Mastopatia to łagodne zmiany w piersiach. Objawy i leczenie mastopatii
Mastopatia (choroba włóknisto-torbielowata sutka) to określenie szeregu łagodnych zmian, które rozwijają się w obrębie piersi. Mastopatia jest częstym schorzeniem kobiet w wieku pomiędzy 35. a 50. rokiem życia, choć można ją rozpoznać także u tych młodszych. Jakie są przyczyny i objawy mastopatii? Na czym polega leczenie? Jakie jest ryzyko przemiany mastopatii w raka piersi?
Spis treści
Mastopatia (choroba włóknisto-torbielowa sutka) to określenie na łagodne (nienowotworowe) zmiany w obrębie piersi, które charakteryzuje zwyrodnienie tkanki gruczołowej i tłuszczowej sutka. Termin mastopatia obejmuje więc takie zmiany, jak włóknienie, zwiększenie liczby gruczołów, proliferacja nabłonka, torbiele oraz rozszerzenie przewodów wyprowadzających.
Mastopatia - przyczyny
Przyczyny powstania mastopatii nie są do końca poznane. Przypuszcza się, że za chorobę włóknisto-torbielowatą sutka odpowiadają zaburzenia hormonalne, najczęściej zbyt niski poziom progesteronu w stosunku do estrogenów. Zmiany miewają najczęściej kobiety pomiędzy 35. a 50. rokiem życia, a po menopauzie stopniowo zanikają.
Przyczyną choroby włóknisto-torbielowej sutka może też być przyjmowanie leków przeciwcukrzycowy. Wówczas rozpoznawana jest mastopatia cukrzycowa. Zwyrodnienie piersi dotyka młodych kobiet, które chorują na cukrzycę.
Mastopatia - objawy
Mastopatia ma postać licznych, twardych guzów, które są wyczuwalne palcem. Mogą mieć one różną wielkość,a także powiększać i zmniejszać się podczas cyklu miesiączkowego.
Liczne zgrubienia w piersiach mogą świadczyć o mastopatii.
Poza tym mogą się pojawić objawy, takie jak: ból piersi (lub ich nadmierna wrażliwość), któremu towarzyszy obrzmienie, uczucie zbyt ciężkich piersi. Ból piersi wywołany mastopatią zazwyczaj nasila się przed miesiączką i ustępuje wraz z jej wystąpieniem (mastodynia), choć w niektórych przypadkach może występować niezależnie od fazy cyklu. Niekiedy może dojść do wycieku z brodawki sutkowej.
Dolegliwości te zazwyczaj zmniejszają się lub ustępują w okresie menopauzy.
Mastopatia a rak
Ryzyko przemiany zmian mastopatycznych w raka zależy do ich postaci. Jedynie atypowy rozrost nabłonka przewodów i zrazików traktowany jest jako stan przedrakowy, na podłożu którego ryzyko wystąpienia raka gruczołu piersiowego jest pięciokrotnie większe w stosunku do populacji kobiet zdrowych.¹
Mastopatia - diagnostyka
Wszelki zmiany w piersiach powinny być zbadane przez specjalistę. Powinien on uzyskać informacje od pacjentki na temat istnienia czynników ryzyka wystąpienia raka piersi (przypadki tego nowotworu w rodzinie, długotrwała ekspozycja na estrogeny), a także zapytać o opisanie swoich dolegliwości. Następnie powinien wykonać badanie przedmiotowe - ocenić symetrię piersi, wygląd skóry i brodawki, ucieplenie skóry, konsystencję gruczołu, węzły chłonne i charakter ewentualnej wydzieliny z brodawki. Ponadto wykonuje się USG piersi, badania hormonalne, niekiedy mammografię. W niektórych przypadkach konieczne może być też wykonanie biopsji cienkoigłowej.
Mastopatia - leczenie
Celem leczenia jest przywrócenie równowagi hormonalnej i złagodzenie objawów choroby. W tym celu stosuje się kurację hormonalną. U większości pacjentek leczenie powoduje zahamowanie narastania zmian lub ich ustąpienie. Dolegliwości bólowe i obrzęk złagodzą maści i żele zawierające leki przeciwbólowe i przeciwzapalne (tzw. NLPZ, czyli niesteroidowe leki przeciwzapalne).
W leczeniu mastopatii istotną rolę odgrywa także dieta. Im więcej warzyw, owoców i roślin strączkowych, tym mniej dolegliwości. Kawa i tłuszcze zwierzęce mogą natomiast nasilać nieprzyjemne objawy. Po kuracji i wprowadzeniu właściwej diety zmiany ustępują, ale mogą powracać. Dlatego przynajmniej raz w roku należy zgłaszać się na badania kontrolne.
Pacjentki, które nie mają zaburzeń hormonalnych i mastodynii (bólu piersi połączonego z ich obrzmieniem), nie muszą być leczone farmakologicznie. Powinny jednak regularnie wykonywać badania kontrolne. Pacjentkom z mastopatią po 35. roku życia poleca się wykonanie mammografii co 1-2 lata i USG piersi raz w roku. U kobiet młodszych wykonuje się mammografię tylko w przypadku podejrzanych zmian.
Badaj się raz w miesiącu, najlepiej między 6. a 9. dniem cyklu. Ważne, by robić to w pierwszej połowie cyklu, kiedy piersi nie są bolesne i nabrzmiałe. Można wyznaczyć na tę czynność ten sam dzień, np. sobotę. Pod prysznicem, gdy skóra jest namydlona, łatwiej wyczuć wszelkie zmiany.1.Lewą rękę połóż z tyłu głowy, a prawą na lewej piersi. Lekko naciskając 3 środkowymi palcami, zataczaj drobne kółeczka wokół piersi, z góry na dół i z powrotem.2. Tak samo skontroluj drugą pierś. Sprawdź, czy nie wyczuwasz zgrubień lub guzków.Możesz też stanąć przed lustrem:1. Unieś obie ręce i sprawdź, czy nie widzisz zmian w kształcie piersi, kolorze skóry. Zobacz, czy skóra się nie marszczy, a brodawki nie są wciągnięte.2. Oprzyj ręce na biodrach i przeprowadź takie same obserwacje.3. Ściśnij kolejno brodawki i przyjrzyj się, czy nie wycieka z nich jakiś płyn.Lub dokonać samokontroli po kąpieli:1. Połóż się na łóżku płasko, bez poduszki. Pod lewy bark wsuń zwinięty w rulon ręcznik, a lewą rękę włóż pod głowę. Trzema środkowymi palcami prawej ręki zbadaj lewą pierś. Wykonuj te same ruchy jak pod prysznicem. Powtórz to samo z drugą piersią.2. Leżąc, zbadaj lewą ręką prawą pachę, potem prawą ręką lewą pachę. Tak sprawdza się, czy węzły chłonne nie są powiększone i nie ma w ich okolicy jakichś zgrubień.
1. Mazurkiewicz M., Profilaktyka i metody wczesnego rozpoznawania raka gruczołu piersiowego, "Medycyna Rodzinna" 2002, nr 2
Porady eksperta