Chemioterapia czerwona (czerwona chemia) - czym jest ten rodzaj leczenia onkologicznego?

„Czerwona chemia” jest potocznym terminem określającym każdą chemioterapię w trakcie której podaje się dożylnie doksorubicynę lub epirubicynę. Substancje te charakteryzują się czerwoną barwą, którą nadają stosowanym w leczeniu onkologicznym wlewom dożylnym. Jak działa czerwona chemia? Jakie działania niepożądane związane są z tą formą leczenia?

Spis treści

1. Czerwona chemia - jak działa?
2. Jak podawana jest czerwona chemioterapia?
3. Czerwona chemia - działania niepożądane
4. Czerwona chemia a ciąża
5. O czym warto pamiętać w trakcie przyjmowania czerwonej chemii?

Czerwona chemioterapia (czerwona chemia) często określana jest jako najsilniejszy rodzaj leczenia onkologicznego. Warto jednak podkreślić, że to powszechne twierdzenie jest nieprecyzyjne. Skuteczność leczenia jest konsekwencją odpowiedniego schematu terapii do danego typu nowotworu. W porównywaniu z chemią białą oraz chemią żółtą, wyróżnia się siłą zwalczania komórek nowotworowych oraz intensywnością działań niepożądanych. Ten rodzaj leczenia nazywany jest również czasami przez pacjentów onkologicznych „czerwonym diabłem” ze względu na związane z nim obciążenia dla organizmu. Czerwoną chemioterapię podaje się najczęściej w białaczce, chłoniakach, nowotworach piersi, nowotworach jajnika, nowotworach żołądka, nowotworach układu krwionośnego, nowotworach pęcherza moczowego oraz nowotworach gruczołu krokowego.

O charakterystycznej barwie czerwonych wlewów dożylnych decydują znajdujące się w nich substancje cytostatyczne z grupy antracyklin, w tym doksorubicyna. Podanie leków może również zmienić odcień moczu pacjenta na różowy. Zmiana barwy utrzymująca się do 48 godzin jest całkowicie normalna i nie powinna budzić niepokoju.

Czerwona chemia - jak działa?

Leki cystostatyczne są substancjami chemicznymi wykorzystywanymi w lecznictwie onkologicznym do niszczenia komórek nowotworowych. Niestety, atakując zmiany chorobowe uszkadzają również zdrowe tkanki i narządy. Wynika to z tego, że komórki nowotworowe są zmienionymi przez mutacje komórkami naszego ciała. Silne działania niepożądane są wpisane w praktycznie każde leczenie onkologiczne.

Leki zawarte we wlewach czerwonej chemii, atakują komórki nowotworowe poprzez blokowanie ich procesu replikacji DNA. W konsekwencji zostaje zablokowany podział komórkowy, a tym samym namnażanie w obrębie zmiany chorobowej. Poprzez związanie się z helisą DNA w trwały kompleks, leki antracyklinowe doprowadzają ostatecznie do śmierci komórki nowotworowej.

Cytostatyki atakują w podobny sposób również zdrowe tkanki organizmu pacjenta. W konsekwencji pojawiają się u pacjentów nieprzyjemne działania niepożądane, takie jak wypadanie włosów. Leki są jednak bardziej niebezpieczne dla komórek nowotworowych, ponieważ te dużo intensywniej replikują swoje DNA.

Schematy leczenia zaliczane do czerwonej chemioterapii:

• AC- doksorubicyna w połączeniu z cyklofosfamidem,
• TAC- taksan w połączeniu z doksorubicyną i cyklofosfamidem,
• ABVD- doksorubicyna w połączeniu z bleomycyną, winblastyną i dakarbazyną,
• CHOP- doksorubicyna w połączeniu z cyklofosfamidem, winkrystyną i drednizonem,
• FAC- doksorubicyna w połączeniu z 5-fluorouracylem, adriamycyną oraz cyklofofamidem.

Jak podawana jest czerwona chemioterapia?

Czerwona chemia podawana jest zawsze w formie wlewu dożylnego. Czas trwania tej formy leczenia jest dostosowywany indywidualnie do typu nowotworu oraz stopnia jego zaawansowania. Cytostatyki podawane są zawsze w wielu cyklach, które odbywają się z kilkumiesięcznymi przerwami.

Czerwona chemia - działania niepożądane

Częste działania niepożądane związane z przyjmowaniem czerwonej chemii:

• wypadanie włosów,
• zahamowanie czynności szpiku kostnego,
• zmniejszenie liczby białych krwinek,
• mdłości,
• utrata apetytu,
• owrzodzenia jamy ustnej,
• zwiększona tendencja do oparzeń słonecznych,
• wymioty,
• wysypka,
• reakcje alergiczne,
• kardiomiopatia,
• osłabienie mięśnia sercowego,
• uszkodzenie mięśnia sercowego, prowadzące nawet do niewydolności serca,
• zaróżowienie, ból i obrzęk dłoni oraz stóp,
• martwicze zapalenie jelita grubego, 
• zaburzenia płodności.

Czerwona chemia a ciąża

Uwaga! Czerwona chemia, u pacjentek w ciąży, może prowadzić do bardzo poważnych uszkodzeń płodu. W związku z tym ta forma leczenia nie powinna być podawana kobietom ciężarnym. W przypadku pacjentek w wieku rozrodczym zalecane jest stosowanie skutecznej formy antykoncepcji w trakcie przyjmowania czerwonej chemii.

O czym warto pamiętać w trakcie przyjmowania czerwonej chemii?

Działania niepożądane są niestety wpisane w leczenie onkologiczne z wykorzystaniem czerwonej chemii. Nieprzyjemne objawy można jednak zminimalizować stosując odpowiednią dietę oraz przyjmując leki przeciwwymiotne.

Posiłki spożywane po podaniu chemioterapii powinny być lekkie i łatwostrawne. Ważne jest aby zawierały dużo białka ułatwiającego regeneracje organizmu. Jednocześnie niewskazane są ciężkostrawne pokarmy, bogate w tłuszcze zwierzęce.

Dobrym wyborem jest chude mięso, białe sery, mleko i jaja. W aptekach można również kupić specjalne napoje odżywcze przeznaczone dla osób w trakcie leczenia onkologicznego. Stanowią one pomocne rozwiązanie dla pacjentów którzy mają problem ze spożywaniem posiłków ze względu na utratę apetytu lub owrzodzenia jamy ustnej.

W przypadku pojawienia się chorobowych zmian w jamie ustnej, które są częste w trakcie czerwonej chemioterapii, pomóc mogą płukanki z naparu z szałwii. W przypadku poważnych nadżerek problem należy zgłosić lekarzowi, który może w tej sytuacji przypisać specjalne maści przeciwgrzybicze dostępne tylko na receptę.

Dużym wsparciem dla osób borykających się z uciążliwymi konsekwencjami czerwonej chemioterapii mogą być fora internetowe pacjentów onkologicznych, takie jak amazonki.net i zwrotnikraka.pl.

Czytaj też:

• Chemioterapia: rodzaje. Jak działa chemioterapia?
• Chemioterapia doustna - tabletka zamiast kroplówki

mgr farmacji Sara Janowska