Zaćma: objawy. Metody usuwania katarakty

Zaćma (katarakta) to postępujące mętnienie soczewki oka. W 90 procentach przypadków jest wynikiem starzenia się organizmu, choć bywa też wadą wrodzoną. Mamy dobrą wiadomość dla osób, które mają zaćmę. Współczesna medycyna może przywrócić ostrość widzenia i uwolnić chorych od okularów. Jak przebiega leczenie zaćmy?

Zaćma (katarakta) to choroba atakująca przede wszystkim po 60. roku życia, ale zdarza się także młodszym - wtedy przyczyną są najczęściej urazy oka, praca w warunkach szkodliwych, kontakt oczu z chemikaliami, stany zapalne oka, przewlekłe choroby (np. cukrzyca) oraz przyjmowanie niektórych leków. Zaćmie nie można zapobiec, ale nie znaczy to, że każdy z nas zachoruje. Choroba prawie u każdego przebiega inaczej - niekiedy rozwija się przez kilka miesięcy, czasem długie lata. Efektem jest pogorszenie widzenia (może równocześnie zaatakować obie soczewki). Zaćmę łatwo rozpoznać. Na początek lekarz zakłada nam kolejne szkła korekcyjne i prosi, byśmy czytali konkretne rzędy cyfr i liter. Jeśli po wielu próbach nie udaje się dobrać szkieł, w których ostro widzimy, musi dokładnie przyjrzeć się soczewce.

Spis treści

1. Zaćma -  przyczyny
2. Zaćma - objawy
3. Zaćma - wskazania do operacji
4. Zaćma - metody operacji
5. Pielęgnacja oczu po operacji zaćmy

Zaćma -  przyczyny

Soczewka przypomina dysk - jest z obu stron wypukła. Dzięki takiej budowie może skupiać promienie świetlne dokładnie na siatkówce, a od tego zależy, czy widzimy ostro. Gdy jesteśmy młodzi, soczewka jest przezroczysta i elastyczna, doskonale widzimy więc z daleka i z bliska. Ale po czterdziestce traci elastyczność i aby coś przeczytać, musimy druk odsuwać od oczu. Wtedy problem rozwiązują okulary.

Jeśli jednak przyczyną gorszego widzenia jest zaćma, szkła nie pomagają. A gdy soczewka zupełnie zmętnieje, jesteśmy w stanie odróżnić jedynie dzień od nocy, światło od cienia. Na szczęście sztuczne soczewki radzą sobie nawet z takimi przypadkami.

Zaćma - objawy

• obraz staje się nieostry, a niewyraźnego widzenia nie likwidują coraz silniejsze szkła
• jasne kolory wydają się ciemniejsze
• lepiej widzisz o zmierzchu oraz przy zachmurzonym niebie; w jasnym świetle dziennym miewasz tzw. olśnienia
• z czasem widzenie w nocy lub ciemnym pomieszczeniu jest niemożliwe

Zaćma - wskazania do operacji

Wiele osób jest przekonanych, że zaćma to jakaś powłoka, która przykrywa gałkę oczną. Gdyby ją zdjąć, widzenie wróciłoby do normy. Niestety, tak nie jest. Żeby poprawić jakość widzenia, trzeba usunąć zmętniałą soczewkę i wszczepić sztuczną.

Domagaj się badań, które wykluczą początki zwyrodnienia plamki żółtej - wymiana soczewki na sztuczną może gwałtownie przyspieszyć rozwój AMD i nawet doprowadzić do utraty wzroku.

Zaćmy najlepiej pozbyć się jak najszybciej. Kiedyś z operacją czekano, aż katarakta "dojrzeje", czyli dojdzie do zupełnego zmętnienia. Teraz zabieg wykonuje się w każdym stadium choroby. Jest on prosty, skuteczny i rzadko powoduje powikłania. Można go przeprowadzić u każdego: u kilkutygodniowych dzieci (gdy zaćma jest wrodzona) i 100-latków. 

Jeśli okulista stwierdzi u nas zaćmę, nie zwlekajmy z zabiegiem. Może się ona bowiem przekształcić w zaćmę przejrzałą, której nieleczone powikłania mogą doprowadzić do nieodwracalnej utraty wzroku.

Zaćma - metody operacji

Stosuje się dwie metody usuwania zaćmy: wewnątrztorebkową i zewnątrztorebkową. Pierwsza to już metoda historyczna, która polega na usunięciu zmętniałej soczewki wraz z torebką, w której się znajduje. Usuniętą soczewkę zastępują szkła okularowe, zwykle bardzo silne, bo o mocy ok. +10 dioptrii. W chwili obecnej standardem jest zastąpienie zmętniałej soczewki sztuczną, nie tylko okularami.

Dziś najczęściej stosuje się metodę zewnątrztorebkową - pozostawia się torebkę i do niej wkłada sztuczną soczewkę. Tutaj możliwe jest zastosowanie najnowocześniejszej techniki: fakoemulsyfikacji (za pomocą płynu lub ultradźwięków rozbija się zmętniałą soczewkę a następnie usuwa ją), głowicy OZiL (która umożliwa usunięcie nawet bardzo twardej zaćmy) czy tzw. mikrocięcia (cięcie rzędu 1,5 mm, które pozwala na szybkie zagojenie rany).

Sztuczne soczewki są bardzo dobrze tolerowane przez organizm pacjenta, wyjątkowo pojawiają się powikłania, np. mętnieje tylna ściana torebki, którą przecina się specjalnym laserem.

Nowoczesne soczewki są wyposażone w filtry UV, mają też lepsze parametry pozwalające na dobre widzenie. Jednak po operacji będziemy potrzebować okularów - ale jednej pary: do dali lub do czytania.

Wyboru dokonuje się przed operacją, przy wyliczaniu przez lekarza mocy sztucznej soczewki. Wyjątkiem jest zastosowanie soczewki pseudoakomodacyjnej lub akomodacyjnej - w takim przypadku okulary nie będą potrzebne.

Pielęgnacja oczu po operacji zaćmy

Już od razu po operacji można normalnie poruszać się, kręcić głową, bez obawy, że soczewka wypadnie. Przez kilkanaście dni nie wolno jednak dotykać ani moczyć oka, by go nie zainfekować.

Pojawienie się bólu, zaczerwienienia oka, obrzęku, dokuczliwego światłowstrętu powinno skłonić pacjenta do wizyty u okulisty, aby ten sprawdził, co jest przyczyną takich objawów.

Na następną wizytę pacjent zgłasza się po 3 tygodniach i na kolejną – po 6, kiedy to można już dobrać odpowiednie okulary, jeśli będą potrzebne.

Do operowanego oka należy zakraplać krople do oczu z antybiotykiem.

Zwykle przez pierwsze 3 dni krople podaje się co 2 godziny, a w kolejnym tygodniu 4 razy dziennie. Jeżeli wcześniej chory przyjmował krople przeciwjaskrowe lub sztuczne łzy, należy je stosować według ustalonego z lekarzem schematu.

Po zabiegu (mniej więcej przez miesiąc) niewskazane są intensywne ćwiczenia fizyczne oraz praca wymagająca dźwigania. Niewskazana jest też jazda na rowerze lub motorze, bieganie, gra w siatkówkę. Można spacerować, schylać się, a także nosić zakupy o wadze do 3-4 kg.

Czytaj też:

• Zaćma: jak ją leczyć? Operacja usunięcia zaćmy
• Zaćma - jakie soczewki wybrać? Rodzaje soczewek przy zaćmie

miesięcznik "Zdrowie"

Anna Jarosz