Zadyszka to nie tylko brak formy. Sprawdź, jakie mogą być jej przyczyny

Zadyszka to określenie potoczne. Lekarze używają słowa duszność. Zadyszka to subiektywne uczucie braku powietrza lub odczuwanie dyskomfortu podczas oddychania, związanego z problemami z oddychaniem. Jakie są najczęstsze przyczyny zadyszki i kiedy zadyszka powinna cię zaniepokoić? Jakie są metody leczenia zadyszki?

Spis treści

1. Zadyszka: przyczyny
2. Zadyszka: leczenie

Zadyszka po intensywnym treningu, długim biegu czy ciężkiej pracy fizycznej jest zjawiskiem normalnym. Gdy pojawia się w innych okolicznościach może być sygnałem, że w naszym organizmie dzieje się coś złego. Patologiczne zmiany wywołujące problemy ze swobodnym oddychaniem mogą towarzyszyć bardzo wielu schorzeniom, nie tylko chorobom dróg oddechowych. Bardzo często mają związek z chorobami układu krążenia.

Jak mówią lekarze, zadyszka, czyli duszność może powstawać na podłożu kilku mechanizmów. Dlatego szukając przyczyn duszności lekarz skupia się na sytuacjach i objawach, które występują razem z zadyszką.

Jeżeli u pacjenta wystąpił skurcz oskrzeli związany z napadem astmy oskrzelowej albo śródmiąższowy obrzęk płuc w wyniku niedokrwienia mięśnia sercowego będzie się on skarżył nie tylko na duszność, ale i na ucisk w klatce piersiowej. Gdy chory cierpi na astmę lub przewlekłą obturacyjną chorobę płuc i doszło do zaostrzenia schorzeń, zadyszka będzie się nasilała podczas wysiłku.

Czytaj też:

Zadyszka po treningu - jak poprawić kondycję i pozbyć się zadyszki?

Jak zwiększyć pojemność płuc? Ćwiczenia wytrzymałościowe i oddechowe

Zasady oddychania w trakcie biegania

Zadyszka: przyczyny

Choroby płuc

Zwiększenie aktywności napędu oddechowego z konsekwencją w postaci hiperwentylacji (nadmiernej wentylacji) ma miejsce w ostrej hipoksemii i hiperkapnii. Podobne zjawisko zachodzi wskutek stymulacji receptorów płucnych w przypadku zatorowości płucnej, obrzęku śródmiąższowego płuc, ostrego spazmu oskrzelowego.

Istotne jest, że nawet przy prawidłowym stanie układu oddechowego takie czynniki, jak przebywanie na dużej wysokości bezwzględnej, podwyższone stężenie progesteronu w ciąży czy przyjmowanie niektórych leków (np. kwasu acetylosalicylowego) mogą wywołać u niektórych osób duszności.

Zaburzenia wentylacji płuc mogą występować przy schorzeniach dróg oddechowych takich jak astma, rozedma płuc, przewlekłe zapalenie oskrzeli czy rozstrzenie oskrzeli.

Przyczyną duszności może być również zmniejszenie zakresu ruchomości ścian klatki piersiowej, które pojawia się przy kifoskoliozie bądź schorzeniach związanych ze znacznym osłabieniem mięśni oddechowych. Chory musi w każdy oddech wkładać więcej wysiłku.

Zadyszka pojawi się także wtedy, gdy w jamie opłucnowej zgromadzi się znaczna ilość płynu wysiękowego.

Zaburzenia wymiany gazowej, a więc także kłopoty z oddychaniem mogą występować w przebiegu zapalenia płuc, obrzęku płuc, a także zakrztuszenia (zachłystowego zapalenia płuc i zespołu ostrej niewydolności oddechowej).

Wyrównywanie hipoksemii w przypadku chorób naczyń płucnych, chorób śródmiąższowych płuc czy zastoju w krążeniu płucnym nie przynosi efektu w postaci zmniejszenia zadyszki, gdyż jest ona konsekwencją bezpośredniej stymulacji receptorów płucnych.

