Nowotwory złośliwe mózgu – rodzaje, objawy i leczenie

2021-01-04 8:01

Nowotwory złośliwe mózgu (guzy mózgu) stanowią dużą grupę różnorodnych schorzeń. Guzy mózgu różnią się od siebie przyczynami powstawania, objawami, przebiegiem oraz rokowaniem. Dowiedz się, jakimi cechami charakteryzują się guzy mózgu, jakie są objawy guzów mózgu, jakie wyróżniamy rodzaje guzów mózgu oraz na czym polega diagnostyka i leczenie guzów mózgu.

Nowotwory złośliwe mózgu – rodzaje, objawy i leczenie — Autor: Getty Images

Nowotwory mózgu u dorosłych stanowią około 2% wszystkich nowotworów złośliwych. W przypadku dzieci, guzy mózgu to druga co do częstości grupa nowotworów złośliwych – stanowią one aż 30% wszystkich zachorowań na nowotwory dziecięce. Guzy mózgu to szczególna grupa nowotworów, różniąca się pod wieloma względami od nowotworów zlokalizowanych w innych narządach. Najczęściej występującą grupą pierwotnych nowotworów mózgu są glejaki. Wśród rodzajów nowotworów mózgu można także wyróżnić oponiaki, czaszkogardlaki, wyściółczaki oraz rdzeniaki płodowe. Nowotwory wewnątrzczaszkowe bardzo często są również wynikiem przerzutów. Ponad połowę wszystkich guzów wewnątrzczaszkowych stanowią przerzuty nowotworowe z innych narządów. Dla precyzyjnego nazewnictwa warto dodać, że nowotworów złośliwych mózgu nie należy nazywać rakami. Rak to nowotwór złośliwy wywodzący się z tkanki nabłonkowej. Większość pierwotnych nowotworów mózgu pochodzi z innych rodzajów tkanek, dlatego nazwa „rak mózgu” jest błędna – poprawnie należy używać pojęć guza mózgu lub nowotworu złośliwego mózgu.

Spis treści

Nowotwory złośliwe mózgu – jak powstają?
Nowotwory złośliwe mózgu – objawy
Nowotwory złośliwe mózgu – rodzaje

Glejak
Oponiak
Czaszkogardlak
Wyściółczak
Rdzeniak płodowy (medulloblastoma)
Przerzuty nowotworowe

Nowotwory złośliwe mózgu – diagnostyka
Nowotwory złośliwe mózgu – stopnie zaawansowania
Nowotwory złośliwe mózgu – leczenie
Nowotwory złośliwe mózgu – rokowanie

Nowotwory złośliwe mózgu – jak powstają?

Nowotwory złośliwe mózgu rozwijają się w obrębie ośrodkowego układu nerwowego. Jest to jeden z najbardziej wyjątkowych, a jednocześnie najważniejszych układów w organizmie człowieka. Odmienna anatomia i fizjologia ośrodkowego układu nerwowego powodują, że nowotwory powstające w jego obrębie posiadają szczególne cechy, różniące je od nowotworów w innych lokalizacjach.

Mózg człowieka składa się z dwóch półkul mózgowych, pnia mózgu oraz móżdżku. Półkule mózgu odpowiadają za myślenie i procesy poznawcze (pamięć, koncentracja, język). Pień mózgu kontroluje czynności niezbędne do przeżycia człowieka (oddychanie, akcja serca, stan przytomności). Funkcje móżdżku obejmują kontrolę wykonywanych ruchów oraz poczucie równowagi.

Dla zrozumienia dużej różnorodności nowotworów mózgu, warto poznać podstawy budowy mikroskopowej tego narządu. Mózg człowieka składa się z wielu rodzajów komórek. Największą objętość mózgu stanowią komórki nerwowe (neurony) oraz komórki glejowe, pełniące funkcję podporową dla neuronów. Oprócz nich, w budowie mózgu można wyróżnić mnóstwo innych rodzajów komórek:

komórki tkanki łącznej budujące opony mózgowe,
komórki nabłonkowe produkujące płyn mózgowo-rdzeniowy,
komórki gruczołowe przysadki mózgowej
oraz wiele innych komórek budujących odrębne struktury mózgu.

