Rak prącia – przyczyny, objawy, leczenie i rokowania

Rak prącia to nowotwór, który w ostatnich latach diagnozuje się coraz częściej. Wszystko m.in. przez zmianę zachować seksualnych mężczyzn, która zwiększa ryzyko zakażenia kancerogennym wirusem HPV.  Jakie są pozostałe przyczyny i objawy raka prącia? Na czym polega leczenie? Jakie są rokowania?

Spis treści

1. Rak prącia – przyczyny i czynniki ryzyka
2. Stany przedrakowe raka prącia
3. Rak prącia – objawy
4. Rak prącia – diagnoza
5. Rak prącia – leczenie
6. Rak prącia – rokowania

Rak prącia to złośliwy nowotwór, który jest rzadko diagnozowany. W Europie i Ameryce Północnej stanowi od 0,3 do 0,6 proc. złośliwych nowotworów u mężczyzn, ale w niektórych krajach Azji, Afryki i Ameryki Południowej odsetek ten może sięgać do 10 proc. W Polsce zachorowalność wynosi 0,8/100 000. W ostatnich 30 latach liczba zachorowań na raka prącia wzrosła o 20 proc. Przyczyną jest zmiana zachować seksualnych mężczyzn, która zwiększa ryzyko zakażenia wirusem HPV, oraz spadek liczby obrzezań w dzieciństwie. Poza tym raka prącia, który zwykle pojawia się ok. 60. roku życia, diagnozuje się u coraz młodszych mężczyzn (nawet u 45-latków), co również ma związek z zakażeniami HPV.

Rak prącia – przyczyny i czynniki ryzyka

Czynnikiem ryzyka rozwoju raka prącia jest stulejka, która występuje u około 50 proc. chorych.W rozwoju tego nowotworu znaczącą rolę ogrywa także zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV), a konkretnie HPV typu 16 i 18, który aż sześciokrotnie zwiększa ryzyko wystąpienia raka prącia. Zakażenie HPV jest obecne u 31-63 proc. chorych.WARTO WIEDZIEĆ>>Wirus HPV u mężczyzn: objawy i leczenie

Rak prącia może również wystąpić u mężczyzn, którzy niedostatecznie dbają o higienę osobistą. Jej utrzymanie ułatwia obrzezanie wykonane w dzieciństwie. Dlatego w krajach, w których z powodów religijnych czy kulturowych wykonuje się obrzezanie chłopców (np. w Izraelu), rak prącia występuje rzadko.Innymi czynnikami ryzyka są przewlekły stan zapalny żołędzi i napletka, urazy prącia, chemofototerapia PUVA u chorych z łuszczycą i palenie tytoniu (zwiększa prawdopodobieństwo zachorowania na raka prącia nawet czterokrotnie). Poza tym nowotwór ten pojawia się częściej u chorych na AIDS oraz białaczkę.

Stany przedrakowe raka prącia

Stany przedrakowe raka prącia to zmiany na powierzchni prącia, na podłożu których może się rozwinąć nowotwór złośliwy. Zalicza się do nich:

• kłykciny kończyste (brodawki płciowe), wywoływane przez wirus HPV typ 6 i 11)
• liszaj twardzinowy i zanikowy
• erytroplazja Queyrata (rogowacenie czerwone, tylko na żołędzi). Za chorobę odpowiedzialny jest typ 16 i 18 wirusa HPV)
• choroba Bowena (skóra trzonu prącia)
• grudkowatość bowenoidalna (Bowenoid papulosis). Za chorobę odpowiedzialny jest typ 16 wirusa HPV
• róg skórny
• leucoplakia (rogowacenie białe)
• guz Buschke-Lowenstein (kłykciny olbrzymie), wywoływany przez wirus HPV typ 6 i 11

Rak prącia – objawy

Początkowo rak prącia nie daje żadnych objawów. Dopiero nieco później w obrębie żołędzi, napletka (80 proc. przypadków) lub (rzadziej) trzonu prącia pojawia się niebolesna zmiana w postaci płaskiego guzka, stwardnienia, brodawki lub owrzodzenia z wałowatymi brzegami. Objawem towarzyszącym jest wysięk ropny. Poza tym dochodzi do powiększenia węzłów chłonnych pachwinowych.

Rak prącia – diagnoza

Lekarz wykonuje pobranie wycinka z guza do badania histopatologicznego. Wykonuje się także biopsję węzłów chłonnych.

Rak prącia – leczenie

1) Chirurgiczne

• zabiegi oszczędzające

-    obrzezanie - jeśli zmiana nowotworowa jest ograniczona tylko do napletka. -    glansektomia - jeśli zmiana nowotworowa jest ograniczona tylko do żołędzi-    laseroterapia (jest stosowana przy raku przedinwazyjnym, do którego zalicza się m.in. erytroplazję Queyrata czy chorobę Bowena)-    krioterapia (jest stosowana przy raku brodawkowatym prącia)

• penektomia  (całkowita lub częściowa), czyli amputacja prącia

2) Chemioterapia – miejscowa lub układowa (odgrywa rolę paliatywną)3) Radioterapia: teleradioterapia i brachyterapia

Rak prącia – rokowania

Pięcioletnie przeżycie uzależnione jest od liczby i lokalizacji przerzutów. U pacjentów bez przerzutów wynosi ono ok. 90-100 proc. Jeśli są ≤ 2 przerzuty do węzłów pachwinowych, szanse na pięcioletnie przeżycie wynosi ok. 80 proc., a jeśli więcej niż 2 – ok. 30 proc. Z kolei u pacjentów z przerzutami do węzłów miedniczych rokowania są najgorsze (0-15 proc.). Większość nieleczonych mężczyzn umiera w okresie 2 lat.

Monika Majewska

Konsultacja: Andrzej Łęcki