Ostra białaczka limfoblastyczna (ALL) - przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

Ostra białaczka limfoblastyczna (ALL) to najczęstszy typ białaczki i nowotwór wieku dziecięcego, diagnozowany u około 23 proc. dzieci z chorobą nowotworową. Występuje u 75 proc. małych pacjentów z białaczką. Dowiedz się, jakie są przyczyny, objawy i jak wygląda leczenie tej choroby.

Spis treści

1. Co to jest ostra białaczka limfoblastyczna?
2. Przyczyny ostrej białaczki limfoblastycznej
3. Objawy ostrej białaczki limfoblastycznej
4. Diagnostyka ostrej białaczki limfoblastycznej
5. Leczenie ostrej białaczki limfoblastycznej

Co to jest ostra białaczka limfoblastyczna?

Ostra białaczka limfoblastyczna (ALL) to nowotwór, który rozwija się w szpiku kostnym - tkance odpowiedzialnej za produkcję wszystkich rodzajów komórek krwi: erytrocytów (krwinek czerwonych), leukocytów (krwinek białych) oraz płytek krwi. Szpik kostny jest niezbędny do produkcji komórek, które biorą udział w procesach odpornościowych, transportują tlen oraz odpowiadają za krzepnięcie krwi.

W przypadku ostrej białaczki limfoblastycznej dochodzi do zmian nowotworowych w limfocytach T i B - rodzaju białych krwinek. Limfocyty, które w zdrowym organizmie znajdują się głównie w szpiku kostnym i węzłach chłonnych, zaczynają się namnażać w sposób niekontrolowany.

To powoduje wypieranie zdrowych komórek, takich jak erytrocyty czy płytki krwi. W efekcie organizm nie jest w stanie prawidłowo funkcjonować.

Ostra białaczka limfoblastyczna jest nie tylko najczęstszym typem białaczki u dzieci, ale także jednym z najczęstszych nowotworów wieku dziecięcego. Co roku rozpoznaje się ją u 30 do 40 przypadków na milion dzieci na całym świecie, zazwyczaj w wieku 2-4 lat.

Przyczyny ostrej białaczki limfoblastycznej

Ostra białaczka limfoblastyczna (ALL) to nowotwór, którego dokładne przyczyny wciąż nie zostały w pełni poznane. Istnieje jednak kilka czynników, które mogą zwiększać ryzyko jej rozwoju, m.in. wrodzone zaburzenia, takie jak zespół Downa, Klinefeltera, Bloom'a czy Li-Fraumeni.

Promieniowanie jonizujące, na przykład związane z leczeniem nowotworów również może przyczynić się do uszkodzenia DNA komórek, co zwiększa ryzyko rozwoju białaczki. Podobnie chemikalia i toksyny, takie jak benzen czy benzopiren, a także niektóre pestycydy, mogą prowadzić do niekontrolowanego rozwoju komórek nowotworowych.

Istnieją także hipotezy, że infekcje wirusowe, zwłaszcza te, które występują w okresie wczesnodziecięcym, w niektórych przypadkach przyczyniają się do rozwoju ostrej białaczki limfoblastycznej.

Osoby z osłabionym układem odpornościowym, na przykład w wyniku przeszczepienia narządu czy zakażenia wirusem HIV, są bardziej narażone na rozwój białaczki limfoblastycznej. Mimo identyfikacji tych czynników ryzyka warto zaznaczyć, że większość przypadków ALL występuje bez wyraźnej przyczyny.

Objawy ostrej białaczki limfoblastycznej

Objawy ostrej białaczki limfoblastycznej są mało charakterystyczne i pojawiają się średnio od 2 do 6 tygodni przed ustaleniem właściwego rozpoznania.

Najczęstszym objawem, który występuje u około 99,5 proc. chorych jest bladość. Często pojawia się także gorączka (średnio 85,5 proc. przypadków) oraz zmęczenie i ogólne osłabienie. Ponadto może występować:

• brak łaknienia,
• owrzodzenia w jamie ustnej oraz inne objawy zakażeń w obrębie jamy ustnej, uszu, nosa i gardła, które nie ustępują mimo leczenia,
• krwawienia i wybroczyny na skórze i błonach śluzowych,
• bóle kostne i około stawowe (rzadko),

Ponadto u niektórych pacjentów (około 30 proc. przypadków) można wyczuć powiększone węzły chłonne oraz powiększoną wątrobę i śledzionę.

Diagnostyka ostrej białaczki limfoblastycznej

Diagnostyka ostrej białaczki limfoblastycznej (ALL) obejmuje kompleksowe badania, które pozwalają na postawienie właściwej diagnozy i określenie stadium choroby. Pierwszym krokiem jest ocena objawów klinicznych, które mogą obejmować zmęczenie, bladość, gorączkę, bóle stawów, a także powiększenie węzłów chłonnych czy śledziony. W następnej kolejności przeprowadza się badanie morfologiczne krwi, które może ujawnić obecność nieprawidłowych komórek limfoblastów, charakterystycznych dla ALL.

Do potwierdzenia diagnozy konieczna jest biopsja szpiku kostnego. Dodatkowo wykonuje się badania cytogenetyczne i molekularne, pozwalające na wykrycie specyficznych mutacji genetycznych, takich jak fuzje genów, które są charakterystyczne dla różnych podtypów ALL.

W niektórych przypadkach przeprowadza się również badania obrazowe, takie jak USG, tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny (MRI), szczególnie jeśli podejrzewa się rozsiew choroby do innych narządów, np. do centralnego układu nerwowego.

Leczenie ostrej białaczki limfoblastycznej

Leczenie ostrej białaczki limfoblastycznej (ALL) obejmuje kilka etapów, mających na celu całkowite wyleczenie choroby i zapobieganie nawrotom. Pierwszym jest zniszczenie jak największej liczby komórek białaczkowych. Stosuje się wówczas intensywną chemioterapię, często w połączeniu z lekami sterydowymi.

Po osiągnięciu remisji leczenie jest kontynuowane, aby zniszczyć pozostałe komórki nowotworowe. Na tym etapie podaje się chemioterapię oraz wprowadza terapie wspomagające, jak immunoterapia.

W przypadku opornych przypadków rozważa się przeszczepienie komórek macierzystych szpiku kostnego, które mogą pochodzić od dawcy lub pacjenta.

Nowoczesne metody leczenia obejmują leki celowane, które atakują specyficzne komórki białaczkowe oraz immunoterapię, która wspomaga układ odpornościowy w walce z chorobą.

Zobacz galerię 6 zdjęć

Monika Majewska