Nowotwory złośliwe mózgu powstają w wyniku przekształcenia prawidłowych komórek w komórki nowotworowe. Punktem wyjścia nowotworu mózgu mogą stać się wszystkie z wymienionych powyżej komórek. Z tej zależności wynika ogromna różnorodność guzów mózgu.

Jakie szczególne cechy charakteryzują guzy mózgu?

Pierwszą z nich jest duża częstość występowania nowotworów przerzutowych. Wśród wszystkich nowotworów mózgu, aż 60% stanowią przerzuty nowotworowe z innych narządów (najczęściej płuca, piersi, jelita grubego i nerki). Jedynie 40% guzów mózgu to nowotwory pierwotne, powstające z tkanek ośrodkowego układu nerwowego.

Przerzuty nowotworowe do mózgu zdarzają się często, natomiast sytuacja odwrotna – rozsiew nowotworów mózgu poza ośrodkowy układ nerwowy należy do rzadkości. Silne odizolowanie układu nerwowego od pozostałych narządów (m.in. za pośrednictwem bariery krew-mózg) sprawia, że pierwotne guzy mózgu praktycznie nie przerzutują poza ośrodkowy układ nerwowy.

Szczególną cechą niektórych guzów mózgu jest możliwość rozsiewu drogą płynu mózgowo-rdzeniowego. Taką zdolność posiada występujący u dzieci rdzeniak płodowy, który może tworzyć przerzuty do innych części ośrodkowego układu nerwowego (najczęściej do rdzenia kręgowego).

Dlaczego dochodzi do powstawania nowotworów złośliwych mózgu?

Odpowiedź na to pytanie pozostaje w większości przypadków nieznana. W rzadkich przypadkach rozwój guza mózgu ma związek z wrodzonymi schorzeniami genetycznymi, takimi jak zespół von Hippel-Lindau, nerwiakowłókniakowatość czy stwardnienie guzowate. U niektórych pacjentów podejrzewa się związek z zakażeniami wirusowymi, m.in. wirusem EBV oraz HIV.

Ryzyko powstania nowotworu złośliwego mózgu jest zwiększone u osób, które z innych przyczyn przebyły w przeszłości naświetlania okolicy głowy promieniowaniem jonizującym. U zdecydowanej większości pacjentów nie udaje się wykryć czynnika odpowiedzialnego za rozwój choroby – guz mózgu jest skutkiem spontanicznego przekształcenia (mutacji) zdrowej komórki w komórkę nowotworową.

Warto również podkreślić, że pomimo wielu badań naukowych, dotychczas nie potwierdzono również jednoznacznego związku pomiędzy korzystaniem z telefonów komórkowych a rozwojem nowotworów mózgu.

Nowotwory złośliwe mózgu – objawy

Objawy nowotworów złośliwych mózgu mogą z początku być dyskretne i nieswoiste. Wraz ze zwiększaniem objętości guza, symptomy zwykle się nasilają. Mózg człowieka jest otoczony czaszką – sztywną strukturą, która nie zwiększa swojej objętości.

Rozwój guza mózgu jest związany z powstawaniem dodatkowej masy wewnątrz czaszki, co skutkuje wzrostem ciśnienia wewnątrzczaszkowego. Wczesne objawy takiego stanu to bóle głowy i wymioty, w szczególności pojawiające się w godzinach porannych. Przy dużym wzroście ciśnienia wewnątrzczaszkowego mogą wystąpić zaburzenia świadomości.

Jeżeli ciśnienie śródczaszkowe stale narasta, istnieje ryzyko przemieszczenia struktur mózgu w stronę kanału kręgowego. Taki stan, nazywany wgłobieniem, może zagrażać życiu i wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej.

