Wirusowe CHOROBY ZAKAŹNE - ospa wietrzna, różyczka, odra, świnka

Ospa wietrzna, różyczka, odra i świnka to wirusowe choroby zakaźne, które mogą się zakończyć powikłaniami. Tymczasem wielu rodziców sądzi, że im wcześniej dziecko złapie infekcję spowodowaną przez wirusy, tym szybciej nabierze odporności na całe życie. Tak nie jest.

Choroby zakaźne wieku dziecięcego wciąż budzą niepokój. Stopień zakażalności danej zależy od siły (zjadliwości) bakterii czy wirusów i odporności organizmu. Zwykle zakażamy się podczas kontaktu z chorym człowiekiem. Drobnoustroje chorobotwórcze roznoszą też muchy, komary, wszy i kleszcze. 

Często można spotkać się z opinią, że przed infekcjami pochodzenia bakteryjnego należy chronić wszystkie dzieci, zaś zakażenie wirusowe może być prowokowane, by dziecko szybciej miało chorobę za sobą. Według najnowszej wiedzy prowokowanie zakażenia jest działaniem nieodpowiedzialnym, bo może skończyć się poważnymi powikłaniami, nawet śmiercią. Nigdy bowiem nie wiadomo, jaki infekcja będzie miała przebieg, choć zwykle do 14 roku życia jest łagodniejszy niż u osób starszych.

Jeśli ktoś nie przebył choroby zakaźnej w dzieciństwie, jako dorosły będzie chorował ciężej, a zakażenie może zakończyć się poważnymi powikłaniami. Dzieje się tak ponieważ u dorosłych choroby wieku dziecięcego często przebiegają nietypowo i lekarzom trudno je rozpoznać. A gdy diagnoza i leczenie się opóźniają, ryzyko powikłań rośnie. Często jednak powikłania są skutkiem tego, że dorosły organizm nie jest przystosowany do zwalczania chorób okresu dziecięcego.

Zobacz galerię 7 zdjęć

Ospa wietrzna - choroba zakaźna, która w u dorosłych powoduje groźne powikłania

Chorobę wywołuje: Herpesvirus varicella-zoster (VZV); pierwotne zakażenie powoduje ospę, natomiast wirus, który przetrwa, u dorosłych wywołuje półpasiec

Sposób zakażenia: drogą kropelkową

Okres wylęgania: zazwyczaj 10-17, czasem nawet 20 dniOkres zakażalności: 1-2 dni przed pojawieniem się wysypki i aż do przyschnięcia strupkówIzolacja: nie jest konieczna, jeśli inni domownicy przeszli ospę

Objawy:

• gorączka przez 5 dni
• bóle głowy, mięśni, brzucha
• po 2-5 dniach wysypka na całym ciele, błonach śluzowych i we włosach (początkowo czerwone, swędzące plamki, następnie grudki, które wypełnia płyn surowiczy)
• wokół krostek robi się czerwona obwódka; krostki przysychają po 4-6 dniach

Leczenie: środki przeciwgorączkowe i przeciwświądowe, na większe krosty - gencjana; uwaga - dzieciom w ogóle nie wolno podawać aspiryny!Powikłania: zakażenie zmian na skórze sprawia, że trudno się goją i mogą pozostawić widoczne blizny; dla noworodków ospa jest stanem zagrożenia życiaOdporność: ok. 7 lat, ale zdarzają się wcześniej nawroty chorobySzczepienia: każdy, kto nie przechodził ospy w dzieciństwie, powinien się zaszczepić, zwłaszcza kobiety planujące ciążęGdy zachoruje dorosły: grozi trudne do leczenia zapalenie płuc, mięśnia sercowego; u kobiet w ciąży istnieje ryzyko utraty dziecka lub wystąpienia u niego wad wrodzonych.

Różyczka - choroba zakaźna wywoływana przez wirus Rubella

Chorobę wywołuje: wirus RubellaSposób zakażenia: drogą kropelkową, płód zaraża się od matkiOkres wylęgania: 14-21 dniOkres zakażalności: około tygodnia przed wystąpieniem wysypki i 4 dni po nimIzolacja: przez 7 dni po wystąpieniu wysypkiObjawy:

• 24 godziny przed wysypką obrzęk węzłów chłonnych z tyłu głowy i przy uszach
• plamisto-grudkowa, różowa wysypka na skórze - najpierw na twarzy, później na reszcie ciała (zazwyczaj znika po 3 dniach)
• nieżyt gardła
• gorączka występuje rzadko

Leczenie: zgodnie z objawamiPowikłania: u kobiet i starszych dziewczynek - zapalenie stawów (najczęściej drobnych stawów rąk), które ustępuje bez śladu; czasem zapalenie nerwów, a nawet mózguOdporność: długotrwała; nawroty są rzadkością; dzieci kobiet, które były szczepione lub chorowały na różyczkę, mają wrodzoną odporność przez 6 miesięcySzczepienia: w Polsce tylko 13-letnie dziewczynkiGdy zachoruje dorosły: u młodych mężczyzn wywołuje zapalenie jąder; jest bardzo niebezpieczna dla kobiet w ciąży (najbardziej w I trymestrze); konsekwencją zakażenia płodu może być poronienie lub wady układu krążenia, uszkodzenie wzroku (jaskra, zaćma, retinopatia), wodogłowie, upośledzenie umysłowe, niedorozwój kończyn u dziecka.

