Nie tylko czerniak - nowotwory skóry, które są równie niebezpieczne

Na myśl o nowotworach złośliwych skóry w pierwszej kolejności przychodzi czerniak. Nic dziwnego - czerniak jest podstępnie rozwijającym się nowotworem, który charakteryzuje się największą złośliwością. Jednak należy mieć świadomość, że istnieją również inne złośliwe nowotwory skóry, o których warto dowiedzieć się nieco więcej. Sprawdź, które nowotwory skóry są równie niebezpieczne. Jakie są ich objawy? Na czym polega leczenie?

Istnieje wiele rodzajów nowotworów skóry. Do najbardziej znanych należy czerniak. Istnieją jednak inne, równie groźne rodzaje nowotworów skóry. Rak skóry nie rozwija się od razu. Mogą go poprzedzać zmiany przedrakowe, które następnie z czasem mogą przekształcić się w czerniaka lub nieczerniakowego raka skóry. Do najgroźniejszych nowotworów skóry można zaliczyć raka kolczystokomórkowego, raka podstawnokomórkowego i raka z komórek Merkla.

Spis treści

1. Rak kolczystokomórkowy (SCC)
2. Rak podstawnokomórkowy (BCC)
3. Rak z komórek Merkla (MCC)
4. Jak chronić się przed nowotworami skóry?

Rak kolczystokomórkowy (SCC)

Rak kolczystokomórkowy skóry to nowotwór złośliwy, do którego rozwoju przyczynia się między innymi:

• przewlekłe oddziaływanie promieni słonecznych - długotrwałe narażenie na promieniowanie UV prowadzi do rozwoju rogowacenia słonecznego - czyli stanu przedrakowego, predysponującego do pojawienia się raków skóry, w tym raka kolczystokomórkowego. Rogowacenie słoneczne objawia się wykwitami o charakterze nawarstwień rogowych, które mają zazwyczaj barwę żółto-brunatną i pojawiają się najczęściej na czole, w okolicy skroniowej, a także na grzbietach rąk i podudziach,
• przewlekłe drażnienie mechaniczne,
• blizny pooparzeniowe,
• przewlekłe drażnienie substancjami chemicznymi,
• infekcje wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV) - odpowiadają za rozwój raka kolczystokomórkowego w obrębie narządów płciowych,
• promieniowanie jonizujące,
• nikotynizm.

Rak kolczystokomórkowy - objawy

Na jakie zmiany skórne powinniśmy zwracać uwagę w odniesieniu do raka kolczystokomórkowego? Rak ten może mieć zróżnicowane objawy, zależne od jego typu.

Warto wspomnieć o następujących odmianach raka kolczystokomórkowego:

• odmiana wrzodziejąca - objawia się obecnością głębokich owrzodzeń, których brzegi charakteryzują się istotną twardością,
• odmiana brodawkująca - zmiany skórne w tym przypadku mają charakter przerosły, lokalizuje się typowo w obrębie błon śluzowych jamy ustnej i gardła oraz narządów moczowo-płciowych,
• odmiana rogowaciejąca - zmiana typowo ma postać guza, który pokryty jest zrogowaciałym naskórkiem,
• odmiana bujająca - mająca typowo postać wyniosłego ponad powierzchnią skóry guza.

Rak kolczystokomórkowy często lokalizuje się na pograniczu skóry i błon śluzowych (np. w obrębie warg, w okolicy oczodołów, nosa i narządów płciowych) oraz tam, gdzie obecne są stany przedrakowe - czyli m. in. opisane powyżej rogowacenie słoneczne.

Rak kolczystokomórkowy - rozpoznanie i leczenie

Aby postawić diagnozę raka kolczystokomórkowego, nie wystarczy zdiagnozowanie odpowiadających temu schorzeniu zmian skórnych. Do potwierdzenia rozpoznania niezbędne jest badanie histopatologiczne wycinka zmiany (czyli badanie mikroskopowe fragmentu danej tkanki).

Rak kolczystokomórkowy skóry może dawać przerzuty. Leczenie SCC polega przede wszystkim na wycięciu zmiany wraz z odpowiednim marginesem zdrowych tkanek.

Jeżeli istnieją przeciwwskazania do zabiegu operacyjnego, to alternatywne leczenie stanowi przede wszystkim radioterapia, a czasami również krioterapia.

Rak podstawnokomórkowy (BCC)

Jest to najczęstszy nowotwór złośliwy skóry - stanowi około 80% wszystkich raków skóry. Mimo swojej częstości, jest zdecydowanie mniej groźny niż opisywany powyżej rak kolczystokomórkowy, ponieważ charakteryzuje się miejscową złośliwością i poza nielicznymi wyjątkami - nie daje przerzutów.

Czynniki ryzyka, przyczyniające się do rozwoju tego nowotworu złośliwego, to przede wszystkim:

• ekspozycja na promieniowanie UV i związane z tą ekspozycją stany przedrakowe - np. rogowacenie słoneczne,
• ekspozycja na związki chemiczne,
• niektóre zespoły genetyczne (m. in. zespół Gorlina-Gotza, zespół Bazexa, zespół Rombo),
• stan po przeszczepieniu narządu,
• promieniowanie jonizujące.

