Ćwiczenia przed operacją bariatryczną. Jak przygotować się ruchowo do operacji?

Aby dobrze przygotować się do operacji chirurgicznego leczenia otyłości musisz więcej się ruszać. Spacery, systematyczne ćwiczenia i treningi wzmocnią organizm przed operacją bariatryczną, a także pomogą schudnąć i zbudować nowe nawyki ruchowe. Podpowiadamy jak prawidłowo zwiększyć aktywność fizyczną przed operacją bariatryczną.  

Spis treści

1. Otyłość a stawy
2. Otyłość a kondycja ruchowa
3. Przed operacją bariatryczną – plan aktywności ruchowej
4. Krok 1: dieta
5. Krok 2: kroki
6. Krok 3: gimnastyka
7. Krok 4: nawilżanie skóry
8. Krok 5: trening

Otyłość a stawy

Otyłość jest nie tylko sama w sobie poważną chorobą, ale prowadzi także do ok. 50 innych ciężkich schorzeń towarzyszących, tzw. powikłań otyłości. Na pierwszych miejscach lekarze wymieniają cukrzycę typu 2, nadciśnienie tętnicze, choroby układu krążenia i choroby układu pokarmowego, nowotwory, a także schorzenia układu kostno-stawowego. Wśród tych ostatnich, osoby z otyłością najczęściej dotykają: choroba zwyrodnieniowa stawów biodrowych (koksartroza), choroba zwyrodnieniowa stawów kolanowych (gonartroza) oraz zwyrodnienia stawów kręgosłupa (najczęściej odcinka lędźwiowego), a także dyskopatie i inne schorzenia krążka międzykręgowego. Nadmierna masa ciała przyczynia się także do powstawania koślawości kolan, płaskostopia i innych przeciążeniowych zespołów bólowych narządu ruchu.

Otyłość a kondycja ruchowa

Rozrośnięta tkanka tłuszczowa, która jest objawem choroby otyłości nadmiernie obciąża stawy, co prowadzi do uszkodzeń i zwyrodnienia budującej stawy chrząstki stawowej. W uszkodzonych stawach powstają ostre narośla kostne, tzw. osteofity. Powodują one ból i ograniczenie ruchomości stawu. Dolegliwości te nasilają się przy ruchu. Chory nieświadomie przenosi więc środek ciężkości ciała uciekając przed bólem, co w konsekwencji przyczynia się do nadmiernego przeciążenia, a w następstwie szybszej degeneracji kolejnych stawów. Przeciążone stawy bardziej narażone są też na mikrouszkodzenia i urazy mechaniczne np. zerwania więzadeł, skręcenia stawów skokowego i kolanowego. Często dochodzi do nich podczas wykonywania codziennych czynności, np. schodzenia ze schodów. W efekcie osoby z otyłością często rezygnują z jakiejkolwiek aktywności fizycznej. Brak ruchu z kolei prowadzi do rozwoju otyłości i w ten sposób chory tkwi w zamkniętym kole.

Operacja bariatryczna to nowoczesna metoda chirurgicznego leczenia choroby otyłości II stopnia (przy której występują inne schorzenia) oraz otyłości III stopnia. Operacja bariatryczna to poważny zabieg chirurgiczny. Osoba chora na otyłość często obciążona jest wieloma schorzeniami towarzyszącymi, które zaburzają pracę wielu układów, w tym układu oddechowego i układu krążenia. Tym samym organizm takiego pacjenta regeneruje się wolniej, niż osoby zdrowej.

Osłabienie organizmu po operacji bariatrycznej można porównać do osłabienia organizmu, który właśnie przebiegł maraton, czyli 42 km. To dlatego do planowanych zabiegów chirurgicznych, takich jak operacja bariatryczna organizm trzeba jak najlepiej przygotować kondycyjnie, aby dobrze zniósł tak wielki wysiłek. Nie chodzi o to, aby pacjent stał się sportsmenem, ale aby po prostu zaczął się więcej ruszać.