Objawy guzów mózgu są często powiązane z ich lokalizacją. Każda część mózgu posiada określone funkcje, których wykonywanie może zostać zaburzone przez rozwijający się nowotwór. Niektóre objawy neurologiczne mogą nasuwać podejrzenie guza w danej lokalizacji, zanim zostaną przeprowadzone badania obrazowe.

Guzy mózgu położone w okolicy płatów czołowych mogą powodować zaburzenia koncentracji, zmiany osobowości i zaburzenia psychiczne oraz napady padaczkowe.
Guzy płatów skroniowych powodują zaburzenia interpretacji bodźców słuchowych.
W płatach potylicznych znajduje się ośrodek wzroku. Nowotwór tej okolicy może skutkować ubytkami w polu widzenia oraz nieprawidłową analizą bodźców wzrokowych.
Guzy położone w półkulach mózgu mogą zaburzać funkcjonowanie dróg ruchowych, prowadząc do niedowładów.

Warto wiedzieć, że niedowład powstający w wyniku guza ośrodkowego układu nerwowego pojawia się po stronie przeciwnej niż lokalizacja guza. W przypadku nowotworu zlokalizowanego po lewej stronie mózgu, niedowład będzie obejmował prawą stronę ciała. Przyczyną takiego stanu jest przebieg dróg ruchowych, które po „opuszczeniu” mózgu ulegają skrzyżowaniu.

Pień mózgu to część mózgu, w której początek bierze większość nerwów czaszkowych. Są one odpowiedzialne m.in. za wypowiadanie słów, ruchy gałek ocznych, odruchy połykania i kaszlu oraz pracę mięśni twarzy.

Nowotwory okolic pnia mózgu powodują zaburzenia tych czynności. Mogą pojawić się:

trudności z mową,
zaburzenia połykania,
asymetryczna mimika twarzy,
nieprawidłowe ustawienie gałek ocznych (oczopląs, zez).

Z kolei położony w tylnej jamie czaszki móżdżek jest odpowiedzialny za precyzję wykonywanych ruchów, poczucie równowagi oraz koordynację pracy wszystkich mięśni. Guzy położone w okolicy móżdżku objawiają się:

zaburzeniami równowagi,
niezbornością wykonywanych ruchów
oraz utratą ich koordynacji.

Szczególnym objawem nowotworów mózgu mogą być zaburzenia hormonalne. Wewnątrz mózgu znajdują się struktury produkujące różne rodzaje hormonów. Najważniejsze z nich to podwzgórze i przysadka mózgowa, wytwarzające m.in. oksytocynę, wazopresynę, prolaktynę, hormon wzrostu i wiele innych.

Nowotwór rozwijający się w tych okolicach może zaburzać wytwarzanie hormonów. Przykładem takiej sytuacji jest moczówka prosta – schorzenie wynikające ze zmniejszonej produkcji wazopresyny.

Moczówka prosta może być spowodowana guzem położonym w pobliżu podwzgórza. Jej główne objawy to oddawanie dużych ilości rozcieńczonego moczu, skutkujące odwodnieniem i zaburzeniami elektrolitowymi.

Nowotwory złośliwe mózgu – rodzaje

Ogromna różnorodność tkanek budujących mózg powoduje dużą zmienność budowy nowotworów mózgu. Badanie histopatologiczne guza ma za zadanie określić typ nowotworu oraz stopień jego złośliwości.

Wśród guzów mózgu należących do wspólnej grupy mogą istnieć podtypy o odmiennej złośliwości i rokowaniu. Stopień złośliwości nowotworów mózgu określa się zgodnie z klasyfikacją WHO od I do IV. Nowotwory należące do I stopnia złośliwości uważa się za łagodne. Najbardziej złośliwe guzy otrzymują IV stopień złośliwości histologicznej.

