Rak pochwy: przyczyny, objawy, leczenie
Rak pochwy jest bardzo rzadkim nowotworem narządów rodnych kobiety. W Polsce stwierdza się ok. 80 przypadków tego nowotworu rocznie. Rak pochwy dotyka głównie kobiety między 45 a 65 rokiem życia. Nowotwór ten może pojawić się również w młodszym wieku, w związku z coraz częściej występującymi infekcjami wirusem HPV wśród młodych kobiet. Czynnikami ryzyka raka pochwy mogą być przebyte nowotwory narządów rodnych. Jak przebiega leczenie raka pochwy?
Spis treści
Rak pochwy może być pierwotny i wtórny. Powstaje na skutek szerzenia się procesu nowotworowego przez ciągłość, np. z szyjki macicy lub jako przerzuty z odległych narządów, najczęściej z żołądka i sutka.
Rak pochwy jest najczęściej rakiem płaskonabłonkowym, rzadziej spotyka się czerniaki i mięsaki.
Nowotwór umiejscawia się najczęściej na tylnej ścianie pochwy w górnym odcinku.
Do stanów przedrakowych, które mogą przekształcić się w raka należy rogowacenie przerostowe błony śluzowej. Są to białe, dobrze odgraniczone plamy na błonie śluzowej pochwy, które mogą być zaobserwowane w trakcie badania ginekologicznego.
Do czynników ryzyka zachorowania na raka pochwy należą
- przebyte choroby przenoszone drogą płciową
- przewlekłe stany zapalne i wypadanie narządów miednicy mniejszej
- napromienianie okolicy miednicy mniejszej
- przebyta histerektomia z powodu raka szyjki macicy (aż 30% kobiet z rakiem pochwy podaje w wywiadzie raka szyjki macicy w ciągu ostatnich 5 lat)
- infekcja typem onkogennym HPV
W związku z tym, że infekcja wirusem HPV może być bezpośrednią przyczyną zachorowania zarówno na raka szyjki macicy, jak i raka pochwy należy również wspomnieć o czynnikach ryzyka infekcji tym wirusem, do których należy młody wiek inicjacji seksualnej, duża liczba partnerów, ryzykowne zachowania seksualne, osłabiona odporność, płeć męska oraz palenie papierosów.
Najskuteczniejszą metodą zapobiegania infekcji HPV jest stosowanie szczepionek przeciwko HPV, które działają najskuteczniej u dziewczynek przed inicjacją seksualną.
Szczepienie takie chroni przed wszystkimi onkogennymi typami wirusa, czyli takimi, które potencjalnie mogą wywołać zmiany nowotworowe, a tym samym zapobiega wystąpieniu raka szyjki macicy oraz pochwy.
Rak pochwy - objawy
Rak pochwy zwykle wcześnie daje objawy, są one niecharakterystyczne, ale mogą zaniepokoić chorą i najczęściej trudno je przeoczyć. Do objawów raka pochwy należy:
- plamienie
- krwawienie z pochwy
- ból w trakcie stosunku
- ból podczas oddawania moczu
- ropne upławy o nieprzyjemnym zapachu
- krwawienie po stosunku
- uczucie parcia na mocz
W przypadku wystąpienia takich objawów należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza ginekologa.
Rak pochwy często jest rakiem przerzutowym z innych narządów układu rozrodczego, dlatego każdy niepokojący objaw należy zgłosić lekarzowi.
Rak pochwy - rozpoznanie
Kluczowe zarówno w przypadku profilaktyki jak i rozpoznania raka pochwy jest regularne badanie ginekologiczne. Rozpoznanie raka pochwy można postawić wyłącznie wtedy, kiedy guz ograniczony jest tylko do pochwy, ponieważ ponad 80% przypadków tego raka to ogniska przerzutowe z innych narządów.
Początkowe etapy diagnostyki obejmują pełne badanie ginekologiczne oraz cytologię, a w przypadku zmian cytologicznych także kolposkopię. Kolejnym etapem diagnostycznym jest pobranie wycinka guza i jego ocena histopatologiczna.
