NDTK pomoże rozpoznać raka płuc. Kto może skorzystać z programu wczesnego wykrywania?

Weryfikacja

Autor: lek. Patryk Jasielski

Guz płuca przez długi czas rośnie niepostrzeżenie i nie daje żadnych objawów lub tylko mało specyficzne, np. kaszel. Dlatego zwykle rozpoznawany jest przypadkowo (np. po zrobieniu zdjęcia RTG na badaniach kontrolnych do pracy) lub w zaawansowanym stadium, gdy pojawiają się niepokojące objawy. W celu umożliwienia wcześniejszego wykrycia raka płuca wprowadzono nowy program badań profilaktycznych. Dowiedz się, na czym polega.

Rak płuca jest nowotworem złośliwym rozwijającym się w obrębie tkanki płucnej oraz oskrzeli głównych. Jest jednym z najczęściej rozpoznawanych guzów złośliwych zarówno u mężczyzn jak i u kobiet. Dodatkowo stanowi najczęstszą przyczynę zgonów z powodu chorób nowotworowych u obu płci. Problemem w raku płuca jest odpowiednio wczesne wykrycie schorzenia, gdyż tylko to może zapewnić całkowite wyleczenie.

Czym jest program wczesnego wykrywania raka płuca?

Jest to program, który ma na celu wczesne wykrycie raka płuca u osób, które są szczególnie narażone na rozwój tego nowotworu. W ramach tego programu wykonuje się u badanych tzw. nisko-dawkową tomografię komputerową (NDTK) klatki piersiowej. Jest to badanie obrazowe (radiologiczne) w którym wykorzystuje się właściwości promieniowania rentgenowskiego (takiego samego jak w zdjęciu RTG).

Tomograf wykonuje serie zdjęć w różnych projekcjach, co pozwala na uzyskanie obrazu 3D. TK jest o wiele dokładniejszym badaniem niż RTG, przez co pozwala na wykrycie niewielkich nieprawidłowości we wcześniejszych etapach choroby. Samo badanie trwa około 10 minut i wykonuje się je w pozycji leżącej.

Dodatkowo, praktycznie nie występują przeciwskazania do NDTK, gdyż nie podaje się dożylnego kontrastu, który jest dla niektórych osób uczulający. Dawki promieniowania są niewielkie i nie stanowią zagrożenia dla zdrowia.

Do kogo jest skierowany ten program?

Program wczesnego wykrywania raka płuca przy pomocy NDTK skierowany jest dla osób z grup zwiększonego ryzyka występowania tej choroby. Najważniejszym czynnikiem ryzyka raka płuca jest palenie tytoniu, zwłaszcza trwające wiele lat. Program jest więc skierowany głównie dla wieloletnich nałogowych palaczy.

Twórcy programu do wykonania NDTK kwalifikują:

• Osoby w wieku 55-74 lat, które:
• Aktualnie palą papierosy i mają historie palenia większą lub równą 20 paczkolat (paczkolata to jednostka określająca średnią ilość wypalanych paczek papierosów na dobę w ciągu roku; 20 paczkolat oznacza wypalanie 1 paczki dziennie przez 20 lat lub np. 2 paczki dziennie przez 10 lat)
• Mają historię palenia tytoniu większą lub równą 20 paczkolat i zrezygnowany z palenia na nie dłużej niż 15 lat
• Osoby w wieku 50-74 lat, które:
• Mają historię palenia większą lub równą 20 paczkolat i są aktywnymi palaczami
• Mają historie palenia większą lub równą 20 paczkolat i rzuciły palenie na nie więcej niż 15 lat i stwierdzono u nich jeden z czynników ryzyka:
• Ekspozycja na radon
• Zawodowe narażenie na kontakt z substancjami takimi jak: azbest, związki arsenu, krzemionka, chrom, beryl, nikiel, kadm, spaliny silników diesla, sadzy, dym ze spalania węgla kamiennego
• Chorowały na raka płuca, chłoniaka, raka głowy i szyi lub raki zależne od palenia tytoniu, np. rak pęcherza moczowego
• Występował rak płuca u rodziców, rodzeństwa lub dzieci
• Chorują na samoistne włóknienie płuc lub przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POCHP)
• Dodatkowo osoby z powyższych grup nie mogą wziąć udziału w programie, jeżeli:
• Są w trakcie ostrej choroby infekcyjnej, naczyniowej lub chirurgicznej
• Zostały poddane NDTK w ramach programu w ciągu ostatnich 12 miesięcy
• Miały wykonaną tomografię komputerową klatki piersiowej w ciągu ostatnich 3 miesięcy
• Rozpoznano u nich raka płuca, a okres od zakończenia radykalnego leczenia jest krótszy niż 5 lat

Gdzie i jak można z niego skorzystać?

Badanie w ramach programu można obecnie wykonać w 17 szpitalach w różnych częściach kraju i jest ono dostępne bezpłatnie. Aktualna lista widnieje na stronie internetowej Ministerstwa Zdrowia. Na badanie NDTK kieruje lekarz rodzinny z Podstawowej Opieki Zdrowotnej lub lekarz specjalista z ośrodka, gdzie wykonuje się badanie.

Istnieje możliwość po sprawdzeniu, że spełnia się kryteria kwalifikujące, samodzielnego zadzwonienia do jednego z ośrodków i umówienia się na wizytę kwalifikującą do badania. Jeżeli wynik będzie prawidłowy to NDTK powtarza się za rok. W sytuacji wykrycia niepokojącej zmiany niezbędne jest pogłębienie diagnostyki i rozpoczęcie leczenia.

lek. Patryk Jasielski