Rozpoznanie rodzaju guza ma istotne znaczenie w planowaniu leczenia, ponieważ różne rodzaje nowotworów wykazują odmienną wrażliwość na określone rodzaje terapii. Najczęstszym rodzajem pierwotnych nowotworów mózgu są glejaki, czyli nowotwory wywodzące się z komórek glejowych. W populacji dziecięcej jednym z częstszych nowotworów mózgu jest rdzeniak płodowy, nazywany z łaciny medulloblastomą.

Glejak

Według różnych danych, glejaki stanowią od 40 do 70% pierwotnych guzów mózgu. Jest to ogromna grupa nowotworów, w której wyróżnia się liczne ich podtypy. Glej to tkanka podporowa, służąca do odżywiania i wspierania czynności komórek nerwowych.

Istnieje wiele rodzajów komórek glejowych, różniących się budową i pełnionymi funkcjami. To powoduje ogromną różnorodność glejaków – istnieją zarówno glejaki należące do I stopnia złośliwości, jak i zaliczane do najwyższego, IV stopnia złośliwości.

Nazwy poszczególnych rodzajów glejaków często nawiązują do wyglądu komórek nowotworowych (gwiaździaki, skąpodrzewiaki).

Glejaki charakteryzują się rozległym naciekaniem okolicznej tkanki mózgu, co w wielu przypadkach utrudnia ich operacyjne usunięcie. Spośród wszystkich glejaków, najwyższą złośliwością cechuje się glejak wielopostaciowy (glioblastoma multiforme). Jest to nowotwór o niepomyślnym rokowaniu, należący do IV stopnia złośliwości według WHO.

Oponiak

Oponiak to nowotwór powstający w obrębie opon mózgowo-rdzeniowych. Zdecydowana większość oponiaków ma charakter łagodny. Opony mózgowo-rdzeniowe otaczają mózg od zewnątrz, dlatego oponiaki przylegają do tkanek mózgu, lecz nie rozwijają się w jego wnętrzu.

Dzięki temu większość oponiaków może zostać usunięta podczas zabiegu operacyjnego. Złośliwe oponiaki stanowią mniej niż 10% wszystkich przypadków tego nowotworu. Co istotne, oponiaki mogą rozwijać się zarówno w otoczeniu mózgu, jak i rdzenia kręgowego.

Czaszkogardlak

Czaszkogardlak to nowotwór powstający w wyniku nieprawidłowości w rozwoju embrionalnym mózgu. Czaszkogardlak może występować zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. Jest on guzem łagodnym (I stopień złośliwości według WHO).

Charakterystyczną cechą czaszkogardlaka jest jego położenie – czaszkogardlaki lokalizują się w okolicy tzw. siodła tureckiego. Jest to część mózgu sąsiadująca z przysadką mózgową oraz skrzyżowaniem nerwów wzrokowych.

Objawy czaszkogardlaka wynikają z oddziaływania na te struktury. Ucisk przysadki powoduje zaburzenia hormonalne, związane z nieprawidłowym uwalnianiem hormonów przysadkowych.

Z kolei ucisk okolic skrzyżowania nerwów wzrokowych skutkuje objawami ze strony narządu wzroku (typowo występuje obustronne niedowidzenie w części skroniowej pola widzenia).

Wyściółczak

Wyściółczak należy do nowotworów pochodzenia glejowego. Wyściółczak, zgodnie z jego nazwą, rozwija się w tkankach wyścielających komory mózgowe oraz kanał rdzenia kręgowego. Te przestrzenie w mózgu są wypełnione płynem mózgowo-rdzeniowym.

Obecność wyściółczaka w ich okolicy może powodować zaburzenia w krążeniu i odpływaniu płynu mózgowo-rdzeniowego. Taka sytuacja prowadzi do podwyższenia ciśnienia wewnątrzczaszkowego, z którego często wynikają pierwsze objawy wyściółczaka (bóle głowy, wymioty).

Całkowite zablokowanie odpływu płynu mózgowo-rdzeniowego spowodowane wyściółczakiem może prowadzić do wodogłowia.