Jeżeli guz znajduje się w 1/3 górnej pochwy należy pobrać wycinek również z pochwowej części macicy, celem wykluczenia obecności pierwotnej zmiany nowotworowej w szyjce macicy.
Często konieczne jest również wyłyżeczkowanie jamy macicy i ocena mikroskopowa, w celu wykluczenia obecności nowotworu w jamie macicy.
Rozpoznanie stawiane jest na podstawie badania histopatologicznego materiału pobranego w trakcie biopsji guza.
Kolejnym elementem diagnostyki jest ocena stopnia naciekania sąsiadujących tkanek oraz obecności przerzutów w narządach odległych. W tym celu wykonuje się:
Najbardziej wartościowym badaniem w ocenie stopnia naciekania sąsiednich narządów jest rezonans magnetyczny miednicy mniejszej. Pozwala on na ocenie stanu węzłów chłonnych oraz okolicznych tkanek, co pozwala na określenie stopnia zaawansowania nowotworu.
Rak pochwy - leczenie
Podstawą leczenia raka pochwy jest radioterapia, w przypadku zmian we wczesnym stadium możliwy jest zabieg operacyjny.
Zastosowanie leczenia chirurgicznego możliwe jest w przypadku dogodnej lokalizacji i małego rozmiaru guza.
Najczęściej do zabiegu operacyjnego kwalifikują się wyłącznie stany przedrakowe oraz raki we wczesnym stadium zaawansowania.
Leczenie chirurgiczne wymaga, w zależności od stanu klinicznego pacjentki oraz typu nowotworu, całkowitego usunięcia pochwy wraz z węzłami chłonnymi lub całkowitej histerektomii czyli usunięcia macicy wraz z przydatkami.
W przypadku bardziej zaawansowanego raka pochwy stosuje się radioterapię, jest to zabieg, który wykorzystuje wysoką energię promieniowania w celu zniszczenia komórek rakowych.
Chemioterapię stosuje się samodzielnie lub w połączeniu z radioterapią, jeśli rak pochwy jest wrażliwy na chemioterapię – dotyczy to głównie raka o typie mięsaka, a także w przypadku wysoko zaawansowanych raków niekwalifikujących się do innego leczenia. Chemioterapia ma w tym wypadku na celu poprawę jakości życia i zminimalizowanie dokuczliwych objawów nowotworu.
Rak pochwy - rokowanie
We wczesnym stadium choroby wyleczalność raka pochwy sięga 80%. W przypadku bardziej zaawansowanych guzów naciekających sąsiednie tkanki rokowanie jest gorsze, 5 letnie przeżycie osiąga 30-60% pacjentów. Najbardziej niekorzystne rokowniczo jest występowanie przerzutów w narządach odległych.
Rak pochwy ma tendencje do wznowy, szczególnie w ciągu 2 lat od zakończenia leczenia, dlatego istotne są częste badania kontrolne. Zaleca się wykonywanie pełnego badania ginekologicznego wraz z cytologią co 3-6 miesięcy w ciągu pierwszych 5 lat od zakończenia leczenia, a następnie raz w roku.
Rak pochwy jest nowotworem, któremu można zapobiec, poprzez regularne badania ginekologiczne, szczepienie przeciwko wirusowi HPV, a także przez unikanie zachowań mogących prowadzić do infekcji tym wirusem.
W przypadku wystąpienia jakichkolwiek niepokojących objawów ze strony układu rozrodczego, należy niezwłocznie zgłosić się do ginekologa, wizytę można odbyć bez skierowania od lekarza rodzinnego, a wczesna diagnostyka pozwala na szybkie wyleczenie.
Czytaj też:
- Choroby pochwy - stan zapalny, zapalenie gruczołów Bartholina, nowotwór
- Nowotwory ginekologiczne - rak narządów ginekologicznych. Rodzaje, objawy, rokowania
- Rak jajnika - objawy, diagnostyka, leczenie
- Rak endometrium – rak błony śluzowej trzonu macicy
Porady eksperta