Syndrom TATT, czyli uczucie zmęczenia przez cały czas - co to za zjawisko i jakie są jego objawy?

Weryfikacja

Autor: lek. Katarzyna Banaszczyk

Syndrom TATT (skrót od angielskich słów tired all the time) to stosunkowo nowe zjawisko, w którym mamy do czynienia z ciągłym uczuciem przewlekłego zmęczenia. Czym spowodowany jest ten stan i jak dokładnie się objawia?

Spis treści

1. Przewlekłe zmęczenie - jakie schorzenia należy wykluczyć?
2. Przewlekłe zmęczenie - przyczyny i uwarunkowania
3. Przewlekłe zmęczenie a styl życia

W praktyce medycznej lekarze spotykają się z ogromną liczbą pacjentów, którzy zgłaszają przewlekłe zmęczenie. Należy mieć świadomość, że w niektórych przypadkach nasilone zmęczenie (szczególnie jeśli towarzyszą mu inne objawy kliniczne) może być symptomem pewnych schorzeń natury internistycznej. Jednak jeśli zostaną one wykluczone, możemy wtedy myśleć o syndromie TATT (tired all the time).

Oczywiście, trzeba w tym miejscu podkreślić, że w pewnych sytuacjach zmęczenie jest normalnym, fizjologicznym odczuciem - szczególnie po intensywnej pracy, czy to fizycznej, czy umysłowej. Jednak jeśli czujemy się zmęczeni niemal ciągle i odczucie to zakłóca nasze codzienne funkcjonowanie, to zdecydowanie jest to problem, nad którym należy się pochylić.

W Polsce uczucie silnego zmęczenia deklaruje aż 11 milionów aktywnych zawodowo osób, zaś u 100 tysięcy z nich można rozpoznać schorzenie nazywane zespołem chronicznego zmęczenia.

Przewlekłe zmęczenie - jakie schorzenia należy wykluczyć?

Jak już wspomniano, przewlekłe zmęczenie może wynikać z pewnych schorzeń organizmu. Należy o nich pomyśleć, zanim postawimy rozpoznania TATT (tired all the time), ponieważ bagatelizowanie ich już na starcie może mieć niekorzystne skutki dla pacjenta. Do schorzeń, którym może towarzyszyć silne, utrzymujące się zmęczenie należy przede wszystkim:

• chorobę Addisona - istotą tego schorzenia jest niedoczynność kory nadnerczy i co za tym idzie niedobór hormonów kory nadnerczy. Schorzenie to objawia się także utratą masy ciała, chudnięciem, złą tolerancją wysiłku fizycznego, a ponadto, czasami również luźnymi stolcami oraz bólem mięśni i stawów. Typowym objawem tego schorzenia, widocznym gołym okiem jest ściemnienie skóry (tak zwany cisawy odcień skóry),
• choroba Cushinga - przyczyną tego schorzenia jest wzmożone wytwarzanie kortyzolu - czyli tak zwanego hormonu stresu. Przypadłość ta objawia się między innymi osłabieniem mięśni i złą tolerancją wysiłku, ale również zwiększonym pragnieniem i co za tym idzie wielomoczem,a także skłonnością do pogorszenia nastroju i depresji, skłonnością do rozwoju cukrzycy i większą podatnością na zakażenia bakteryjne i wirusowe. Klinicznie u pacjenta możemy zobaczyć otyłość typu centralnego, otłuszczenie karku (tak zwany “byczy kark”), czerwono-sine rozstępy na skórze oraz trądzik i hirsutyzm,
• cukrzyca - czyli nieprawidłowy, zbyt wysoki poziom glukozy we krwi,
• nadczynność tarczycy - objawy, jakie mogą towarzyszyć zmęczeniu w tym przypadku to utrata masy ciała, pogorszona tolerancja ciepła, niepokój, drażliwość, a także wzmożona potliwość, kołatanie serca i biegunki,
• niedoczynność tarczycy - w tym przypadku może pojawić się nietolerancja zimna, pogorszony stan skóry, włosów i paznokci, przybieranie na wadze, senność, zmniejszenie częstości pracy serca (bradykardia), ochrypły, matowy głos, na skutek pogrubienia strun głosowych, a także zaparcia,
• niedokrwistość (anemia) - czyli obniżone stężenie hemoglobiny we krwi, objawia się łatwą męczliwością, bladością skóry i śluzówek, nietolerancją wysiłku, a także zawrotami głowy oraz tachykardią (a więc zwiększeniem częstości pracy serca - powyżej 90 uderzeń na minutę),
• schorzenia psychiatryczne - należy tutaj wymienić depresję, schizofrenię, nadużywanie substancji psychoaktywnych, a także zaburzenia odżywiania (anoreksja, bulimia - żarłoczność psychiczna),
• schorzenia neurologiczne - na przykład stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona, czy narkolepsja,
• choroby reumatologiczne - fibromialgia, toczeń rumieniowaty układowy, zapalenie wielomięśniowe, zapalenie skórno-mięśniowe,
• infekcje - borelioza, HIV, przewlekłe zapalenie wątroby,
• obturacyjny bezdech senny (OBS) - jego częstym objawem jest uporczywe zmęczenie w ciągu dnia, zaburzenia koncentracji, zaburzenia pamięci, które utrudniają wykonywanie codziennych obowiązków,
• celiakia - czyli choroba trzewna, wynikająca z nietolerancji glutenu,
• schorzenia kardiologiczne - przede wszystkim niewydolność serca,
• niedobory witaminowe,
• zatrucie metalami ciężkimi.

