Zmiany łagodne i przednowotworowe w jamie ustnej

Zmiany łagodne i przednowotworowe w jamie ustnej najczęściej są spotykane u palaczy i osób pijących alkohol. Ich przyczynami są także uszkodzenia w obrębie jamy ustnej i wirus HPV. O ile zmiany łagodne nie stanowią zagrożenia dla zdrowia, to zmiany i stany przednowotworowe mogą ulec zezłośliwieniu.

Spis treści

1. Zmiany łagodne w jamie ustnej - brodawczak płaskonabłonkowy
2. Zmiany łagodne w jamie ustnej - naczyniaki
3. Zmiany łagodne w jamie ustnej - włókniaki
4. Zmiany przednowotworowe w jamie ustnej - leukoplakia
5. Zmiany przednowotworowe w jamie ustnej - rogowacenie czerwone Queyrata
6. Zmiany przednowotworowe w jamie ustnej - liszaj płaski
7. Stany przednowotworowe w jamie ustnej - zespół Plummera-Vinsona

Zmiany łagodne i przednowotworowe w jamie ustnej to dwa różne pojęcia. Nowotwory łagodne (niezłośliwe) to takie, które rosną powoli, nie naciekają na okoliczne tkanki, nie powodują przerzutów, a swoją budową przypominają zdrowe tkanki. Z kolei zmiany przednowotworowe to przewlekłe choroby błony śluzowej, w obrębie których może dojść do rozwoju raka. Nie należy ich mylić ze stanami przednowotworowymi. Jest to pojęcie szersze, które obejmuje choroby ogólnoustrojowe, przebiegające ze znacząco wyższym ryzykiem rozwoju raka. Zarówno zmiany łagodne, jak i stany przedrakowe mogą mieć postać guzów, zmian rozrostowych lub owrzodzeń.

Zmiany łagodne to przede wszystkim brodawczak płaskonabłonkowy. Do grupy nowotworów łagodnych zalicza się także włókniaki, naczyniaki i gruczolaki wychodzące najczęściej z małych gruczołów ślinowych. Ich leczenie nie jest skomplikowane i polega na usunięciu zmiany podczas tradycyjnego zabiegu operacyjnego, za pomocą niskiej temperatury (krioterapia) lub lasera.

Zmiany przednowotworowe w jamie ustnej to przede wszystkim leukoplakia, erytroplakia i liszaj płaski. Do zmian przedrakowych zalicza się także brodawczaki rogowaciejące, brodawczakowatość kwitnącą i przewlekłe złuszczające zapalenie gruczołów śluzowych warg, a także odsłoneczne zapalenie warg. Z kolei stan przednowotworowy to zespół Plummera-Vinsona.

Zmiany łagodne w jamie ustnej - brodawczak płaskonabłonkowy

Przyczyną brodawczaka płaskonabłonkowego najczęściej są urazy lub zakażenie wirusowe (najczęściej HPV). Brodawczak, który powstał w wyniku urazu, najczęściej zlokalizowany jest na czubku lub na krawędzi języka, na błonie śluzowej policzka w linii zgryzowej lub na wardze. Brodawczaki wirusowe najczęściej pojawiają się na podniebieniu lub spodniej powierzchni języka.

W obu przypadkach można obserwować pojedynczy wykwit, mający postać małych, różowo-białych kalafiorowatych lub grzybiastych grudek, o średnicy nie przekraczającej 1 cm. Brodawczaki rosną powoli i nie powodują dolegliwości bólowych.

Zmiany łagodne w jamie ustnej - naczyniaki

Guzy łagodne jamy ustnej to także naczyniaki, które wywodzą się z układu naczyń krwionośnych. Na błonie śluzowej jamy ustnej najczęściej pojawia się naczyniak jamisty, który powoduje obrzęk języka i warg, i ziarniniak naczyniowy, który zwykle jest umiejscowiony na czerwieni warg, dziąsłach i języku. Cechą charakterystyczną naczyniaków jest kulisty kształt.

Zmiany łagodne w jamie ustnej - włókniaki

Włókniaki to twarde, różowe guzki o gładkiej powierzchni, które najczęściej są zlokalizowane na błonie śluzowej policzków i na granicy podniebienia twardego i miękkiego, rzadziej na języku lub wargach. Przyczyną ich pojawienia się jest zwykle przewlekłe drażnienie tych części jamy ustnej.

Zmiany przednowotworowe w jamie ustnej - leukoplakia

Najczęściej diagnozowaną chorobą przedrakową w jamie ustnej jest leukoplakia, czyli rogowacenie białe. Choroba objawia się bezbolesnym, chropowatym, białym przebarwieniem na błonie śluzowej jamy ustnej. Dopiero wraz z rozwojem choroby pojawiają się w jej obrębie szarobiałe plamy, które z czasem grubieją. Zmiany te najczęściej można obserwować na policzkach, wargach, języku i podniebieniu.

Zmiany przednowotworowe w jamie ustnej - rogowacenie czerwone Queyrata

Rogowacenie czerwone Queyrata, inaczej erytroplakia, to objawia się wyraźnie odgraniczoną, aksamitną, czerwoną plamą na błonie śluzowej jamy ustnej.

Zmiany przednowotworowe w jamie ustnej - liszaj płaski

Liszaj płaski to przewlekła zapalna choroba błon śluzowych. Najczęściej pojawia się pod postacią symetrycznych białych prążków zlokalizowanych na wysokości linii kontaktu zębów na błonie śluzowej policzków. Liszaj płaski rzadko ulega zezłośliwieniu.

Stany przednowotworowe w jamie ustnej - zespół Plummera-Vinsona

Zespół Plummera-Vinsona, inaczej dysfagia syderopeniczna, to stan przedrakowy jamy ustnej, gardła i przełyku, który u 50 procent chorych przekształca się w nowotwór. Na zespół Plummera-Vinsona składa się zespół objawów, do których należą utrudnione przełykanie (z powodu przykurczu przełyku), owrzodzenia w kącikach ust, pieczenie języka, anemia.

Monika Majewska