Zajady to coś więcej niż problem kosmetyczny. Jakie choroby mogą je wywołać?

Zajady, czyli pęknięcia w kącikach ust, to problem, który powoduje dyskomfort podczas jedzenia, mówienia, a nawet uśmiechania się. Choć zwykle traktowane są jako problem kosmetyczny, mogą sygnalizować poważniejsze problemy zdrowotne. Czasem to objaw chorób, takich jak cukrzyca, anemia czy grzybica.

Przyczyny powstawania zajadów

Zajady, znane również jako zapalenie kącików ust, to pęknięcia, rany lub owrzodzenia pojawiające się po bokach ust, które powodują ból, pieczenie i dyskomfort, szczególnie podczas mówienia, jedzenia czy uśmiechania się.

Czasami ich pojawienie się jest wynikiem prozaicznych czynników, takich jak nadmierne wysuszenie ust, które może wystąpić w wyniku częstego oblizywania warg, zwłaszcza kiedy powietrze jest suche.

Zdarza się, że do uszkodzenia kącików ust dochodzi podczas jedzenia lub wizyty u dentysty. Innym czynnikiem sprzyjającym powstawaniu zajadów jest nieodpowiednia higiena jamy ustnej, zwłaszcza u osób noszących protezy zębowe.

Zajady w takich przypadkach zazwyczaj szybko się goją, a problem znika samoistnie. Istnieją jednak sytuacje, kiedy pęknięcia kącików ust nawracają, długo się goją lub w ogóle nie ustępują, co może być sygnałem, że problem ma poważniejszą przyczynę.

Zajady mogą być objawem choroby

Zajady mogą być także objawem poważniejszych problemów zdrowotnych, takich jak:

• anemia z niedoboru żelaza - zbyt niski poziom żelaza we krwi prowadzi do niedostatecznego dotlenienia tkanek, co może osłabić śluzówkę w kącikach ust, w rezultacie stają się one bardziej podatne na pęknięcia,
• niedobory witamin z grupy B - oprócz ryboflawiny, również brak witaminy B3 czy B12 może prowadzić do zaburzeń w regeneracji tkanek, co skutkuje pojawieniem się bolesnych zajadów w kącikach ust,
• infekcje grzybicze - nadmiar grzybów z rodzaju Candida albicans w jamie ustnej i na skórze wokół ust może wywoływać stany zapalne i prowadzić do pękania skóry,
• choroby autoimmunologiczne - zajady mogą pojawić się również u pacjentów cierpiących na schorzenia autoimmunologiczne, takie jak celiakia, schorzenia zapalne tarczycy lub jelit (np.choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego),
• niedobory odporności - spowodowane wirusem HIV, przewlekłym stosowaniem sterydów (wziewnych lub doustnych) czy nowotworami krwi, zwiększają ryzyko powstawania zajadów w wyniku infekcji bakteryjnych lub grzybiczych,
• cukrzyca - zajady mogą być jednym z wczesnych objawów cukrzycy, co warto uwzględnić w diagnostyce, wysoki poziom glukozy we krwi sprzyja rozwojowi drobnoustrojów, zwłaszcza bakterii i grzybów, które mogą kolonizować kąciki ust i prowadzić do rozwoju zajadów.

Kiedy pójść do lekarza?

Jeśli zajady występują rzadko i znikają po kilku dniach, zazwyczaj nie ma potrzeby konsultacji lekarskiej. Jednak problem staje się poważniejszy, gdy zmiany skórne nie goją się mimo stosowania domowych metod, takich jak używanie pomadek ochronnych, smarowanie ust lanoliną bądź oliwą z oliwek lub gdy zajady regularnie nawracają. W takiej sytuacji wskazana jest wizyta u dermatologa lub lekarza rodzinnego, który oceni stan skóry.

Lekarz może zlecić szereg badań diagnostycznych, aby określić przyczynę problemu. Zwykle są to badania krwi, w tym morfologia, poziom żelaza oraz witamin z grupy B. Dodatkowo, aby wykluczyć cukrzycę, wykonuje się badanie glikemii na czczo.

Jeśli istnieje podejrzenie infekcji grzybiczej, lekarz może zlecić wymaz z jamy ustnej, aby wykryć obecność grzybów. Tak przeprowadzona diagnostyka pozwala na zidentyfikowanie głównego czynnika wywołującego zajady, co umożliwia wdrożenie skutecznego leczenia.

Metody leczenia zajadów

Leczenie zajadów koncentruje się głównie na ustaleniu i eliminacji przyczyny ich powstawania, a także na wspomaganiu procesu gojenia. Jeśli zajady wynikają z niedoborów składników odżywczych, leczenie polega na suplementacji brakujących witamin lub minerałów. W tym przypadku zaleca się również wzbogacenie diety o pokarmy bogate w te składniki, takie jak jajka, zielone warzywa liściaste, orzechy, rośliny strączkowe oraz pełnoziarniste produkty zbożowe.

Kiedy zajady są skutkiem infekcji grzybiczej lub bakteryjnej, leczenie obejmuje stosowanie odpowiednich preparatów - maści przeciwgrzybiczych lub antybiotyków w postaci kremu. W przypadku, gdy zajady są związane z cukrzycą, kluczowe jest leczenie choroby podstawowej poprzez kontrolowanie poziomu glukozy we krwi, aby zapobiec dalszym problemom skórnym.

Ważna jest także dbałość o odpowiednią higienę jamy ustnej, unikanie oblizywania warg oraz stosowanie maści z tlenkiem cynku, które przyspieszają regenerację skóry, a także mają właściwości antybakteryjne.

Zobacz galerię 8 zdjęć

Paula Komendarczuk