Nowotwory wtórne

Nowotwory wtórne są rzadko występującymi chorobami. Są nowotworami pojawiającymi się po pewnym czasie od zachorowania na nowotwór pierwotny. Zachorowanie na nowotwór wtórny jest niezależne od pierwotnej choroby nowotworowej. Jak wygląda rozpoznanie nowotworów wtórnych oraz jak przebiega ich leczenie?

Spis treści

1. Nowotwory wtórne: przyczyny
2. Nowotwory wtórne: różnicowanie
3. Nowotwory wtórne: rozpoznanie i objawy
4. Nowotwory wtórne: leczenie

Nowotwory wtórne rozwijają się w dowolnym momencie, ale najczęściej jest to od kilku miesięcy do kilku lat od zakończenia leczenia przeciwnowotworowego choroby pierwotnej. Za każdym razem jednak o rozpoznaniu decyduje badanie histopatologiczne wykonane przez lekarza patomorfologa na podstawie materiału pobranego z guza wtórnego.

Do najczęściej opisywanych nowotworów wtórnych należą:

• guzy ośrodkowego układu nerwowego łagodne i złośliwe
• białaczki
• chłoniaki
• nowotwory skóry
• mięsaki
• nowotwory złośliwe tarczycy
• nowotwory złośliwe piersi

Nowotwory wtórne: przyczyny

Mechanizm pojawienia się nowotworów wtórnych nie został dotychczas dobrze poznany. Z pewnością jest to proces wieloczynnikowy, za który odpowiadają: 

• stan ogólny pacjenta
• choroby dotychczas przebyte
• predyspozycje genetyczne
• pierwotna choroba nowotworowa
• stopień jej zaawansowania
• to, jakie zostało zastosowane leczenie

Zostało opisane, że intensywna i długotrwała radioterapia oraz chemioterapia podnoszą ryzyko wystąpienia nowotworów wtórnych, szczególnie po leczeniu nowotworów układu krwiotwórczego. Są jednak w tym momencie najlepszymi sposobami, razem z chirurgią, leczenia nowotworów złośliwych.

Jeżeli więc lekarz prowadzący zalecił taki sposób leczenia nowotworu pierwotnego, nie należy rezygnować z takiego leczenia w obawie przed wystąpieniem nowotworu wtórnego.

Czytaj też: Rozwój nowotworu - jak powstaje rak

Nowotwory wtórne: różnicowanie

Należy je w pierwszej kolejności różnicować z przerzutami nowotworowymi lub wznowami nowotworu pierwotnego.

Przerzut nowotworu jest to guz powstały z komórek pierwotnego nowotworu złośliwego, czyli raka. Jest wynikiem przemieszczenia się komórek raka drogą naczyń krwionośnych lub chłonnych do innych tkanek organizmu.

Najczęściej przerzuty nowotworowe lokalizują się w wątrobie i płucach.

Leczenie jest uzależnione od typu nowotworu pierwotnego, a rozpoznanie musi być potwierdzone badaniem mikroskopowym, czyli histopatologicznym, materiału pobranego, właśnie z guza przerzutowego, przy pomocy biopsji, operacji laparoskopowej czy operacji metodą otwartą.

Wznowa nowotworu jest to stan, w którym po okresie, w którym komórki nowotworowe są niewykrywalne obecnie dostępnymi metodami, czy to po operacji, chemioterapii lub radioterapii, po jakimś czasie dochodzi do ponownego pojawienia się tych komórek w ciele pacjenta.

Wznowa może być miejscowa, komórki nowotworu złośliwego pojawiają się w miejscu, w którym występowały pierwotnie, lub odległa, kiedy nowotwór pojawia się w innym miejscu niż pierwotne.

Czytaj też: Nowotwór: łagodny czy złośliwy?

Nowotwory wtórne: rozpoznanie i objawy

Wykrycie nowotworu wtórnego najczęściej następuje przypadkowo. Pacjenci chorujący na nowotwory złośliwe po zakończeniu leczenia pozostają pod ścisłą kontrolą i są poddawani badaniom kontrolnym w określonych odstępach czasowych.

Takie nowotwory ze względu na swoją nieprzewidywalność pod względem pochodzenia oraz lokalizacji mogą dawać najróżniejsze objawy lub mogą pozostać bezobjawowe przez długi czas.

Dlatego też pacjentom zaleca się obserwację swojego ciała i samopoczucia oraz zgłaszanie lekarzom niepokojących objawów, które będą mogły zostać zweryfikowane.

Każdy pacjent przez wiele lat po zakończeniu leczenia choroby nowotworowej powinien zgłaszać się na badania kontrolne do poradni onkologicznej, gdzie zależnie od typu nowotworu lekarz zleca wykonanie badań okresowych laboratoryjnych lub obrazowych.

Na ich podstawie jest w stanie stwierdzić, czy wystąpiła wznowa lub czy ewentualnie pojawił się nowotwór wtórny.

Wtedy będzie mógł przeprowadzić dalszą diagnostykę, która pozwoli na postawienie rozpoznania oraz ustalenie planu leczenia.

Nowotwory wtórne: leczenie

Leczenie nowotworu wtórnego jest zależne po pierwsze od rozpoznania histopatologicznego i stopnia zaawansowania choroby.

Wpływ na decyzję odnośnie procesu terapeutycznego ma również stan ogólny pacjenta oraz rodzaj nowotworu pierwotnego i sposób leczenia jaki wówczas został zastosowany.

Z tego powodu, pacjent który zachorował na nowotwór złośliwy powinien pozostawać pod kontrolą zespołu wielodyscyplinarnego, w skład którego wchodzą zazwyczaj: onkolog, chirurg onkologiczny, radioterapeuta, radiolog oraz psycholog.

Czytaj też: Rak: zapobieganie, diagnostyka i leczenie nowotworów