Twój stolec tak wygląda? To znak, że pora odwiedzić lekarza

Wypróżnienie to nie jest wdzięczny temat - jednak od czasu do czasu warto zerknąć do muszli klozetowej. Kształt lub kolor stolca mogą bowiem wiele powiedzieć o stanie zdrowia i wskazać na potencjalne problemy, które wymagają uwagi. Wśród tych najpilniejszych i najgroźniejszych może być nawet choroba nowotworowa.

Prawidłowy stolec ma brązowy kolor, kształt walca i zbitą - ale nie twardą - konsystencję, co wynika z procesów zachodzących w trakcie trawienia pokarmu. Na jego odbiegający od normy wygląd i kolor wpływ może mieć wiele czynników.

Jednym z najbardziej oczywistych jest dieta - nadmiar pokarmów zawierających beta karoten może np. sprawić, że stolec znienacka zmieni kolor na pomarańczowy, z kolei obecność dużej ilości zielonych, niebieskich i fioletowych warzyw i owoców może nadać mu przejściową, zielonkawą barwę.

Jednak w wielu przypadkach taka zmiana nie zwiastuje niczego dobrego - może świadczyć o toczącej się infekcji wirusowej czy bakteryjnej, a także o problemach z układem pokarmowych, czy o rozwoju nowotworu - raka trzustki lub raka jelita grubego.

Zmiana koloru lub kształtu stolca to sygnał ostrzegawczy

Właśnie dlatego każdą zmianę w wyglądzie stolca, która utrzymuje się przez pewien czas i pozornie nie ma związku z dietą, warto skonsultować z lekarzem. W niektórych przypadkach może to być bowiem jedyny objaw choroby. Szczególną uwagę powinny zwrócić zwłaszcza:

• stolce odbarwione, pozbawione pigmentu - białe, żółtawe lub bladożółte, bladobrązowe. Mogą świadczyć m.in. o chorobach trzustki (łącznie z nowotworem), kamicy żółciowej lub nerkowej, stanie zapalnym dróg żółciowych czy o chorobach wątroby.
• stolce smoliste, czarne - takie stolce pojawiają się u osób suplementujących żelazo, są one również charakterystycznym objawem krwawienia w górnej części przewodu pokarmowego (czarną barwę nadaje stolcom częściowo strawiona krew)
• stolce z domieszką krwi - żywoczerwone pasma widoczne w kale mogą świadczyć o żylakach odbytu lub krwawieniu z dolnego odcinka przewodu pokarmowego
• stolce wąskie, ołówkowate - są objawem zwężenia odbytnicy, do którego dochodzi m.in. w przebiegu raka jelita grubego, mogą również świadczyć o hemoroidach, zespole jelita drażliwego i chorobach zapalnych jelit, w których przebiegu w odbycie tworzą się przetoki i ropnie. 
• stolce, które unoszą się na wodzie w muszli - to objaw m.in. zaburzeń w przyswajaniu tłuszczu, a także zakażeń bakteryjnych układu pokarmowego
• stolce rzadkie, tłuste - mogą oznaczać chorobę trzustki.

Takie zmiany wymagają konsultacji z lekarzem

Jeśli coś w wyglądzie stolca budzi niepokój, warto przełamać niechęć do tego tematu i porozmawiać z lekarzem rodzinnym. Zmiany tego typu zawsze wymagają pogłębionej diagnostyki, a jej rodzaj zależy m.in. od rodzaju zaobserwowanych zmian, a także od objawów towarzyszących.

Na przykład w przypadku stolców ołówkowatych lekarz może zalecić zarówno badania na obecność krwi utajonej w stolcu, jak i morfologię czy badanie na marker nowotworowy CEA, ale też diagnostykę dolnego odcinka przewodu pokarmowego, której podstawę stanowi kolonoskopia. W trakcie tego badania lekarz może ocenić ściany jelita grubego i pobrać wycinek do badania histopatologicznego, a nawet usunąć polip czy przeprowadzić drobny zabieg - taki jak elektrokoagulacja.

Inne wykonywane w takim przypadku badania to sigmoidoskopia lub rektoskopia - są prostsze i nie wymagają od pacjenta takich przygotowań, jak kolonoskopia, jednak pozwalają ocenić zaledwie wycinek jelita grubego (w przypadku sigmoidoskopii jest to ok. 60 cm).

Katarzyna Hubicz