Wczesne objawy Alzheimera, które łatwo zbagatelizować. Nie popełniaj tego błędu

Każdemu zdarza się o czymś zapomnieć. Zwykła rzecz, przecież większość z nas jest zapracowana i przemęczona. Gdy kłopoty z pamięcią nasilają się i coraz częściej zapominamy o różnych drobiazgach, zaczynamy się zastanawiać, czy to początki demencji. A może to pierwsze symptomy choroby Alzheimera?

Spis treści

1. Wczesne objawy choroby Alzheimera: co powinno zaniepokoić?
2. Wczesne objawy choroby Alzheimera: co robić, gdy się nasilają?  
3. Wczesne objawy choroby Alzheimera - jak opóźnić pojawienie się symptomów?

Wczesne objawy choroby Alzheimera nie zawsze budzą niepokój. Przyczyn zaburzeń pamięci jest przecież bardzo wiele. Mogą one mieć związek ze schorzeniami naczyniowymi, endokrynologicznymi, wystąpić po udarze, urazie, zatruciu tlenkiem węgla lub wynikać z niedoboru witamin z grupy B, głównie witaminy B12. Wszystkie te choroby mogą powodować zaburzenia funkcji poznawczych o różnym stopniu nasilenia, nawet do ciężkiego zespołu otępiennego.

Fakty są jednak takie, że osoby cierpiące na chorobę Alzheimera stanowią znaczną grupę chorych z zaburzeniami funkcji poznawczych. Według danych WHO to schorzenie neurologiczne odpowiada za 60-70% wszystkich przypadków otępień wśród osób w wieku 60-65 lat.

Od powstania pierwszych niekorzystnych zmian w mózgu do wystąpienia klinicznych objawów choroby Alzheimera mija 10, 15, a czasem nawet 20 lat. Wiele badań wskazuje na to, że takie nieprawidłowości w mózgu mogą się pojawić już w czwartej dekadzie życia, ale przebiegają bezobjawowo. To, jak mówią specjaliści, niema faza schorzenia. Gdy choroba się rozwinie i manifestuje się objawami klinicznymi w postaci poważnych zaburzeń pamięci, mamy do czynienia z otępieniem typu alzheimerowskiego.

Wczesne objawy choroby Alzheimera: co powinno zaniepokoić?

Choroba Alzheimera jest utożsamiana głównie z utratą pamięci, ale zanim jej deficyty staną się widoczne lub zauważalne dla otoczenia, pojawiają się sygnały, które powinny wzbudzić naszą czujność.

• Człowiek, u którego rozwija się choroba Alzheimera, zmienia się. Ktoś, kto był zawsze opanowany, staje się wybuchowy, łatwo wpada w złość, podnosi głos lub też łatwo się wzrusza, płacze z byle powodu, bo nie kontroluje swoich emocji.
• Bywa, że zachowuje się lub wypowiada nieadekwatnie do sytuacji, w której się znajduje.
• Za niepokojący objaw należy uznać także sytuację, gdy człowiek aktywny i dobrze radzący sobie z codziennymi zadaniami zaniedbuje swoje obowiązki, np. szuka wymówek, aby nie iść do pracy, przestaje dbać o ubiór, higienę, siedzi godzinami na kanapie i wycofuje się z relacji towarzyskich i rodzinnych.
• Dość wcześnie mogą się pojawić problemy z mową. Zdania są poprawnie budowane, ale chory np. zapomina nazwy przedmiotów codziennego użytku. Mówi – podaj mi to okrągłe do jedzenia zupy, zamiast poprosić o po danie łyżki. Chory wie, do czego dana rzecz służy, ale nie umie jej nazwać, co jest związane z zaburzeniami mowy o typie afazji.
• Zdarza się też, że zmienia się sposób wypowiadania się. Wypowiedzi są proste, ale przede wszystkim nie słychać w nich emocji. Mowa staje się monotonna. 

Wczesne objawy choroby Alzheimera: co robić, gdy się nasilają?  

Zmiany obejmujące mózg początkowo są bardzo dyskretne i dlatego bagatelizowane. Otoczenie kwituje je stwierdzeniem – źle się starzeje. Oczywiście, nie chodzi o to, aby każdą zmianę zachowania czy niemądrą wypowiedź traktować jak początek choroby. Warto jednak bliżej się przyjrzeć problemowi i przy okazji porozmawiać o tym z lekarzem.

