Czynniki ryzyka, objawy, leczenie nowotworów płuc

Rak płuca jest chorobą polegającą na niekontrolowanym rozroście złośliwych komórek nowotworowych w tkance płuca. Nowotwór płuc może być wywołany przez wiele rakotwórczych czynników środowiskowych, ale przyczyną większości zachorowań na raka płuc jest palenie papierosów.

Według Światowej Organizacji Zdrowia rak płuca jest najczęstszą przyczyną zgonów spowodowanych chorobą nowotworową zarówno wśród mężczyzn, jak i kobiet.¹

Rak płuc: występowanie i zachorowalność

Każdego roku na całym świecie odnotowuje się ponad 1 300 000 nowych przypadków nowotworu płuca i oskrzeli, z powodu których umiera około 1 100 000 osób rocznie.¹ Szacuje się, że w Europie w 2004 roku wystąpiło około 381 500 nowych przypadków raka płuca i około 342 000 zgonów z jego powodu, co daje około 936 zgonów z powodu raka płuc każdego dnia. Ze wszystkich zgonów spowodowanych przez nowotwory 18,7 proc. wywołanych jest przez raka płuca. Rak płuca uważany jest za nowotwór powodujący największą liczbę zgonów spośród wszystkich zgonów z powodu nowotworów w Europie.Poniższa tabela pokazuje szacunkowe dane dotyczące występowania i śmiertelności spowodowanej przez raka płuca w odniesieniu do obu płci w określonych regionach.¹

Typy raka płuca

Występują dwa główne typy raka płuca: drobnokomórkowy rak płuca (small cell lung cancer, SCLC) i niedrobnokomórkowy rak płuca (non-small cell lung cancer, NSCLC). Ważne jest, aby dokonywać rozróżnienia między NSCLC i SCLC, ponieważ oba te rodzaje nowotworu leczone są w różny sposób.Niedrobnokomórkowy rak płuca jest najczęściej występującą formą raka płuca, stanowiącą około 75-80 proc. wszystkich przypadków.³ Istnieją trzy jego rodzaje:

• rak gruczołowy (gruczolakorak) - który stanowi 40 proc. wszystkich raków płuca, częściej występuje u kobiet
• rak płaskonabłonkowy - stanowi 25 proc. wszystkich przypadków raka płuca, występuje częściej u mężczyzn i osób starszych
• rak wielkokomórkowy - stanowi jedynie 10 proc. przypadków raka płuca, w porównaniu z innymi typami raka płuca rośnie szybciej i szybciej rozprzestrzenia się w płucach.^4,5

Rak płuc: szanse chorego na wyleczenie

Ogólnie, jedynie 20 proc. chorych na raka płuca będzie żyło rok po postawieniu diagnozy. Odsetek ten zmniejsza się do 6 proc. po 5 latach od rozpoznania. Odsetek chorych przeżywających zależy od stopnia zaawansowania nowotworu w chwili rozpoznania oraz od wyboru metody leczenia. Jeśli nowotwór zostanie zdiagnozowany we wczesnym stadium zaawansowania, nawet do 80 proc. chorych przeżyje co najmniej 5 lat po ustaleniu rozpoznania, z czego część chorych zostanie trwale wyleczona.

Rak płuc: zbyt późne rozpoznanie

Niestety, u niewielu chorych wykrywa się niedrobnokomórkowego raka płuca we wczesnym stopniu zaawansowania. Prawie 70 proc. przypadków niedrobnokomórkowego raka płuca jest rozpoznawanych w zaawansowanym stadium, kiedy nowotwór zdążył już rozprzestrzenić się do innych części ciała. W tym stadium, 15-35 proc. chorych będzie żyło po roku, z czego jedynie 2 proc. przeżyje 5 lat. Przeciętna długość czasu przeżycia chorych na zaawansowanego niedrobnokomórkowego raka płuca wynosi tylko 4 miesiące.^5,6

Czynniki ryzyka zachorowania na raka płuc

• palenie - to najważniejszy z nich - jest przyczyną wystąpienia dziewięciu na dziesięć przypadków raka płuca. Stopień ryzyka zależy przede wszystkim od długości czasu palenia, a nie od ilości wypalanych papierosów. Na przykład, jeśli paliło się 20 papierosów dziennie przez 40 lat, ryzyko zachorowania na raka płuca jest około 8 razy większe, niż jeśli paliło się 40 papierosów dziennie przez 20 lat. Palenie bierne zwiększa ryzyko rozwoju raka płuca o 25 proc. u małżonków palaczy, podczas gdy u osób narażonych na wpływ dymu tytoniowego w pracy ryzyko wzrasta o około 17 proc.⁵
• ekspozycja na azbest i gazy radonu
• blizny po wcześniej przebytej chorobie płuc (np. gruźlicy)
• występowanie raka płuca w rodzinie
• przebyte uprzednio leczenie przeciwnowotworowe

Zanieczyszczenie powietrza ma również swój wpływ, chociaż trudno jest przewidzieć ile przypadków można z nim powiązać.

