą rówieśniczą. Ale, jak udowodniono i dla nastolatków rodzice nadal pełnią rolę ważnego wzorca. Jakie zatem zachowania rodziców mają największe znaczenie w podejściu do zdrowego odżywiania? Najważniejszy jest dobry przykład. Nie wystarczy jedynie mówić dziecku o tym, że zrównoważona dieta jest ważna. Długie pogadanki i przemawianie do zdrowego rozsądku latorośli na niewiele się zdadzą. Kluczowe jest realne działanie, które może być wzorem. Rodzice powinni więc: promować wspólne posiłki w miłej atmosferze, uczyć kultury jedzenia, w której dominuje świadomość odpowiadania na potrzeby fizjologiczne organizmu i odradzać przejadanie się. Powinni pokazywać dziecku, że odżywianie to przyjemny obowiązek, dzięki któremu nasz organizm i umysł prawidłowo funkcjonują. Na stołach powinny więc "królować" różnorodne produkty bogate w witaminy i minerały, a posiłki należy spożywać w spokoju. Ważne są też rodzaj i jakość jedzenia przechowywanego w domu. Zasada jest prosta: jemy częściej to, co leży pod ręką. Dlatego należy unikać kupowania „śmieciowych” produktów, tak aby nie kusiły ani dorosłych, ani dzieci.

Rodzicu - nie działaj na pokaz

Niezdrowym przekąskom trudno się oprzeć. Promowanie właściwych zachowań żywieniowych u dzieci nie może więc polegać na tym, że rodzice jedzą przy nich wartościowe produkty, a gdy znajdą się poza zasięgiem ich wzroku, to folgują swoim zachciankom. Ważna jest nauczenie dziecka samokontroli. A można to zrobić tylko poprzez pokazanie dziecku jak radzić sobie z jedzeniowymi pokusami. Dorośli powinni więc stosować takie strategie samokontroli, jak: jedzenie tylko kawałka czekolady i chowanie reszty do szafki czy kończenie posiłków w momencie sytości i nie przejadanie się. Warto też, aby rodzice tłumaczyli dziecku swoje zachowania. Będzie wtedy wiedziało, że warto brać jedno ciastko, zamiast całej paczki, bo prawdopodobnie jej zawartość szybko zostanie "pochłonięta". Będzie też potrafiło odmówić przekąski, gdy będzie już najedzone.

Karanie nic nie daje

Co jednak, gdy starsze dziecko rozwinęło już nawyk złego odżywiania? Jeśli rodzice dbają o podejmowanie prozdrowotnych praktyk, trzeba wykryć skąd bierze się problem. Może w środowisku rówieśniczym popularne są niezdrowe produkty? Albo ktoś z rodziny nie stosuje się do wytycznych rodziców i częstuje dziecko słodyczami? Zdiagnozowanie problemu jest istotne po to, aby go wyeliminować. Warto proponować dzieciom prozdrowotne zachowania, zainteresować gotowaniem czy wskazać ważną dla nich osobę, która dba o zbilansowaną dietę. Rodzice muszą znaleźć balans pomiędzy wprowadzaniem zasad i respektowaniem ich a akceptacją przyjemności związanej z jedzeniem. Nadmierna presja może wywołać więcej negatywnych skutków, niż jej brak. Restrykcja nie jest najlepszym rozwiązaniem i nie pomaga dzieciom w kształtowaniu zdrowych nawyków.

A jakie są Wasze sprawdzone sposoby, aby skłonić dziecko do zdrowego odżywiania? Każda rada jest cenna. Podzielcie się nią z innymi rodzicami.