Choroby serca i naczyń

Utrudnienie oddychania przy wysiłku fizycznym można zaobserwować w łagodnej lub umiarkowanej niedokrwistości. Wady serca związane z wewnątrzsercowym przeciekiem lewo-prawym mogą skutkować zwiększeniem rzutu serca i uczuciem zadyszki, również na tle rozwoju nadciśnienia płucnego.

Duszność podczas wysiłku może być następstwem nie tylko nie tylko małej wydolności układu sercowo-naczyniowego, spowodowanego brakiem treningu, ale również zaburzeniami procesu rozkurczu mięśnia sercowego w przebiegu nadciśnienia tętniczego, stenozy (zwężenia zastawki aortalnej) oraz kardiomiopatii przerostowej. Przewlekła zadyszka może towarzyszyć także zapaleniu osierdzia.

Zadyszka może się pojawić także u osób z niedokrwienną chorobą serca.

Nadwaga

Nadprogramowe kilogramy utrudniają nie tylko swobodne poruszanie się, ale także negatywnie wpływają na oddychanie. Dzieje się tak, ponieważ tkanka tłuszczowa zabiera tlen mięśniom i innym ważnym narządom ( w tym pęcherzykom płucnym), sprawiając, że dostają go mniej niż potrzebują. Krótko mówiąc są niedotlenione i niedożywione.

Panika

Gdy jesteśmy zdenerwowani, oddychamy szybciej, ale płytko. To hiperwentylacja, która jest następstwem zmniejszenia ilości dwutlenku węgla we krwi. Skutkiem tego są kołatanie serca i zawroty głowy. Aby uniknąć tych przykrych dolegliwości, należy oddychać do papierowej torebki. To przywróci prawidłowe stężenie tlenu i dwutlenku węgla we krwi, dzięki czemu uspokoisz się i odzyskasz równy oddech. Innym sposobem na opanowanie zadyszki wynikającej z lęku jest świadome spowolnienie oddechu. Powietrze nabieraj przez usta, a następnie wolno wydmuchuj je przez nos lub przez usta złożone w tzw. dziubek.

Zadyszka: leczenie

W każdym przypadku zadyszki należy znaleźć przyczynę jej powstawania. Im szybciej trafimy do lekarza, tym lepiej. Po zbadaniu pacjenta i wykonaniu podstawowych badań lekarz będzie wiedział, jakie leczenie zastosować. Jeżeli przyczyną zadyszki jest choroba płuc lub serca, trzeba leczyć schorzenie podstawowe. Opanowanie choroby pozwoli pozbyć się także zadyszki, chociaż nie zawsze jest to możliwe. Jeżeli leczenie jest niemożliwe lub nieskuteczne, a zależy na lepszej jakości życia można wspomagać organizm tlenoterapią. Ta jest stosowana zwykle wtedy, gdy spoczynkowa saturacja (wysycenie krwi tlenem) jest mniejsza niż 94% lub gdy spada ona poniżej tego poziomu podczas codziennej, zwykłej aktywności fizycznej pacjenta.

O autorze

Anna Jarosz

Dziennikarka od ponad 40 lat zaangażowana w popularyzację edukacji zdrowotnej. Laureatka wielu konkursów dla dziennikarzy zajmujących się medycyną i zdrowiem. Otrzymała m. in. Nagrodę Zaufania „Złoty OTIS” w kategorii „Media i Zdrowie”, Wyróżnienie Św. Kamila przyznawane z okazji Światowego Dnia Chorego, dwukrotnie „Kryształowe Pióro” w ogólnopolskim konkursie dla dziennikarzy promujących zdrowie oraz wiele nagród i wyróżnień w konkursach na „Dziennikarza Medycznego Roku” organizowanego przez Ogólnopolskie Stowarzyszenie Dziennikarze dla Zdrowia.

Czytaj więcej artykułów tego autora

Anna Jarosz