Rak nie odbiera szansy na dziecko

Chemioterapia i radioterapia mają wpływ na płodność, czasem nawet całkiem ją odbierają, to zarówno mężczyzna jak i kobieta mogą jeszcze zostać rodzicami. Zabezpieczenie materiału genetycznego przed rozpoczęciem onkoterapii daje szansę na dziecko już po wyleczeniu raka.

Chociaż w starciu z rakiem wydaje się to mało istotne, po wyleczeniu choroby onkologicznej niemożność posiadania dzieci może się okazać życiowym dramatem. Dlatego, jeśli leczenia onkologicznego nie trzeba rozpoczynać natychmiast, warto zastanowić się nad możliwością skorzystania z jednej z metod zachowania płodności.

Nie wszystkie terapie onkologiczne powodują u chorych niepłodność, ale każdy pacjent powinien zdawać sobie sprawę z istnienia takiego ryzyka. Trzeba wiedzieć, że większość obecnie stosowanych w onkologii metod może obniżyć płodność lub doprowadzić do bezpłodności.

W przypadku kobiet może dojść do zaprzestania wytwarzania przez jajniki komórek jajowych, niezdolności do zagnieżdżenia się oocytu w śluzówce macicy lub problemów z donoszeniem ciąży. Może wystąpić przedwczesna menopauza, ponieważ kuracja przeciwnowotworowa niszczy rezerwę komórek jajowych w jajnikach. A jeśli nawet kobieta po leczeniu onkologicznym pozostanie płodna, terapia może przyśpieszyć wygasanie funkcji jajników i doprowadzić do przedwczesnej menopauzy.

U mężczyzn leczenie onkologiczne może doprowadzić do zahamowania produkcji plemników, wytwarzania nieprawidłowo zbudowanych gamet męskich lub problemów z erekcją.

Wpływ chemioterapii na płodność kobiety

Płodność kobiety chorej na nowotwór jest uzależniona od jej wieku w chwili diagnozy i leczenia, stanu płodności przed leczeniem, rodzaju i wielkości dawki chemioterapii, miejsca i dawki radioterapii oraz od operowanego miejsca.

Im dłużej trwa terapia i im większe są jej dawki, tym większe niebezpieczeństwo uszkodzenia układu rozrodczego. Chemioterapia może uszkodzić lub zniszczyć komórki jajowe. Radioterapia zastosowana w pobliżu układu rozrodczego może go uszkodzić, ale naświetlanie odległych miejsc nie niesie takiego ryzyka.

Jednak niepłodność może wystąpić także wtedy, gdy napromieniane są obszary odpowiedzialne za wytwarzanie hormonów wpływających na sprawność układu rozrodczego (mózg, przysadka mózgowa). Jeżeli napromieniana jest macica, w przyszłości mogą wystąpić problemy z zagnieżdżeniem się zapłodnionego jajeczka lub utrzymaniem ciąży.

Operacyjne usunięcie części narządów rozrodczych (jajników, szyjki macicy) także może przyczynić się do niepłodności. Po zakończeniu leczenia kobieta powinna odczekać kilka lat, zanim zacznie starać się o dziecko.

Wpływ chemioterapii na płodność mężczyzny

Chemioterapia niszczy nie tylko komórki nowotworowe, ale i zdrowe, a także gamety męskie, czyli plemniki. Podczas napromieniania może dojść do uszkodzenia jąder wytwarzających hormony płciowe.

Operacja, którą trzeba wykonać dla ratowania życia, może być powodem niepłodności lub problemów z erekcją. Nasienie wystawione na działanie chemio- lub radioterapii może być uszkodzone genetycznie, ale jak uważają specjaliści - w ciągu 2 lat uszkodzenia te zostaną naprawione. Bezpiecznie jest więc dopiero po tym czasie starać się o dziecko.

Zabezpiecz materiał rozrodczy przed rozpoczęciem onkoterapii

Choroba nowotworowa nie musi oznaczać końca marzeń o własnym dziecku. Przed rozpoczęciem terapii przeciwnowotworowej, jeśli tylko jest na to dość czasu, można zdeponować w klinice materiał rozrodczy.

Najczęściej składają go chorzy na chłoniaki, kobiety z rakiem piersi, mężczyźni z rakiem jądra i kobiety cierpiące na endometriozę. Mężczyzna może oddać nasienie, które zostanie zamrożone, co daje możliwość wykorzystania go w przyszłości. Będzie ono przechowywane w wybranej przez pacjenta klinice.

Inną metodą jest mrożenie zarodków. Przed terapią onkologiczną przeprowadza się zapłodnienie komórek jajowych kobiety plemnikami mężczyzny, a następnie zamraża się je i przechowuje do czasu podjęcia decyzji o posiadaniu dziecka.

Przechowywanie komórek jajowych możliwe jest dzięki nowej metodzie kriokonserwacji, jaką jest witryfikacja. Metoda ta jest zalecana kobietom, u których podczas stymulacji hormonalnej dojrzało wiele komórek jajowych, i tym, które z różnych ważnych przyczyn lub osobistych wyborów nie mogą w tym czasie zostać matkami.

Lekarze zalecają witryfikację przede wszystkim kobietom do ok. 35. roku życia, które dotknęła choroba nowotworowa.

miesięcznik "Zdrowie"

Anna Jarosz

Konsultacja: Tomasz Rokicki