Rdzeniak płodowy (medulloblastoma)

Rdzeniak płodowy to jeden z najczęstszych nowotworów złośliwych mózgu wśród dzieci i młodzieży. Typową lokalizacją rdzeniaka są tylno-dolne części mózgu, a w szczególności móżdżek.

Nowotwory móżdżku powodują typowe objawy kliniczne: zaburzenia równowagi i chodu oraz utratę koordynacji wykonywanych ruchów. C

echą odróżniającą rdzeniaki od innych nowotworów mózgu jest zdolność do tworzenia przerzutów drogą płynu mózgowo-rdzeniowego. Rdzeniak potrafi szerzyć się zarówno do wyżej położonych części mózgu, jak i w stronę rdzenia kręgowego. Rdzeniak płodowy należy do nowotworów IV stopnia złośliwości według WHO.

Przerzuty nowotworowe

Opisane powyżej przykłady dotyczą pierwotnych nowotworów mózgu – punktem ich wyjścia są tkanki budujące mózg. Warto jednak pamiętać, że ponad połowę wszystkich guzów wewnątrzczaszkowych stanowią przerzuty nowotworowe z innych narządów. Nowotwory najczęściej przerzutujące do mózgu to m.in. rak piersi, rak płuca, rak nerki oraz rak jelita grubego.

Skąd wiadomo, czy nowotwór wykryty w mózgu ma charakter piewotny czy przerzutowy? Pewną wskazówką stanowią zawsze dane kliniczne: jeśli pacjent leczy się z powodu uprzednio rozpoznanego nowotworu, to guz wykryty w mózgu ma z dużym prawdopodobieństwem charakter przerzutowy.

Ostateczną odpowiedź daje badanie histopatologiczne fragmentu nowotworu. Oglądając tkankę guza pod mikroskopem, lekarz patolog jest w stanie rozstrzygnąć, jakie jest źródło nowotworu.

Nowotwory złośliwe mózgu – diagnostyka

Diagnostyka guzów mózgu rozpoczyna się od wywiadu lekarskiego. Objawy budzące podejrzenie guza mózgu są wskazaniem do szybkiej diagnostyki. Badanie fizykalne powinno obejmować pełne badanie neurologiczne (ocena siły mięśniowej, czucia, równowagi, badanie nerwów czaszkowych), a także okulistyczne z oceną pola widzenia.

Badanie dna oka jest użyteczne w diagnostyce podwyższonego ciśnienia wewnątrzczaszkowego, które często towarzyszy guzom mózgu. Każde podejrzenie guza mózgu wymaga przeprowadzenia badań obrazowych głowy. Najczęściej jako pierwsze wykonuje się badanie TK (tomografii komputerowej), ze względu na jego dużą dostępność i szybkość wykonania. Tomografia komputerowa pozwala uwidocznić nieprawidłowe struktury w obrębie mózgu i oszacować ich wielkość.

Aby uzyskać dokładniejszy obraz guza, konieczne jest wykonanie rezonansu magnetycznego (MR), który znacznie lepiej obrazuje tkanki miękkie. Niektóre guzy mózgu posiadają na tyle charakterystyczne cechy, że można z dużym prawdopodobieństwem rozpoznać je wyłącznie przy użyciu badań obrazowych.

Ostateczne rozpoznanie rodzaju nowotworu wymaga wykonania badania histopatologicznego. W tym celu najczęściej przeprowadza się biopsję, czyli pobranie niewielkiego fragmentu guza. Wczesne rozpoznanie histopatologiczne jest istotnym czynnikiem wpływającym na wybór schematu leczenia.

W niektórych przypadkach do badania histopatologicznego przesyła się materiał uzyskany dopiero podczas operacji usunięcia nowotworu.

Nowotwory złośliwe mózgu – stopnie zaawansowania

Stopień zaawansowania nowotworu w momencie jego rozpoznania jest jednym z najistotniejszych czynników, determinujących rokowanie u danego pacjenta. W przypadku większości nowotworów, stopień zaawansowania określają 3 podstawowe cechy:

wielkość guza,
zajęcie węzłów chłonnych
oraz obecność przerzutów odległych.

