Rak brodawki Vatera - objawy, leczenie, rokowania

Rak brodawki Vatera to złośliwy guz brodawki dwunastnicy. Objawy raka brodawki Vatera nie są charakterystyczne, jednak pojawiają się na wczesnym etapie rozwoju nowotworu, dzięki czemu pozwalają na szybkie rozpoznanie choroby, a co za tym idzie - zwiększają rokowania pacjentów. Jakie są przyczyny i objawy raka brodawki Vatera? Na czym polega leczenie?

Spis treści

1. Rak brodawki Vatera - przyczyny i czynniki ryzyka
2. Rak (guz) brodawki Vatera - objawy
3. Rak brodawki Vatera - przerzuty
4. Rak brodawki Vatera - diagnostyka
5. Rak brodawki Vatera - leczenie

Rak brodawki Vatera to złośliwy guz, który powstaje w miejscu ujścia żółci i soku trzustkowego z przewodu żółciowego wspólnego i przewodu trzustkowego do dwunastnicy. Rak brodawki Vatera zalicza się do nowotworów okolicy zwanej periampullary area, która obejmuje także raka dróg żółciowych, dwunastnicy oraz najczęściej występującego raka głowy trzustki. Jednak rak brodawki Vatera, w przeciwieństwie do tej grupy nowotworów, daje znaczne lepsze rokowania. Rak brodawki Vatera jest nowotworem występującym z częstością ok. 0,57/100 tys./rok i stanowi ok. 2 proc. nowotworów przewodu pokarmowego.

Rak brodawki Vatera - przyczyny i czynniki ryzyka

Rak brodawki Vatera najczęściej rozpoznaje się u osób starszych, po 60. roku życia, częściej u mężczyzn niż u kobiet. Ryzyko jego rozwoju znacznie (bo nawet o 200 proc.) zwiększa uwarunkowany genetycznie zespół polipowatości rodzinnej (FAP).

Rak (guz) brodawki Vatera - objawy

Wczesne objawy raka brodawki Vatera

• żółtaczka (zażółcenie powłok ciała i białkówek)
• świąd skóry
• powiększona wątroba
• powiększony, napięty pęcherzyk żółciowy

Późne objawy raka brodawki Vatera

• nudności
• wymioty
• brak apetytu
• utrata masy ciała
• bóle brzucha (w nadbrzuszu i prawym podżebrzu)
• biegunka tłuszczowa (to błyszczący, tłusty kał o bardzo nieprzyjemnym zapachu)
• stany podgorączkowe

Rak brodawki Vatera - przerzuty

Rak brodawki Vatera najczęściej daje przerzuty do wątroby i płuc.

Rak brodawki Vatera - diagnostyka

W przypadku podejrzenia raka brodawki Vatera wykonuje się badania krwi, które obejmują oznaczenie stężenia bilirubiny, fosfatazy alkalicznej, gamma glutamylotranspeptydazy, aminotransferaz.

Wykonuje się także duodenoskopię, czyli gastroskopię poszerzoną o oglądanie dwunastnicy (w tym znajdującej się tam brodawki Vatera). Duodenoskopia umożliwia bezpośrednie zobrazowanie zmiany i pobranie wycinków do badania histopatologicznego.

Bardziej zaawansowanym niż duodenoskopia badaniem jest cholangiopankreatografia wsteczna (ERCP). W tym przypadku wprowadza się endoskop do dwunastnicy, a następnie przecina lub nakłuwa brodawkę Vatera i wprowadza kontrast do dróg żółciowych, który widoczny jest w RTG.

Ponadto wykonuje się badania obrazowe jamy brzusznej (USG, TK, badanie MRCP i EUS, czyli ultrasonografia endoskopowa).

Rak brodawki Vatera - leczenie

Leczenie polega na wykonaniu operacji metodą Whipple’a (pankreatoduodenektomia), czyli usunięciu głowy trzustki wraz z dwunastnicą (i brodawką Vatera), pęcherzykiem żółciowym i częścią odźwiernikowej żołądka. Ostatnio w leczeniu wczesnej fazy raka brodawki Vatera, zwłaszcza u osób starszych obarczonych dużym ryzykiem okołooperacyjnym, rozważa się użycie metod endoskopowych. Jednak miejscowe usunięcie raka wiąże się z dużym ryzykiem wznowy nowotworu, w związku z tym leczeniem z wyboru wciąż jest operacja metodą Whipple’a.

Jeśli rak jest w zaawansowanym stadium rozwoju, stosuje się leczenie paliatywne, którego celem jest jedynie łagodzenie objawów choroby. Głównie ułatwia się odpływ żółci, który jest utrudnione w wyniku zwężenia dróg żółciowych przez nowotwór. W tym celu wykonuje się nacięcie brodawki Vatera z drenażem dróg żółciowych.

Monika Majewska