Pierwsze objawy problemów z wątrobą. Widać je na skórze i w toalecie

Choroby wątroby to kolejny cichy zabójca, o którym ciągle mówi się zbyt rzadko. Tymczasem tylko w Polsce co roku zabijają one około 7 tysięcy osób. Przez wiele lat rozwijają się w ukryciu, dlatego chorzy często trafiają do lekarzy zbyt późno, gdy wątroba jest już bardzo uszkodzona. Wczesne objawy chorób wątroby łatwo przegapić, ponieważ tylko niektóre są na tyle charakterystyczne, by naprowadzić na właściwy trop. Dlatego warto wiedzieć, co powinno zaniepokoić.

Wątroba to jeden z najważniejszych narządów. Leży po prawej stronie jamy brzusznej, tuż pod klatką piersiową. Ponieważ nie jest unerwiona, gdy choruje, nie odczuwamy bólu - ten może pojawić się wtedy, gdy wątroba powiększy się i naciska któryś z sąsiadujących z nią narządów.

Choroby wątroby mogą mieć różne przyczyny - mogą bo być wirusy, spożywanie alkoholu czy otyłość. Niektóre choroby tego narządu zwiększają ryzyko zachorowania na raka wątroby. Inne - jeśli nie są leczone - uszkadzają wątrobę i mogą prowadzić do bliznowacenia tkanki i marskości wątroby. Z biegiem czasu uszkodzona wątroba będzie miała zbyt mało zdrowej tkanki, czego konsekwencją jest niewydolność wątroby zagrażająca życiu. Dlatego tak ważne jest, by umieć w porę rozpoznać pierwsze objawy chorób wątroby.

Wczesne objawy chorób wątroby najczęściej nie są oczywiste

Wątroba uczestniczy w różnych procesach - trawi pokarm, usuwa substancje toksyczne z krwi i ogrzewa ją, produkuje żółć i czynniki odpowiedzialne za krzepnięcie krwi. Dlatego procesy chorobowe mogą dawać różne objawy. Większość z nich niestety łatwo zignorować, przypisując banalnym problemom trawiennym czy alergii.

O chorobie wątroby mogą świadczyć:

• ogólne złe samopoczucie
• ból brzucha
• swędząca skóra
• obrzęki kostek i nóg
• przewlekłe zmęczenie
• utrata apetytu
• skłonność do łatwego tworzenia się siniaków
• ciemny mocz
• żółtawa skóra i białka oczu, czyli żółtaczka
• odbarwione, jasne stolce
• "głowa meduzy" wokół pępka, czyli prześwitujące przez skórę naczynia krwionośne układające się w charakterystyczny wężowy wzór.

Jak diagnozuje się chorobę wątroby? Na te badania kieruje lekarz

Kondycję wątroby warto oceniać nie tylko, gdy zauważymy niepokojące objawy, ale również profilaktycznie, co pozwoli wcześnie wykryć ewentualne nieprawidłowości. Wiele chorób latami może bowiem rozwijać się bez żadnych charakterystycznych objawów.

By ocenić wielkość wątroby i jej konsystencję, lekarz wykonuje badanie fizykalne - lekko uciskając brzuch palcami ocenia wstępnie, czy w obrębie wątroby występują jakieś nieprawidłowości. Na podstawie wywiadu może skierować na badania laboratoryjne krwi i moczu pod kątem chorób wątroby.

To przede wszystkim tzw. próby wątrobowe AST, ALT,  bilirubina całkowita i GGTP, wykonywane z krwi. Nie są to jedyne testy. Warto również wykonać badanie, które pozwala ocenić obecność antygenu HBs we krwi - co daje informację o aktywnej infekcji wirusem HBV (WZW B) lub nosicielstwie tego wirusa, z kolei testy na HCV pozwalają sprawdzić, czy chory jest zakażony wirusowym zapaleniem wątroby typu C. Przydatne są też wyniki badania morfologii, ocena poziomu białka całkowitego, albuminy oraz amoniaku. 

W celu oceny stanu wątroby wykonywane są też badania moczu - tu ważny jest kolor i gęstość moczu, a także obecność bilirubiny i jej metabolitów, a także badanie USG oceniające wielkość i strukturę wątroby. Jeśli badania te wykażą jakąś nieprawidłowość, specjalista kieruje na kolejne testy - to m.in. tomografia komputerowa, elastografia (pokazuje włóknienie wątroby) czy scyntygrafia pokazująca budowę i wielkość wątroby, a także zmiany zapalne i ubytki w tkance. 

Katarzyna Hubicz