W początkowym stadium choroby mogą pojawić się objawy depresji, takie jak obniżony nastrój, spadek aktywności, negatywna ocena rzeczywistości. Zdarza się, że chory kładzie swoje rzeczy w niewłaściwym miejscu, np. książkę do lodówki, klucze do kosza z brudną bielizną. Nie pamięta tego faktu i oskarża bliskich o złośliwość.

Często występuje lęk, zaburzenia snu i łaknienia – na zmianę brak apetytu i . Mogą wystąpić urojenia, najczęściej dotyczące prześladowania, okradania i niewierności małżeńskiej.

Wreszcie chory nie wie, dlaczego wyszedł z domu, traci poczucie czasu i zdolność orientacji.

Często nie rozpoznaje bliskich, a nawet swojego odbicia w lustrze. Nie wie, jak zawiązać sznurowadła czy posmarować chleb masłem. Niestety, zmiana w zachowaniu członka rodziny często bywa odbierana przez otoczenie jako złośliwość lub lenistwo.

Sam chory też nie dostrzega zmian w swoim zachowaniu czy ubytków pamięci. Niektórzy twierdzą nawet, ze mają doskonałą pamięć. Większość osób zatraca też krytycyzm wobec swoich zachowań czy wypowiedzi.

Gdy schowają pieniądze do lodówki, mówią, że ktoś ich okradł. To często rodzi konflikty, sprawia, że bliscy się odsuwają. Nie chcą pomagać, bo nie rozumieją zachowań chorego.

Wczesne objawy choroby Alzheimera - jak opóźnić pojawienie się symptomów?

Zła wiadomość jest taka, że na chorobę Alzheimera nie opracowano jeszcze skutecznego leku. Dostępne obecnie leki działają jedynie na objawy – łagodzą je lub redukują ryzyko ich wystąpienia.

Dobrą wiadomością jest to, że możemy powalczyć o sprawność swojego mózgu. Wielkie znaczenie mają działania niefarmakologiczne, czyli aktywność umysłowa oraz przestrzeganie tych samych zasad, w tym diety, które zaleca się w profilaktyce udarów mózgu czy zawałów serca.

I chociaż samej choroby nie da się powstrzymać, można znacznie opóźnić wystąpienie objawów klinicznych. Dlatego:

Wysypiaj się (minimum 6 godzin), aby organizm mógł oczyścić mózg z nagromadzonego w ciągu dnia białka.

Lecz depresję, bo ta sprzyja szybszemu starzeniu się mózgu.

Nie pal papierosów, ponieważ dym tytoniowy sprzyja stresowi oksydacyjnemu, który niszczy naczynia krwionośne i komórki nerwowe. Badania potwierdzają, że palacze są bardziej narażeni na rozwój tej choroby niż osoby niepalące.

Jedz więcej jednonienasyconych tłuszczów, które znajdziesz w olejach, orzechach (włoskich, ziemnych, pistacjach), migdałach, nasionach, awokado, oliwkach. Mózg lubi także wielonienasycone tłuszcze omega-3 (ryby, orzechy, olej lniany, siemię), witaminę E (kiełki pszenicy, pełne ziarna, zielone warzywa liściaste, orzechy). Potrzebuje witaminy B12 (produkty pochodzenia zwierzęcego), witaminy B9, czyli kwasu foliowego (fasola, zielone warzywa, pomarańcze).

Ogranicz spożycie czerwonego mięsa, żywności rafinowanej, tłuszczu zwierzęcego.

Spędzaj czas aktywnie, bo wysiłek fizyczny nie tylko poprawi ogólny stan zdrowia, ale może także zapobiec chorobie. Już 2 godziny ruchu w tygodniu pozwalają znacznie ograniczyć ryzyko zachorowania.

Trenuj mózg, aby nie utracił funkcji poznawczych. Zacznij uczyć się języków obcych, gry na instrumencie, dużo czytaj, ucz się nowych rzeczy (np. rysowania), rozwiązuj krzyżówki i łamigłówki, sudoku, graj w szachy i inne gry wymagające myślenia, udzielaj się społecznie.

Trzymaj cholesterol i cukier w ryzach, bo ich nadmiar we krwi sprzyja chorobie.

Kontroluj ciśnienie krwi, aby nie dopuścić do rozwoju schorzeń sercowo-naczyniowych.

Anna Jarosz

Konsultacja: dr n. med. Aleksandra Podlecka-Piętowska