Dootrzewnowa chemioterapia perfuzyjna w hipertermii (HIPEC)

Dootrzewnowa chemioterapia perfuzyjna w hipertermii (HIPEC) to nowa metoda w leczeniu nowotworów umiejscowionych w jamie otrzewnej. Procedura lecznicza zwykle polega na połączeniu zabiegu cytoredukcyjnego (operacja zmniejszająca masę nowotworu) z dootrzewnową perfuzyjną chemioterapią w warunkach hipertermii (HIPEC). O tej metodzie leczenia raka jajnika opowiada prof. dr hab. med. Beata Śpiewankiewicz, Kierownik Kliniki Ginekologii Onkologicznej w Centrum Onkologii w Warszawie.

Spis treści

1. Dootrzewnowa chemioterapia perfuzyjna w hipertermii: wskazania
2. HIPEC: przeciwwskazania
3. Powikłania i działania niepożądane po chemioterapii w hipertermii
4. Chemioterapia w hipertermii: kwalifikacja do zabiegu
5. Chemioterapia w hipertermii: rokowania po zabiegu
6. Chemioterapia w hipertermii nie jest eksperymentem medycznym

Dotrzewnowa chemioterapia perfuzyjna w hipertermii (HIPEC) jest złożoną procedurą składającą się z dwóch, nierozłącznych elementów. Pierwszym z nich jest operacja chirurgiczna (najczęściej bardzo rozległa) prowadząca do usunięcia wszystkich ognisk nowotworu (średnica pozostawionych zmian nie może przekraczać 2,5-5 mm. Drugim elementem, który stosuje się bezpośrednio po operacji, jest podwyższenie w jamie otrzewnowej temperatury do 42 st.C i perfuzja chemioterapeutyku za pomocą systemu drenów połączonych ze specjalną pompą (chemioterapia dootrzewnowa w hipertermii). Dawkę leku ustala się tak, jak w leczeniu systemowym, ale z uwagi na hipertermię, uzyskujemy jego większe stężenie w miejscu działania. Dla cisplatyny to stężenie jest 30-krotnie wyższe niż w leczeniu dożylnym, co sprawia, że chemioterapia ta jest skuteczniejsza.

Dootrzewnowa chemioterapia perfuzyjna w hipertermii: wskazania

• śluzak rzekomy otrzewnej (pseudomyxoma peritonei)
• raka jelita grubego
• rak żołądka z przerzutami do otrzewnej
• raka jajnika
• rak trzustki
• międzybłoniak otrzewnej (mesothelioma peritonei)
• mięsak przestrzeni zaotrzewnowej
• innych nowotworów, w przypadku których otrzewna jest jedynym miejscem przerzutów

W ginekologii onkologicznej nie można jednoznacznie stwierdzić, kiedy możemy stosować ten zabieg, czy przy operacji pierwotnej wykonanej z powodu raka jajnika, czy po operacji odroczonej, czyli przeprowadzonej po chemioterapii, czy tylko w leczeniu wznów. Z pewnością stosuje się go w zaawansowanych przypadkach raka jajnika. HIPEC jest na pewno zarezerwowany dla chorych z rozsiewem śródotrzewnowym, które wykorzystały już wszystkie inne metody leczenia. Warunkiem przeprowadzenia procedury jest wnikliwa kwalifikacja do tego zabiegu, a także posiadanie wyszkolonego zespołu lekarskiego i wysokospecjalistycznego sprzętu. Nie jest to metoda, od której zaczyna się leczenie raka jajnika, obecnie nie wykonuje się jej w pierwszym etapie choroby. Są opracowania, co prawda jest ich niewiele, które mówią o wykorzystaniu dootrzewnowej chemioterapii perfuzyjnej w hipertermii już przy operacji pierwotnej.

www.jestemprzytobie.pl

HIPEC: przeciwwskazania

Przeciwwskazaniem do zastosowania hipertermii jest wiek powyżej 70 roku życia. To ze względu na obciążenia ogólnoustrojowe i długotrwały proces leczniczy - 7 godzin w znieczuleniu ogólnym. Kolejne przeciwwskazania to przerzuty do węzłów chłonnych zaotrzewnowych, przerzuty do wątroby, do płuc. Pacjentki, które wcześniej dostawały chemioterapię lub radioterapię, muszą odczekać do tego zabiegu ok. 5-6 tygodni po ostatniej dawce chemii, czy ostatnim napromienianiu.

Powikłania i działania niepożądane po chemioterapii w hipertermii

Powikłania są głównie związane z operacją cytoredukcyjną, czyli z tym dużym zabiegiem chirurgicznym, który towarzyszy chemioterapii w hipertermii. Może dojść nawet do zgonu pacjenta, właśnie ze względu na rozległą interwencję chirurgiczną. Na świecie opisuje się około 3 procent przypadków zgonów. Powikłaniami są stany zapalne, mogą pojawić się przejściowe zaburzenia układu oddechowego, ze względu na długotrwałość zabiegu, czy zaburzenia w układzie krzepnięcia, które występują po operacji. Jeżeli chodzi o samą chemioterapię perfuzyjną z hipertermią, to powikłaniami są utrzymujące się nudności i wymioty.

Chemioterapia w hipertermii: kwalifikacja do zabiegu

Nie ma jednoosobowej decyzji w kwalifikacji do leczenia tą metodą. Jest to procedura związana z możliwością wystąpienia ciężkich powikłań, ze zgonem włącznie. W Klinice, którą kieruję, decyzja podejmowana jest zespołowo przez ginekologa onkologa, chirurga onkologa, radiologa i anestezjologa. Wystarczy, że pacjentka, która ma zaawansowaną postać raka jajnika zgłosi się do naszej przychodni. Może przyjechać bez skierowania, po telefonicznym uzgodnieniu terminu wizyty, jedynie z aktualną tomografią komputerową i dotychczasową dokumentacją choroby.

Chemioterapia w hipertermii: rokowania po zabiegu

Na podstawie obserwacji polskich pacjentek HIPEC jest metodą obiecującą. Mamy w tej chwili 35 pacjentek poddanych tej procedurze, bez wznowy żyje 31. Obligatoryjne po zastosowaniu HIPEC-u jest podanie 6 kursów leczenia systemowego. Jakość życia pacjentek po zabiegu polepsza się po 3 miesiącach W piśmiennictwie pojawiają się dane mówiące o tym, że dwukrotnie, a nawet trzykrotnie przedłuża się długość życia pacjentek po tym zabiegu. Poprawia się również jakość ich życia. Pacjentki powracają do czynnej pracy zawodowej, nie mają poczucia choroby.

Chemioterapia w hipertermii nie jest eksperymentem medycznym

Chemioterapia w hipertermii to w Polsce nowość, ale jest to uznana metoda leczenia, a nie eksperyment medyczny. Jest zarejestrowana w systemie JGP (system Jednorodnych Grup Pacjentów, to system, w którym są zarejestrowanie i opisanie wszystkie procesy i procedury lecznicze zarówno w wymiarze klinicznym, jak i w kategoriach kosztowych). Na świecie najdłuższą historię mają Włosi - to oni są twórcami tej metody i mają obserwację 12-letnią z liczbą 60 pacjentek, które z niej skorzystały. Barierą jest koszt i prawidłowa kwalifikacja do zabiegu. Chemioterapię w hipertermii w Polsce prowadzi się rutynowo w Centrum Onkologii, ale coraz większe zainteresowanie wykazuję inne ośrodki.