Przed operacją bariatryczną – plan aktywności ruchowej

Wzmacnianie wydolności organizmu przed operacją bariatryczną nie może być gwałtowne. Wyciskając siódme poty na siłowni na kilka dni przed zabiegiem możesz tylko doprowadzić do urazów swojego ciała, albo do poważniejszych następstw nadmiernego przesilenia organizmu, np. zawału mięśnia sercowego. Aktywności ruchowe wprowadzaj i zwiększaj etapami i systematycznie, na kilka miesięcy przed terminem operacji. To powinien być czas przygotowania do zabiegu, a nie jedynie oczekiwania na niego. Spożytkuj go mądrze, aby efekty operacji były lepsze i utrzymały się na dłużej. Pomoże ci w tym fizjoterapeuta lub rehabilitant, z którym współpracuje szpital wykonujący operacje bariatryczne. Jednak szpitali, które oferują pacjentom kompleksową opiekę przedoperacyjną jest jeszcze niewiele. Podpowiadamy więc jak możesz sam przygotować się ruchowo do operacji bariatrycznej.

Chcesz zacząć się więcej ruszać przed operacją? Pomoże ci w tym specjalny plan. W zwykłym kalendarzu, pod każdym dniem tygodnia (także w weekendy i święta) wpisz pozycje, które są elementami prawidłowego harmonogramu aktywności ruchowej, a więc i zdrowego stylu życia.

• dieta
• kroki
• gimnastyka
• nawilżanie skóry
• trening

Krok 1: dieta

Wysiłek fizyczny nie przyniesie efektów, jeśli nie będzie połączony z odpowiednio zbilansowaną dietą. Pacjentowi, którzy przygotowuje się do operacji bariatrycznej zaleca się przejście na dietę o obniżonej kaloryczności. Szczegółowy harmonogram diety pomoże ci przygotować dietetyk bariatryczny. Jeśli nie masz dostępu do takiego specjalisty…

Przeczytaj także:Co i jak jeść przed operacją bariatryczną.Dietetyk radzi jak przygotować się do operacji bariatrycznej.

Krok 2: kroki

Na początek, aby zwiększyć wydolność organizmu, zacznij więcej chodzić. Nie musisz od razu porywać się na kilometrowe spacery. Zwłaszcza jeśli wcześniej zbyt dużo się nie ruszałeś. Zacznij od prostych rozwiązań. Telefon i komputer zostawiaj w innym pomieszczeniu, szklankę z napojem ustaw na meblu w drugim kącie pokoju, samochód zaparkuj kilka metrów dalej od wejścia. Aby skorzystać z tych wszystkich przedmiotów wykonasz wtedy kilka kroków więcej, niż zazwyczaj. Pamiętaj, aby robić to systematycznie i codziennie. W ten sposób zaczniesz zmieniać nawyki ruchowe, co wpłynie nie tylko na poprawę wydolności organizmu, ale też zwiększy jego tolerancję na wysiłek. Z każdym dniem będziesz czuł, że możesz ruszać się więcej bez przykrych dolegliwości. Masa ciała zaczyna się redukować, a organizm jest dobrze dotleniony i odżywiony kiedy regularnie, każdego dnia wykonujemy ok. 10 tys. kroków i stosujemy zbilansowaną dietę. Ale przy schorzeniach stawów i innych dolegliwościach, taki rezultat może być nieosiągalny. W monitorowaniu ilości kroków wykonanych w ciągu dnia i reakcji organizmu na wysiłek pomoże ci krokomierz. Miej go zawsze przy sobie, bo każdy krok jest ważny. Nie porównuj się z innymi. Pamiętaj, że dopasowujesz liczbę kroków do swojego organizmu i poprawiasz własne wyniki.

Przeczytaj także: Krokomierz – jak działa i dlaczego warto z niego skorzystać.