Odra - choroba zakaźna objawiająca się wysypką na całym ciele

Chorobę wywołują: RNA-wirusySposób zakażenia: drogą kropelkowąOkres wylęgania: 7-18 dni, nie występują żadne objawyOkres zakażalności: do wystąpienia wysypkiIzolacja: aż do wyzdrowienia, czyli 5 dnia od pojawienia się wysypkiObjawy: zależą od fazy choroby1. w okresie zwiastunów lub nieżytowym (trwającym 3-4 dni):

• gorączka powyżej 39 st. C
• nieżyt nosa, gardła i krtani, suchy kaszel, zapalenie spojówek (światłowstręt, łzawienie)
• w 3 dniu na śluzówce policzków widoczne są białe plamki (jak ziarenka piasku) z czerwoną obwódką, tzw. plamki Koplika
• powiększenie węzłów chłonnych

2. w okresie wysypkowym (trwającym kolejne 3-4 dni):

• nasilenie objawów zapalenia górnych dróg oddechowych, silne duszności, czasem sinica, przyspieszone tętno\wysypka wzdłuż linii włosów po kilkunastu godzinach obejmuje twarz i szyję
• 3 dnia wysypka rozprzestrzenia się na całe ciało; 4 dnia zaczyna znikać w kolejności, w jakiej się pojawiła
• u małych dzieci ból brzucha i biegunki

Leczenie: leki przeciwgorączkowe i przeciwkaszlowe, picie płynów, przy zapaleniu krtani - kortykosteroidy wziewne; przy zakażeniu bakteryjnym – antybiotykiPowikłania: zapalenie oskrzeli, płuc, ucha środkowego, rzadko zapalenie mięśnia sercowego, układu nerwowego (porażenie połowicze)Odporność: nie jest trwała nawet po szczepieniach; niemowlęta, których matki chorowały, mają naturalną odporność przez 6 miesięcySzczepienie: obowiązkowe w 13-15 miesiącu i 6 roku życia dzieckaGdy zachoruje dorosły: im pacjent starszy, tym groźniejszy przebieg choroby (dla chorych na serce może być śmiertelna); często dochodzi do zapalenia mózgu (w 15 proc. przypadków kończy się śmiercią), 25 proc. dorosłych ma trwałe uszkodzenia neurologiczne.

Świnka - choroba zakaźna charakteryzująca się bólem i obrzękiem ślinianek

Chorobę wywołuje: Mumps, wirus nagminnego zapalenia przyusznicSposób zakażenia: drogą kropelkową lub przez bezpośredni kontakt z chorymOkres wylęgania: 14-21 dniOkres zakażalności: 7 dni przed wystąpieniem obrzęku ślinianek i 9 dni po nimIzolacja: do ustąpienia obrzękuObjawy:

• gorączka, dreszcze, ból głowy, ogólne rozbicie
• ból i obrzęk jednej lub obu ślinianek, zmniejsza się po 3-4 dniach, a ustępuje po tygodniu
• może wystąpić zespół oponowy, czyli wysoka gorączka, ból głowy, nudności i wymioty oraz zapalenie jąder

Leczenie: środki przeciwgorączkowe, przy zapaleniu jąder kortykosteroidy i niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz okłady z lodu; konieczne leżenie w łóżkuPowikłania: zapalenie ucha środkowego, stawów, jąder i najądrza; rzadziej zapalenie trzustki, jajników, mięśnia sercowego, nerwu słuchowego; bardzo rzadko - zapalenie mózgu; po zapaleniu jąder, które będzie nierozpoznane lub źle leczone, grozi bezpłodność; chłopcy chorują 3-5 razy częściej niż dziewczynkiOdporność: trudna do oceny; 5 proc. osób szczepionych nie wykształca żadnejSzczepienia: w 13-14 miesiącu obowiązkowe; zalecane w 7 roku życia; nie szczepi się kobiet w ciążyGdy zachoruje dorosły: przy obrzęku ślinianek występuje sztywność karku, temperatura 38 st. C, trudności w przełykaniu; nie wolno odwodnić organizmu; mężczyzna może się stać bezpłodny.

miesięcznik "Zdrowie"

Anna Jarosz

Konsultacja: Eugeniusz Małafiej