Podrażnienie jest miejscowe, ale czasem dotkliwe. Skóra a radioterapia

Każde leczenie onkologiczne, nawet najbardziej nowoczesne, bywa obciążające dla skóry. W przypadku radioterapii nietrudno zaobserwować obszar zmian i niechciane konsekwencje leczenia. Sposoby ich łagodzenia najczęściej nie są zbyt skomplikowane.

Skóra jest organem w największym stopniu narażonym na negatywne skutki promieniowania. Radiacyjne uszkodzenie skóry (ang. Radiation- Induced Skin Reaction, RISR) może objawiać się łagodnym rumieniem, masywnym złuszczaniem, pęcherzami czy nawet martwicą skóry.

Szczęśliwie, poważne konsekwencje to rzadkość. Nawet 95% pacjentów poddanych radioterapii prezentuje cechy radiacyjnego uszkodzenia skóry, ale u większości są to postaci łagodne, w postaci zaczerwienienia, obrzęku czy przejściowego bólu, zwiększonej tkliwości.

Prawidłowa pielęgnacja skóry przed, w trakcie i po radioterapii może uchronić skórę przed najcięższymi postaciami uszkodzenia radiacyjnego, a lekarz nadzorujący terapię na pewno poinstruuje, co robić, by ryzyko minimalizować.

Radioterapia a skóra - konsekwencje miejscowe

Leczenie systemowe stosowanego w onkologii wpływa na kondycję całej skóry. W przypadku radioterapii toksyczność skórna leczenia dotyczy jednak wyłącznie obszaru napromienianego.

Po radioterapii skóra jest sucha i wrażliwa na uszkodzenia. Radioterapeuta zazwyczaj szczegółowo omawia zalecenia dotyczące pielęgnacji skóry napromienianej, a chory widzi i może sam ocenić skutki terapii

- mówi dr n. med. Joanna Kardas, onkolog Grupy LUX MED.

Specjalistka przypomina, że postępowanie przed, w takcie i po radioterapii, powinno być zgodne z tym, co zalecił lekarz. Generalnie wskazane jest delikatne mycie, osuszanie okolic napromienianych, stosowanie dermokosmetyków chroniących skórę przed podrażnieniem i wysuszeniem, emolienty oraz preparaty natłuszczające.

Radioterapia - czynniki, które zwiększają ryzyko podrażnień skóry

Czynnikami, które predysponują skórę do cięższego uszkodzenia radiacyjnego są:

• wiek,
• otyłość,
• palenie tytoniu,
• spożywanie alkoholu,
• niedożywienie.

Duże znaczenie mają również choroby współistniejące, takie jak cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, choroby układu krążenia, urazy oraz infekcje skóry.

W trakcie leczenia radiologicznego zalecane jest unikanie urazów, otarć i zadrapań. Ważne, by odzież była wykonana z przewiewnych, naturalnych tkanin i zarazem luźna, pozwalająca na swobodę ruchów. Wskazane jest też stosowanie kosmetyków z odpowiednimi filtrami słonecznymi. 

Uwaga, radiacyjne zmiany skórne mogą pojawić się wkrótce po rozpoczęci leczenia, ale zdarza się, że występują nawet pół roku po radioterapii.

Radioterapia, terapie skojarzone i skóra

Radioterapia to kluczowy element leczenia nawet ok. 75 proc. wszystkich nowotworów. Czasem to jedyna forma leczenia, ale zazwyczaj stanowi część leczenia skojarzonego. Czasem jest stosowana przed operacją, kiedy indziej łączona z chemioterapią, leczeniem hormonalnym i biologicznym.

Leczenie onkologiczne, inne niż radioterapia, także wiąże się z niekorzystnym oddziaływaniem na skórę, zazwyczaj powodując jej przesuszenie.

Podstawowa różnica jest taka, że terapie celowane czy chemioterapia generalnie zmieniają stan skóry, a nie, jak radioterapia, na ograniczonym obszarze.

Zdecydowanie więcej na ten temat: Jak dbać o skórę podczas chemioterapii? "Przede wszystkim zadbaj o siebie"

Eliza Dolecka

dr n. med. Joanna Kardas