Ryzyko sercowo-naczyniowe. Czym jest i jak określić ryzyko sercowo-naczyniowe?

Ryzyko sercowo-naczyniowe to termin, z którym najczęściej stykamy się u kardiologa, chociaż w pewnych sytuacjach w trakcie wizyty wspomina o nim również wielu lekarzy rodzinnych. Czym jest ryzyko sercowo-naczyniowe i dlaczego ma tak duże znaczenie dla zdrowia? Jak oszacować ryzyko sercowo-naczyniowe, jakie czynniki mają wpływ na poziom ryzyka sercowo-naczyniowego?

Ryzyko sercowo-naczyniowe to ocena prawdopodobnego wystąpienia choroby sercowo-naczyniowej lub śmierci z jej powodu (również z powodu powikłań oraz incydentów sercowo-naczyniowych, takich jak zawał serca lub udar mózgu) w ciągu określonego czasu.

Lekarze w praktyce posługują się pojęciem ogólnego ryzyka sercowo-naczyniowego, szacowanego na podstawie kilku najważniejszych, wybranych czynników ryzyka. Istnieje również pojęcie całkowitego ryzyka sercowo-naczyniowego, które nie jest jednak stosowane na co dzień, lecz jedynie w teorii: w praktyce jego oszacowanie jest niemożliwe, gdyż oznacza ono ryzyko szacowane na podstawie kilkuset czynników ryzyka.

Spis treści

1. Kiedy trzeba ocenić ryzyko sercowo-naczyniowe?
2. Jak ocenia się ryzyko sercowo-naczyniowe?
3. Stopnie ryzyka sercowo-naczyniowego

Kiedy trzeba ocenić ryzyko sercowo-naczyniowe?

Ocena ryzyka sercowo-naczyniowego to element zarówno profilaktyki, jak i właściwego leczenia chorób układu krążenia. Ocena ryzyka sercowo-naczyniowego pozwala stwierdzić, czy - i w jakim stopniu - pacjent narażony jest na choroby serca i układu krążenia, a także incydenty sercowo-naczyniowe (w tym zawał serca i udar mózgu).

Poziom ryzyka sercowo-naczyniowego pozwala również lekarzowi dobrać rodzaj terapii i wysokość dawek leków, a także w odpowiednim momencie wdrożyć leczenie w przypadku np. nadciśnienia tętniczego czy hipercholesterolemii. Każde takie leczenie może nieść za sobą ryzyko działań niepożądanych, może być również uciążliwe dla pacjenta.

Na podstawie oceny ryzyka sercowo-naczyniowego lekarz jest w stanie określić, czy leki są już konieczne - przykładowo osobie z niskim nadciśnieniem tętniczym, ale palącej papierosy zaleci leki wcześniej niż osobie, która ma wyższe wartości ciśnienia, ale nie pali. 

Jak ocenia się ryzyko sercowo-naczyniowe?

Ryzyko sercowo-naczyniowe określa się za pomocą różnych metod. Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne zaleca używanie tablic skali SCORE (Systematic COronary Risk Evaluation), które pozwalają określić ryzyko zgonu z powodów sercowo-naczyniowych w ciągu najbliższych dziesięciu lat.

Ogólne ryzyko sercowo-naczyniowe wg skali SCORE szacowane jest na podstawie określonych parametrów: wieku, płci, palenia tytoniu, wartości ciśnienia skurczowego, stężenia cholesterolu całkowitego. W Polsce już od 2007 roku używane są tablice Pol-SCORE, skalibrowane dla polskiej populacji (zaktualizowano je w 2015 roku).

Zobacz galerię 5 zdjęć

Stopnie ryzyka sercowo-naczyniowego

Zgodnie z wytycznymi Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego ryzyko sercowo-naczyniowe szacowane jest na różnych poziomach: jako ryzyko bardzo duże, duże, umiarkowane lub małe. By pacjent został zaliczony do którejś z tych grup, musi spełniać określone kryteria.

Bardzo duże ryzyko sercowo-naczyniowe: 

• Choroba sercowo-naczyniowa udokumentowana metodami inwazyjnymi lub nieinwazyjnymi, przebyty ostry zespół wieńcowy, zabieg rewaskularyzacji tętnic, niedokrwienny udar mózgu lub choroba tętnic obwodowych;
• Cukrzyca (typu 1 lub 2) z co najmniej jednym czynnikiem ryzyka sercowo-naczyniowego i/lub powikłaniami narządowymi (takimi jak wydalanie albumin z moczem w przedziale 30–300 mg/d.);
• Ciężka przewlekła choroba nerek (GFR < 30 ml/min/1,73 m2 ) 
• 10-letnie ryzyko zgonu z powodu chorób układu sercowo-naczyniowego obliczone za pomocą skali SCORE wynoszące ≥ 10%.

Duże ryzyko sercowo-naczyniowe:

• Znacznie zwiększone wartości pojedynczych czynników ryzyka, np. hipercholesterolemia rodzinna lub ciężkie nadciśnienie tętnicze;
• Cukrzyca (typu 1 lub 2) bez czynników ryzyka sercowo-naczyniowego i powikłań narządowych;
• Umiarkowana przewlekła choroba nerek (GFR 30–59 ml/min/1,73 m2 ); 
• 10-letnie ryzyko zgonu z powodu chorób układu sercowo-naczyniowego obliczone za pomocą skali SCORE wynoszące ≥ 5%, ale < 10%.

Umiarkowane ryzyko sercowo-naczyniowe:

•  10-letnie ryzyko zgonu z powodu chorób układu sercowo-naczyniowego obliczone za pomocą skali SCORE wynoszące ≥ 1%, ale < 5%.

Małe ryzyko sercowo-naczyniowe:

• 10-letnie ryzyko zgonu z powodu chorób układu sercowo-naczyniowego obliczone za pomocą skali SCORE wynoszące < 1%.

Czy zdrowo się odżywiasz?

Pytanie 1 z 9

Ile jesz posiłków dziennie?

Dwa. Pierwszy rano, drugi po pracy

Trzy. Nie podjadam między posiłkami

Trzy, ale zdarza mi się podjadać między posiłkami

Jem 4-5 mniejszych posiłków dziennie, mniej więcej co 3-4 godziny

Następne pytanie

Katarzyna Hubicz