Rozpoznawanie raka płuc

Nie ma typowych objawów raka płuca. Najczęściej występują:

• kaszel, który narasta, albo nie ustępuje po leczeniu zakażenia układu oddechowego
• ból w klatce piersiowej
• odkrztuszanie krwistej plwociny, krwi
• świszczący oddech, duszność, chrypka
• nawracające i długo się utrzymujące, powyżej 3-4 tygodni mimo leczenia, zapalenie oskrzeli lub płuc
• obrzęk twarzy lub szyi
• brak apetytu, obniżenie masy ciała
• zmęczenie, apatia

Z wymienionych objawów w trakcie choroby może występować jeden lub kilka równocześnie. W miarę narastania choroby zazwyczaj ilość objawów się zwiększa.

Leczenie raka płuc

Może być skomplikowane, ponieważ choroba łatwo rozprzestrzenia się poprzez układ chłonny (limfatyczny). To rozprzestrzenianie się komórek nowotworowych do innych części ciała nazywa się przerzutami i dla większości chorych oznacza, że leczenie nie zwalczy nowotworu. Obecnie, istnieją trzy standardowe metody leczenia chorych na raka płuca:

• leczenie chirurgiczne (operacyjne)
• napromienianie (radioterapia)
• chemioterapia.

W zależności od rodzaju nowotworu, stopnia zaawansowania, ogólnego stanu zdrowia oraz wieku chorego można zastosować jedną lub więcej z tych metod. Zarówno leczenie operacyjne (chirurgiczne) jak i radioterapia mogą doprowadzić do wyleczenia chorych na raka płuca, jeśli nowotwór jest zlokalizowany (nie rozprzestrzenił się do żadnej z otaczających go tkanek). Jeśli chory jest leczony w tym stopniu zaawansowania, odsetek chorych wyleczonych przekracza 70 proc., pod warunkiem, że chory jest w dobrym stanie zdrowia. Jednakże rozpoznanie choroby w tym stopniu zaawansowania stawiane jest jedynie w około 25-30 proc. przypadków.³

Schematy chemioterapii

W zaawansowanym niedrobnokomórkowym raku płuca chemioterapia jest metodą leczenia pierwszej linii. Może być stosowana łącznie z radioterapią lub bez niej, w zależności od sytuacji chorego. Chemioterapia składa się najczęściej z dwóch leków. Do powszechnie stosowanych schematów chemioterapii należą cztery, oparte na związkach platyny kombinacje lekowe, tj. cisplatyna/paklitaksel, gemcytabina/cisplatyna, cisplatyna/docetaksel oraz karboplatyna/ paklitaksel.⁷ Jeśli u chorego nie uzyska się odpowiedzi na leczenie pierwszej linii lub jeśli dojdzie do nawrotu nowotworu, należy włączyć leczenie drugiej linii. Powszechnie stosowane leczenie drugiej linii zawiera leki takie jak docetaksel, pemetreksed oraz nawelbina.Ponadto, oprócz leków stosowanych w tradycyjnej chemioterapii, w leczeniu chorych na niedrobnokomórkowego raka płuca dostępnych jest obecnie kilka nowych leków, w tym erlotynib. Leki te, znane również jako terapie celowane, pozwalają na uzyskanie porównywalnej z chemioterapią skuteczności, jednakże bez działań niepożądanych oraz posiadają dodatkowe korzyści wynikające z wygody stosowania.

Bibliografia:

1. Ferlay J, Bray F, Pisani P and Parkin DM. GLOBOCAN 2002: Cancer Incidence, Mortality and Prevalence Worldwide. IARC CancerBase No. 5, Version 2.0, Lyon: IARC Press, 2004.2. Boyle P and Ferlay J, Cancer incidence and mortality in Europe, 2004. Annal Oncol (2005):16;481–4883. lungcancercoalition.org4. Rozengurt E.  Autocrine loops, signal transduction, and cell cycle abnormalities in the molecular biology of lung cancer.  Curr Opin Oncol (1999) 11(2):116-225. cancerhelp.org.uk6. macmillan.org.uk7. cancer.gov

Serwis prasowy Polskiej Grupy Raka Płuca