Kryteria te są nieco odmienne w przypadku nowotworów mózgu. Wielkość guza mózgu odgrywa znaczenie rokownicze i wpływa na nasilenie objawów choroby. Jednakże równie istotną cechą jest umiejscowienie nowotworu oraz sposób jego wzrostu.

Dobrym przykładem są tu oponiaki, które najczęściej lokalizują się po zewnętrznej stronie mózgu i są od niego dobrze odgraniczone, co znacznie ułatwia ich operacyjne usunięcie.

Znacznie gorzej rokują nowotwory o naciekającym typie wzrostu, które wnikają w głąb tkanek mózgu. Tego typu guzy są praktycznie niemożliwe do całkowitego usunięcia – ich wycięcie wiąże się ze zbyt dużym ryzykiem nieodwracalnego uszkodzenia mózgu.

Do oceny zaawansowania guzów mózgu służy również klasyfikacja stopnia złośliwości według WHO. Zgodnie z nią, najłagodniejsze guzy otrzymują I stopień złośliwości, a najbardziej złośliwe – IV.

Warto jednak pamiętać, że złośliwość histologiczna to tylko jeden z parametrów nowotworu. Szczególna lokalizacja guzów mózgu znacząco wpływa na ich przebieg kliniczny. Zdarzają się sytuacje, w których stosunkowo łagodne nowotwory mają ciężki przebieg i poważne rokowanie (na przykład wskutek położenia w pobliżu tzw. ośrodków życiowo ważnych, czyli najistotniejszych struktur mózgu człowieka).

Nowotwory złośliwe mózgu – leczenie

Leczenie nowotworów złośliwych mózgu opiera się na dwóch założeniach: zniszczenia lub usunięcia jak największej części guza, przy jednoczesnym zaoszczędzeniu pozostałych części mózgu.

W terapii większości nowotworów, najskuteczniejszą metodą leczenia jest chirurgiczne usunięcie nowotworu z szerokim marginesem zdrowych tkanek. Ta zasada jest niemożliwa do zrealizowania w przypadku guzów mózgu.

Człowiek jest w stanie przeżyć i funkcjonować bez jednej nerki, pozbawiony dużej części wątroby czy płuca, a także po usunięciu odcinków jelita. Wycięcie lub uszkodzenie nawet niewielkich fragmentów zdrowego mózgu wiąże się z ryzykiem poważnych powikłań. Z tego powodu, terapia miejscowa guzów mózgu (leczenie chirurgiczne, radioterapia) musi mieć charakter celowany – usuwając nowotwór, trzeba zadbać o jak najmniejsze uszkodzenie pobliskich tkanek.

Jednym z najistotniejszych etapów leczenia nowotworów mózgu jest zabieg chirurgicznego usunięcia guza. Niestety, leczenie chirurgiczne nowotworów tej okolicy wiąże się z licznymi ograniczeniami. Pewna część guzów mózgu jest od samego początku nieoperacyjna. Do niektórych części mózgu nie da się dotrzeć, nie uszkadzając struktur odpowiedzialnych za najważniejsze funkcje życiowe. Z tego powodu niemożliwe jest zoperowanie wielu guzów położonych na przykład w okolicy pnia mózgu.

O skuteczności leczenia operacyjnego decyduje doszczętność usunięcia nowotworu. Technicznie najłatwiej jest usuwać guzy o zwartej budowie i wyraźnym odgraniczeniu od pobliskich części mózgu. Znacznie trudniejsze są zabiegi usunięcia nowotworów rosnących w sposób naciekający i rozlany.

Całkowite wycięcie guza jest w takich przypadkach niemożliwe. W obecnych czasach, wiele operacji neurochirurgicznych wykonuje się z wykorzystaniem nowoczesnych technologii, które pozwalają na śródoperacyjne monitorowanie funkcji mózgu. Tak zwane mapowanie pozwala zlokalizować istotne części mózgu (ośrodki mowy, ruchu czy słuchu), by uniknąć ich uszkodzenia w trakcie zabiegu.