Należy mieć świadomość, że zmęczenie może być także skutkiem ubocznym przyjmowanych leków, dlatego warto wraz z lekarzem dokładnie przejrzeć swoją apteczkę i przedstawić specjaliście wszystkie przyjmowane przez siebie leki (również suplementy diety).

Przewlekłe zmęczenie - przyczyny i uwarunkowania

Zauważono, że istnieje pewna indywidualna, genetyczna predyspozycja do odczuwania przewlekłego zmęczenia, szczególnie po zadziałaniu pewnych czynników zewnętrznych (na przykład po wystąpieniu infekcji).

Co więcej, podkreśla się ogromną rolę układu immunologicznego, co skłania naukowców do stwierdzenia, że odczuwanie przewlekłego zmęczenia ma etiologię poinfekcyjną (warto w tym miejscu zaznaczyć, że częstą przyczyną przewlekłego zmęczenia jest przebycie mononukleozy zakaźnej, czyli infekcji wirusowej wywołanej przez wirusa EBV).

Nie istnieje jedna, konkretna przyczyna wystąpienia przewlekłego zmęczenia - na zaistnienie tego stanu nakłada się wiele czynników, zarówno środowiskowych, jak i związanych ze stylem życia, genetyką, jak i zdrowiem danego pacjenta.

Przewlekłe zmęczenie a styl życia

Należy obowiązkowo zwrócić uwagę na swój styl życia - wiele przypadków odczuwanego przez pacjentów zmęczenia wynika właśnie z nieprawidłowego stylu życia. O czym warto pamiętać? Poniżej kilka podstawowych rad.

• Regularny sen, odpowiednia długość snu - jest to niezwykle ważne, by unikać uczucia zmęczenia. Odpowiednia długość snu dla osoby dorosłej to średnio 7-8 godzin. Powinniśmy unikać przeglądania telefonu, czy oglądania telewizji bezpośrednio przed zaśnięciem, ponieważ niebieskie światło emitowane przez ekrany urządzeń elektronicznych powoduje zakłócenie rytmu dobowego.
• Wprowadzenie do swojego życia aktywności fizycznej, spędzanie większej ilości czasu na świeżym powietrzu.
• Dieta - najlepiej zróżnicowana, bogata w warzywa i owoce. Pokarmy bogate w cukry proste co prawda dodają nam energii, ale tylko na chwilę. Po pewnym czasie słodycze i fast-foody sprzyjają jednak spadkom energetycznym. Tak samo ograniczenie spożywania alkoholu i eliminacja innych używek sprawi, że kolejnego dnia z pewnością będziemy mieć więcej energii.
• Zmniejszenie masy ciała - nadwaga (BMI pomiędzy 25-30) i otyłość (BMI powyżej 30) obciążają tak naprawdę cały nasz organizm, przyczyniają się do pogorszenia stanu stawów, ale również prowadzą do schorzeń układu sercowo-naczyniowego,
• Przewlekły stres - to kolejny czynnik ryzyka przewlekłego zmęczenia. Choć trudno w dzisiejszym świecie całkowicie wyeliminować ten czynnik, to warto starać się niwelować jego skutki - przede wszystkim poprzez ćwiczenia relaksacyjne, aktywność fizyczną, czy oddawania się ulubionym zajęciom.

Przewlekłe zmęczenie - podsumowanie

Podsumowując, trzeba podkreślić, że zmęczenie to normalne odczucie. Po intensywnym, stresującym okresie każdy z nas ma prawo czuć się zmęczony. Jednak jeśli zmęczenie towarzyszy nam każdego dnia - zdecydowanie jest to sytuacja, którą należy wyjaśnić.

W większość przypadków odpowiada za nią przewlekły stres i prowadzenie niezdrowego trybu życia, ale warto mieć świadomość, że zmęczenie może wpisywać się także w obraz kliniczny wielu schorzeń natury internistycznej. Co ważne - zmęczenie to w niemal wszystkich przypadkach tylko jeden z objawów schorzenia internistycznego, dlatego nie należy od razu kojarzyć zmęczenia z poważnymi chorobami somatycznymi.

Wykonanie raz na rok podstawowych badań laboratoryjnych (takich jak morfologia krwi obwodowej, czy jonogram) pozwoli wykluczyć wiele schorzeń, przyczyniających się do odczuwania przebiegłego zmęczenia.

lek. Katarzyna Banaszczyk