Krok 3: gimnastyka

Regularna, codzienna (min. 5 razy w tygodniu) gimnastyka przed operacją bariatryczną obejmuje trzy rodzaje ćwiczeń:

• ogólnokondycyjne (np. połóż się na plecach, ułóż ręce wzdłuż tułowia, zegnij nogi w kolanach, a następnie unieś biodra do góry i napnij pośladki; jeśli podniesienie bioder sprawia ci trudność - po prostu napinaj ich mięśnie i "markuj" ruch podnoszenia)
• oddechowe (np. usiądź na łóżku ze spuszczonymi nogami i biorąc głęboki oddech podnieś ręce do góry, następnie wypuść powietrze opuszczając jednocześnie ręce na dół. Ćwiczenie wykonaj 10 razy. Pamiętaj, aby wdychać powietrze głęboko nosem, a wydychać długo ustami. Staraj się oddychać przeponą.)
• przeciwzakrzepowe (np. usiądź na krześle, wyprostuj się dotykając ściśle plecami oparcia krzesła, wyprostuj prawą nogę, podnieś ją do góry, postaw na ziemi, a następnie zrób to samo z lewą nogą – ćwiczenie wykonaj 10 razy)

Ćwiczenia możesz wykonać samodzielnie w domu. Ale możesz też zapisać się na rehabilitację. Poproś swojego lekarza w przychodni o wystawienie skierowania do poradni rehabilitacyjnej. Uprzedzamy jednak, że kolejki na rehabilitację refundowaną przez NFZ są długie. Może się zdarzyć, że na zajęcia zapiszesz się przed operacją bariatryczną, a dostaniesz się na nie już po zabiegu. Wtedy też będą wskazane, więc warto skorzystać z takiej możliwości.

Przeczytaj także: 7 zasad ćwiczeń dla otyłych: najlepsze treningi i zestawy ćwiczeń Ćwiczenia na siedząco dla osób bardzo otyłych - trening w domu

Krok 4: nawilżanie skóry

Stosuj codziennie kremy nawilżające i ujędrniające. Na przykład te, których używają kobiety w ciąży. Dzięki balsamowaniu twoja skóra stanie się bardziej elastyczna i będzie lepiej kurczyć się, kiedy po operacji bariatrycznej zaczniesz szybko chudnąć. Szczególnie starannie pielęgnuj brzuch, pośladki, piersi i ramiona oraz nogi. Zwłaszcza miejsca przy kolanach i na udach, bo tam lubi się zbierać nadmiar skóry tworząc brzydkie worki, lub fałdy. Dlatego, dla dobrego efektu warto zacząć nawilżanie skóry już na kilka miesięcy przed zabiegiem.

Krok 5: trening

Oprócz zwiększenia ilości kroków oraz gimnastyki, trzy razy w tygodniu poświęć więcej czasu na bardziej intensywne treningi. Czas ich trwania dopasuj najpierw do swojej wydolności, a potem systematycznie zwiększaj. Efektywny trening powinien trwać min. pół godziny przy maksymalnym zaangażowaniu jak największej liczby mięśni. Wybieraj takie aktywności, które nie będą obciążać dodatkowo stawów – np. nordic walking, jazda na rowerze, pływanie, aquacykling (jazda na rowerze w wodzie), aquaerobic (gimnastyka w wodzie).

Przeczytaj także: Nordic walking dla początkujących. Jak jeździć na rowerze, żeby schudnąć? Aquacyckling – zalety pedałowania pod wodą. Aqua Aerobic, czyli gimnastyka w wodzie. Do treningów w domu możesz wykorzystać taki sprzęt sportowy jak np. rowery stacjonarne, rotory rehabilitacyjne i orbitrek. Treningi domowe możesz połączyć z różnymi innymi czynnościami – np. podczas oglądania telewizji.

O autorze

Magdalena Gajda

Specjalistka ds. choroby otyłości i dyskryminacji osób chorób na otyłość. Prezes Fundacji Osób Chorych na Otyłość OD-WAGA, Społeczny Rzecznik Praw Osób Chorych na Otyłość w Polsce oraz przedstawicielka Polski w Europejskiej Koalicji na Rzecz Osób Żyjących z Otyłością. Z zawodu – dziennikarka specjalizująca się w tematyce zdrowotnej, a także specjalistka PR, komunikacji społecznej, storytellingu i CSR. Prywatnie – od dzieciństwa chora na otyłość, po operacji bariatrycznej w 2010 r. Waga wyjściowa – 136 kg, waga obecna – 78 kg.

Magdalena Gajda

Konsultacja: Marta Waszkiewicz