Nie tylko jelita. Chorym na Leśniowskiego-Crohna zagrażają też nowotwory

Choroba Leśniowskiego-Crohna to nie tylko dolegliwości trawienne. Przewlekły stan zapalny, jaki wywołuje, może zwiększać ryzyko nowotworów przewodu pokarmowego, a leki immunosupresyjne, które pomagają w łagodzeniu objawów, także mogą sprzyjać rozwojowi raka. Sprawdź, jakie zagrożenia niesie ta choroba i co zrobić, aby zmniejszyć ryzyko.

Co to jest choroba Leśniowskiego-Crohna?

Choroba Leśniowskiego-Crohna to przewlekła, zapalna choroba jelit, która może obejmować cały przewód pokarmowy, od jamy ustnej aż po odbyt, choć najczęściej zajmuje końcowy fragment jelita krętego i początkowy jelita grubego.

Jej przyczyny nie są do końca poznane, ale uważa się, że na rozwój mają wpływ czynniki genetyczne, środowiskowe oraz zaburzenia w funkcjonowaniu układu odpornościowego, który zamiast chronić organizm, atakuje jego własne tkanki.

Główne objawy choroby Leśniowskiego-Crohna to bóle brzucha, biegunki (czasem z krwią), osłabienie, utrata masy ciała oraz gorączka. Choroba przebiega w cyklach - okresy zaostrzeń przeplatają się z okresami remisji, gdy dolegliwości ustępują lub znacznie się zmniejszają.

Z powodu przewlekłego stanu zapalnego osoby z chorobą Leśniowskiego-Crohna są bardziej narażone na powikłania, takie jak niedrożność jelit, przetoki, ropnie czy ryzyko nowotworów.

Choroba Leśniowskiego-Crohna a ryzyko nowotworów

Badania wykazują, że osoby cierpiące na chorobę Leśniowskiego-Crohna są bardziej narażone na nowotwory w porównaniu do osób zdrowych. Przewlekły stan zapalny jelit przyczynia się do częstszej wymiany komórek, co może zwiększać ryzyko wystąpienia mutacji genetycznych.

Niektóre z nich mogą powodować niekontrolowane namnażanie komórek, co prowadzi do rozwoju nowotworów. Układ odpornościowy pełni funkcję ich wykrywania i niszczenia, jednak leki immunosupresyjne stosowane w terapii Crohna mogą zmniejszać jego skuteczność, co również przyczynia się do wyższego ryzyka wystąpienia nowotworu.

W wielu badaniach wykazano, że osoby chore na Leśniowskiego-Crohna są 2-3 razy bardziej narażone na raka jelita grubego niż osoby zdrowe, choć dane te różnią się w zależności od badanej populacji i metodologii.

Ryzyko nowotworu jelita grubego zależy od tego, czy choroba obejmuje więcej niż jedną trzecią jelita. Gdy zmiany dotyczą mniejszego fragmentu, prawdopodobieństwo zachorowania jest bardzo niskie.

W norweskim badaniu z 2023 roku wykazano, że choroba zwiększa ryzyko raka o 1,56 razy w porównaniu z osobami bez tej choroby, z większym ryzykiem u mężczyzn niż u kobiet. Gruczolakorak jelita cienkiego, choć rzadki, występuje nawet 30 razy częściej u pacjentów z Crohnem niż u osób zdrowych.

Na jakie nowotwory są narażone osoby z chorobą Leśniowskiego-Crohna?

Oprócz zwiększonego ryzyka zachorowania na nowotwory jelita cienkiego i grubego, osoby z chorobą Leśniowskiego-Crohna mogą być bardziej podatne na rozwój następujących rodzajów raka:

• rak skóry,
• rak jamy ustnej,
• rak tarczycy,
• rak szyjki macicy,
• rak żołądka,
• mięśniak otrzewnej,
• rak dróg żółciowych,
• rak trzustki,
• rak odbytu,
• rak płuc,
• chłoniak,
• rak dróg moczowych.

Z powodu lokalizacji choroby Leśniowskiego-Crohna, najczęściej diagnozowanym nowotworem wśród chorych jest rak jelita grubego. Objawy tego nowotworu mogą obejmować przewlekłe bóle brzucha, nagłą utratę masy ciała, krew w stolcu, zmiany w rytmie wypróżnień (np. biegunki lub zaparcia), osłabienie oraz uczucie niepełnego wypróżnienia.

Czy istnieje sposób na obniżenie ryzyka zachorowania na raka?

Osoby z chorobą Leśniowskiego-Crohna są z pewnością bardziej narażone na rozwój raka, ale warto pamiętać, że wiele z nich nigdy nie zachoruje. Kontrola objawów i stosowanie się do zaleceń lekarskich może zmniejszyć stan zapalny w przewodzie pokarmowym, co potencjalnie zapobiega uszkodzeniom komórek prowadzącym do zmian nowotworowych.

Regularne kolonoskopie pozwalają lekarzom wykrywać wczesne zmiany w jelicie grubym, co zwiększa szanse na zatrzymanie raka, zanim się rozprzestrzeni. W większości zaleceń uwzględnia się kolonoskopię przesiewową z biopsją w celu oceny stadium choroby 8 lat po pojawieniu się objawów IBD, jeśli choroba obejmuje co najmniej jedną trzecią jelita grubego.

Odpowiednia dieta i regularna aktywność fizyczna mają kluczowe znaczenie dla osób z chorobą Leśniowskiego-Crohna. Zdrowe nawyki żywieniowe mogą pomóc złagodzić stany zapalne w przewodzie pokarmowym, wspierając ogólne samopoczucie i obniżając ryzyko powikłań, w tym nowotworów.

Dieta bogata w błonnik, warzywa, owoce oraz zdrowe tłuszcze dostarcza niezbędnych składników odżywczych i przeciwutleniaczy, które wspierają regenerację jelit i wzmacniają organizm. Warto unikać żywności przetworzonej, nadmiaru cukrów i tłuszczów nasyconych, które mogą nasilać stan zapalny.

Regularna aktywność fizyczna, taka jak spacery, joga, pływanie lub ćwiczenia o umiarkowanej intensywności, wzmacnia układ odpornościowy, wspiera zdrowie jelit oraz poprawia metabolizm, co może przeciwdziałać rozwojowi stanów zapalnych. Aktywność pomaga również w redukcji stresu, który może wpływać na przebieg choroby Leśniowskiego-Crohna.

Zobacz galerię 7 zdjęć

Paula Komendarczuk