Rak podstawnokomórkowy - objawy

Podobnie jak w przypadku raka kolczystokomórkowego, morfologia zmiany skórnej, odpowiadającej BCC, zależy od odmiany tego nowotworu skóry.

Odmiany BCC:

• odmiana guzkowa - w tej najczęściej występującej odmianie BCC mamy do czynienia z obecnością guzka, który jest otoczony charakterystycznym perłowym wałem,
• odmiana barwnikowa - w tej postaci mamy do czynienia z guzkiem, który jest silnie przebarwiony,
• odmiana wrzodziejąca - w tym przypadku BCC obserwujemy obecność głębokiego owrzodzenia, które może sięgać i niszczyć nawet mięśnie i kości,
• postać twardzinopodobna - charakterystyczne jest porcelanowe zabarwienie zmiany i brak tendencji do rozpadu,
• postać powierzchowna - charakteryzuje się występowaniem płaskich zmian, które są dobrze odgraniczone od otoczenia,
• postać torbielowata - typowo występuje jako niewielki, przezroczysty guzek, lokalizujący się w obrębie powiek.

Zmiany skórne, będące rakiem podstawnokomórkowym rosną bardzo wolno. Mogą krwawić przy lekkim ich zadrapaniu. Najczęstszą lokalizacją raka podstawnokomórkowego jest twarz.

Rak podstawnokomórkowy (BCC) - rozpoznanie i leczenie

Podobnie, jak w przypadku raka kolczystokomórkowego, podstawą postawienia rozpoznania jest badanie histopatologiczne. Leczenie również jest podobne - najczęściej stosuje się wycięcie chirurgiczne z odpowiednim marginesem zdrowych tkanek.

Jeśli nie można przeprowadzić operacji, stosuje się radioterapię, a czasami także terapię fotodynamiczną. Polega ona na zastosowaniu lasera oraz miejscowych substancji o działaniu uczulającym na światło.

Rak podstawnokomórkowy charakteryzuje się pomyślnym rokowaniem, co zawdzięcza się braku tendencji do przerzutów oraz powolnemu wzrostowi.

Rak z komórek Merkla (MCC)

Rak z komórek Merkla jest stosunkowo rzadko występującym nowotworem złośliwym skóry. Jego zapadalność określa się na 0,25–0,32/100 osób rocznie.

Czynniki predysponujące do rozwoju tego nowotworu, to przede wszystkim:

• ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe, w tym również fototerapia,
• immunosupresja (upośledzenie odporności), AIDS, stan po przeszczepie narządów, przewlekła białaczka limfatyczna,
• niektóre infekcje wirusowe.

Rak z komórek Merkla - objawy, diagnostyka, leczenie

Podstawowym wykwitem skórnym, który występuje w przebiegu raka z komórek Merkla jest niebolesny guz, który charakteryzuje się szybkim wzrostem oraz zazwyczaj czerwoną lub fioletową barwą. Co ważne, rzadko możemy mieć do czynienia z owrzodzeniem.

Diagnoza opiera się na wykonaniu badania histopatologicznego fragmentu zmiany. Leczenie, podobnie jak w przypadku BCC i SCC, opiera się przede wszystkim na wycięciu chirurgicznym.

Jak chronić się przed nowotworami skóry?

Warto na co dzień pamiętać o kilku zasadach, które istotnie zmniejszają ryzyko zachorowania na nowotwory złośliwe skóry. Powinniśmy przede wszystkim:

Zmniejszyć ekspozycję na promieniowanie słoneczne

Promieniowanie słoneczne jest czynnikiem ryzyka każdego z opisanych w tym artykule raków skóry, dlatego zasada ta jest tak ważna. W celu zmniejszenia ekspozycji na promieniowanie słoneczne należy:

• używać preparatów z filtrami przeciwsłonecznymi - najlepiej SPF 50. Co ważne, preparatów tych należy używać przez cały rok, również w pochmurne dni,
• unikać opalania się i korzystania z solariów,
• pamiętać o zakładaniu okularów przeciwsłonecznych z filtrem UV,
• w letnie dni unikać długotrwałego przebywania na słońcu w godzinach między 10 a 15.

Regularnie kontrolować zmiany na skórze

Jeśli dostrzeżemy na skórze podejrzaną zmianę np. nową zmianę guzkową czy owrzodzenie, warto jak najszybciej skontrolować takie znalezisko z lekarzem dermatologiem, który po przeprowadzeniu badania oceni, czy jest to zmiana podejrzana i czy wymaga ona dalszej diagnostyki.

Należy mieć świadomość, że podejrzane zmiany na skórze to nie tylko znamiona barwnikowe i kojarzony z nim czerniak. Warto pamiętać również o innych nowotworach, szczególnie o raku podstawnokomórkowy oraz raku kolczystokomorkowym.

Czytaj też:

• RAK SKÓRY - objawy i rodzaje [ZDJĘCIA]
• Rak podstawnokomórkowy to najczęstszy rak skóry
• Czerniak guzkowy – przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

Zobacz galerię 7 zdjęć

lek. Katarzyna Banaszczyk