Istotną metodą leczenia guzów mózgu pozostaje radioterapia. Obecnie coraz rzadziej stosuje się naświetlania całego mózgowia (wyjątek stanowią określone typy nowotworów, np. chłoniaki mózgu). Nowoczesna radioterapia nowotworów mózgu umożliwia skierowanie wiązek promieniowania bezpośrednio na obszar guza, z zaoszczędzeniem pozostałych części mózgu. Taki sposób naświetlania nazywa się radioterapią stereotaktyczną.

Od kilku lat w Polsce dostępne są zabiegi z wykorzystaniem narzędzia Gamma Knife, działającego na zasadzie radioterapii stereotaktycznej. Taka forma terapii może być zastosowana u części pacjentów, którzy nie mogą być leczeni chirurgicznie z powodu trudno dostępnej lokalizacji nowotworu. Kwalifikacja do tej metody leczenia wymaga spełnienia określonych warunków (m.in. odpowiedni kształt i stosunkowo niewielki rozmiar guza).

W porównaniu z leczeniem chirurgicznym i radioterapią, chemioterapia w leczeniu guzów mózgu odgrywa znacznie mniejszą rolę. Wiele nowotworów mózgu nie wykazuje wrażliwości na chemioterapię.

Pewnym problemem jest również docieranie leków do okolicy mózgu. Bariera krew-mózg nie przepuszcza dużej części substancji obecnych w krwiobiegu pacjenta, w tym również większości leków.

Do nowotworów chemiowrażliwych należą m.in. chłoniaki, skąpodrzewiaki oraz zarodczaki. W przypadku guzów należących do tych grup, chemioterapia stanowi jeden z podstawowych elementów leczenia.

Choroba nowotworowa mózgu, jak i proces jej leczenia, mogą wiązać się z powstawaniem uciążliwych objawów. Oprócz zasadniczej terapii przeciwnowotworowej, wielu pacjentów wymaga odpowiedniego leczenia wspomagającego. Jednym z częstych powikłań choroby są napady padaczkowe. Mogą one być zarówno skutkiem obecności guza, jak i blizn w tkance mózgowej, powstających podczas operacji lub radioterapii.

Czasami objawy padaczki cofają się pod wpływem skutecznego leczenia nowotworu. Część pacjentów wymaga zażywania leków przeciwpadaczkowych do końca życia. Innym powikłaniem guzów mózgu jest obrzęk mózgu, pojawiający się w okresie pooperacyjnym lub w trakcie radioterapii.

Stosowanie tych metod leczenia wymaga odpowiedniej profilaktyki (podawanie leków zapobiegających obrzękowi mózgu – glikokortykosteroidów).

Nowotwory złośliwe mózgu – rokowanie

Rokowanie w nowotworach mózgu jest uzależnione od wielu czynników. Najważniejsze z nich to: stopień złośliwości histologicznej guza (od I do IV według WHO), jego lokalizacja oraz możliwość zastosowania doszczętnego leczenia chirurgicznego. W najczęściej występujących pierwotnych nowotworach mózgu – glejakach – możliwości leczenia i rokowanie zależą w dużym stopniu od złośliwości guza.

Dla nowotworów łagodnych w I stopniu złośliwości, przeżycia 5-letnie wynoszą ponad 80%. Wraz ze wzrostem złośliwości histologicznej, procent całkowitych wyleczeń spada. W guzach należących do drugiego stopnia złośliwości, przeżycia 5-letnie sięgają 50-70%, a trzeciego – 20-45%.

Największym wyzwaniem pozostaje leczenie glejaków o najwyższym, czwartym stopniu złośliwości. W najczęstszym nowotworze tej grupy, glejaku wielopostaciowym IV stopnia, średnia długość przeżycia wynosi 14 miesięcy.

Czytaj też: